Е. S. C ə f ə r o V f I z I k a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tərpənən blok.
- buradan da alınar. A
- Mexanikanın qızıl qaydası.
- Şəkil 113.
91 Bu zaman yükün bərabərsürətlə qaldırılıb-endirilməsi üçün , təcillə qaldırılıb-endirilməsi üçün isə qədər qüvvə tətbiq edilməlidir. Bu hallarda hesab edilir ki, sistemdə sürtünmə nəzərə alınmayacaq dərəcədə kiçikdir. Sistemdə sürtünmə olan halda isə yükü qaldırmaq üçün tətbiq olunan qüvvə, aydındır ki, həm də sürtünmə qüvvəsinə üstün gəlmək üçün cismin çəkisindən böyük olmalıdır ( ). Belə olan halda tərpənməz blokun faydalı iş əmsalı olar. Bu zaman ipin sərbəst ucu nə qədər aşağı enərsə, yük o qədər yuxarı qalxar ( ), həm də ipin sürəti və təcili yükün sürət və təcilinə bərabər olur : , . Tərpənən blok. Şəkil 111 -də tərpənən blokun köməyi ilə çəkisi olan cismin qaldırılması təsvir edilmişdir. Yükün qaldırılması zamanı sistem A nöqtəsi ətrafında fırlandığından bu bloka tətbiq olunmuş qüvvələrin qollarının iki dəfə fərqləndiyi aydın görünür. Daha dəqiq desək, bu halda dartı qüvvəsinin qolu cismin çəkisinin qolundan iki dəfə böyük olur ( ). Onda lingin tarazlıq şərtini bu halda kimi yazmaq olar ki, buradan da alınar. A Deməli, tərpənən blok qüvvədə iki dəfə qazanc verir. Bu o deməkdir ki, tərpənən blok vasitəsilə yükü qaldırmaq üçün ipin sərbəst ucuna yükün çəkisinin Şəkil 111. yarısına bərabər qüvvə tətbiq etmək lazımdır. Bu qüvvə yükü bərabər sürətlə qaldırıb – endirən zaman - ə, yükü təcillə qaldırıb – endirən zaman isə - ə bərabər olmalıdır. Bu blokda ipin sərbəst ucu qədər yuxarı qalxdıqda, yük qədər 92 yuxarı qalxır ( ). Bu zaman , olur, yəni yükün sürət və təcili ipin sürət və təcilindən iki dəfə kiçik olur. Aydındır ki, sürtünmə olan halda olmalıdır. Belə olan halda tərpənən blokun faydalı iş əmsalından danışmaq lazımdır ki, o da, bu halda - ə bərabər olacaqdır. Bəzi hallarda (şəkil 112 - də göstərildiyi kimi) hər iki blokdan birgə istifadə edilir. Bu halda belə bir syste qüvvənin istiqamətini dəyişməklə bərabər, həm də qüvvədə iki dəfə Şəkil 112. qazanc verəcək. İki tərpənən blokdan istifadə etməklə isə qüvvədə 4 dəfə qazanmış olarıq və s. Mexanikanın qızıl qaydası. Tarazlıqda olan lingi dayaq nöqtəsi ətrafında fırladaq. Bu zaman qüvvəsinin tətbiq nöqtəsi qədər, qüvvəsinin tətbiq nöqtəsi isə qədər yerini dəyişəcək. Şəkil 113 - dən göründüyü kimi, bu zaman kiçik qüvvənin getdiyi yol böyük, böyük qüvvənin getdiyi yol isə Şəkil 113. kiçik olur, yəni olur. Belə məlum olur ki, sadə mexanizmlərdən istifadə edərkən biz qüvvədə qazandığımız qədər yolda itiririk. Sonuncu ifadədən alınır ki, bu isə işlərin bərabərliyi deməkdir. Deməli, sadə mexanizmlərdən istifadə edərkən yolda itirdiyimiz qədər qüvvədə qazanırıq, işdə isə heç bir qazanc əldə etmirik. Yuxarıda qeyd etmişdik ki, mail müstəvi də sadə mexanizmdir. Deməli, mail müstəvidən istifadə zamanı da biz işdə qazanc əldə etmirik. Bu halda biz yolda itirməyin hesabına qüvvədə qazanırıq. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|