160
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
mə yəcəyini xəbər verir.
129
Şirk günahından xilas olmağın yega nə çı-
xış yolu, onu tərk edib tövhidə yönəlməkdir.
Əqaid/əqidə mövzuları son dərəcə həssas və ciddi bir ma hiy-
yətə malikdirlər. Bu xüsuslarda diqqətsiz davranaraq Al laha aid bir
səlahiyyəti bəndələrinə də izafə/aid etmək və ya onu məh dud laş dır-
ma ğa çalışmaq, Allahın qəzəbini cəlb edən son dərəcə təhlükəli bir dü-
şüncədir. Rəsulullah (s.ə.s) bu xüsuda belə bir hadisə rəva yət edir:
“Bəni-İsraildə bir-birinə zidd mövqeli iki nəfər var idi: bi ri gü-
nah kar idi, digəri də ibadətlər xüsusunda ciddi cəhd göstərirdi. Abid
olan, digərini günah işləyərkən görür, onu “Bu günahdan əl çək!”
de yə tənbeh edirdi. Bir gün yenə onu həmin günahı edərkən gör dü
və “Bu işindən əl çək!” deyə xəbərdar etdi. O biri;
“−Məni Rəbbim ilə baş-başa burax. Sən mənim başı ma nə za-
rət çi göndərilmisən?”−dedi. Abid:
“−Vallahi, Allah səni əfv etməz!” və ya: “−Allah səni cənnə tə
qoy maz!”−dedi.
Bir müddət sonra ikisinin də ruhları qəbz edildi və Aləml ər in
Rəbbinin hüzurunda bir yerə gəldilər. Allah-Təala ibadət lər xü su-
sun da ciddi cəhd göstərənə:
“−Sən mənim (bəndələrimə necə müamilə edəcəyimi qə ti ola-
raq)
bilirsənmi və ya mənim səlahiyyətimdə olan bir şe yi et mə-
yə qadirsənmi?”−dedi.
Günahkara xitab edərək:
“−Get, rəhmətim ilə cənnətə gir”−buyurdu. Digəri üçün də:
“Bunu cəhənnəmə aparın!” deyə əmr etdi”.
Əhməd bin Hənbəlin rəvayətinə görə Rəsulullah (s.ə.s) söz lə ri ni
belə tamamlamşdır:
“Əbul-Qasımın nəfsi qüdrət əlində olan Allaha and ol sun ki,
həmin adam Allahın qəzəbini cəlb edəcək səhv bir söz de di, dün ya-
sı nı da, axirətini də hədər etdi”.
(Əbu Davud,Ədəb, 43/4901; Əhməd, II, 323,
müq. Et. Müslim, Birr, 137)
Buradan, günah etməyin üzrlü sayıla biləcəyi kimi bir mə na çı-
xarılmamalıdır. Allah haqqında cahilanə danışmağın və yan lış inanc-
lara sahib olmağın necə də təhlükəli miqyas ala biləcəyi nə diq qət
edilməlidir.
129
Loğman, 13; ən-Nisa, 48, 116.
161
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
Bu hadisə də mövzunun son dərəcə əhəmiyyətli oldu ğu nu ortaya
qoyur: Uhud döyüşündə Rəsulullah (s.ə.s) çox çə tin bir vəziyyətdə
qalmışdı. Ordusu dağılmış, alnından yaralanmış və mü ba rək dişləri
qırılmışdı. Bu sıxıntı və kədəri səbəbilə bir müddət:
“Peyğəmbərlərinə əziyyəti rəva görən və onu yaralayan bir
qövm necə nicat tapa bilər?!”−demişdi. Bunun arıdnca Allah-Tə ala
be lə xəbərdarlıq etdi:
“Bu xüsuda sənə aid bir iş yoxdur: Allah istərsə onla ra
töv bə nəsib edib günahlarını əfv edər, istərsə də zalımlıqları-
na gö rə onlara əzab verər”.
(Ali İmran, 128) (Buxari, Məğazi, 21; Tirmizi,
Təfsir, 3/3002-3003)
Mövzu ilə əlaqədar olaraq Hz. İsanın bu sözü də diqqət çə ki ci dir.
“Allahı zikr etmədən çox danışmayın ki, qəlbləri niz qa tı laş ma-
sın! Çünki qatılaşmış bir qəlb Allahdan uzaqdır, ancaq siz bi lə bil -
məzsiniz. Sanki Rəbbimişsiniz kimi, insanların günahları na bax ma-
yın. Bir bəndəyə yaraşan tərzdə öz günahlarınıza baxın.
130
İn san lar
iki zümrədir: Bir hissəsi günahlara batmışdır, bir hissəsi də gü nah-
lardan uzaq dururlar. Günahlar ilə və ya müsibətlər ilə imta han olu-
nan lara mərhəmət edin. Bu bəlalardan mühafizə edilib, sağlam lıq
için də yaşadığınız üçün Allaha həmd edin!”
(Muvatta, Kəlam 8; İbn Əbi
Şeybə, Musannəf, VI, 340/31879)
Bir bədəvi əsir götürülərək Həzrət Peyğəmbərin yanı na gə ti ril-
miş di. Bədəvi:
“Allahım sənə yönəlib tövbə edirəm, Muhammədə töv bə et mi-
rəm”,−dedi. Bu sözün müqabilində Rəsulullah (s.ə.s):
“−Haqqı layiq olana verdi, onu sərbəst buraxın!” buyur
du.
(Əhməd, III, 435; Hakim, IV, 284/76544; Acluni,
Kəşfül-Xafa, no: 1727; Münavi,
Feyz, no: 5423)
İslamda dua, tövbə, ibadət, nikah kimi xüsuslarda bir din xa di-
minə ehtiyac yoxdur. Hər müsəlman özünə kifayət edəcək qə dər
dini bilgi qazanmaq məcburiyyətindədir. Müsəlmanlar na maz qıl-
maq üçün bir yerə cəm olduqları zaman, aralarından ən bilikli və
fə zilətli insanı imam seçərlər. İbadətləri üçün xüsusi məkanla ra da
130
Muvattanın Münteka adlı şərhində belə izah var: İnsanın başqasının gü nah-
la rına bax ması bir məna ifadə etmir. Çünki nə onları bağışlaya bilir, nə də
cəza verə bi lər. Günahlara, ancaq onları yasaq edən Allah-Təala baxa bilər.
İs tərsə onları əfv edər, istərsədə qarşılığında cəzalandırar. Qula yaraşan, öz
gü nahlarına baxıb onla rı dü zəlt məyə çalışması və tövbə etməsidir.
İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri
162
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
ehtiaycaları yoxdur. Təmiz olan hər hansı bir yerdə ibadət edə bi lər-
lər. Peyğəmbər (s.ə.s) belə buyurmuşdur:
“Bütün yer üzü mənim üçün məscid və təmiz edildi. Buna gö rə
də ümmətimdən hər hansı bir mömin, namaz vaxtı gəldikdə, dər hal
ol duğu yerdə namazını qılsın!”
(Buxari, Təyəmmüm, 1)
İslam alimlərinin vəzifəsi, yalnız dini əsasları açıqla yıb öy-
rət mək, vəz və nəsihətləri ilə insanlara doğru yolu göstərib onla-
rı maarifləndirməkdir. Yoxsa Allah ilə bəndə arasında vasitəçi-
lik edib, onları Allah adına əfv etmək və ya dualarını qəbul etmək
ki mi bir səlahiyyətləri yoxdur. Belə bir anlayış İslamın Allah inan cı-
na və tövhid əqidəsinə ziddir. İnsanların azğınlığa düşərək büt lə-
rə sitayiş etmələri Allah ilə bəndələri arasında vasitəçilər qoyma la-
rı ilə başlamışdır. Müşriklər bütlərə, onları Allaha yaxnlaşdırmala rı
üçün ibadət etdiklərini iddia edirlər.
131
Zaman keçdikcə arada kı va-
sitəçilərə tanrılıqdan bir pay verməyə başladılar. Bu azğınlıq bu şə-
kildə irəliləyib inkişaf etdi. Beləliklə Allah haqqında sağlam bir inan-
ca sahib olmaq və onu zədələyəcək inanc və davranışlara meyl et-
mə mək lazımdır. Belə doğru məlumatları əldə etmək üçün tə fək kür
mühüm rol oynamasına baxmayaraq tək başına kifayət de yil dir. Bu
cür məlumatlar ancaq bəşər əli dəyməmiş ilahi bir kitab dan əl də edilə
bilər. Qurani-Kərimin tarixi insaflı bir şəkildə tədqiq edil di yi zaman,
onun Allah-Təala tərəfindən nazil edildiyi və heç təh ri fə məruz
qalmadan günümüzə qədər gəlib çıxdığı asanlıqla görü lə bi lər.
10. Asanlığı Prinsip Olaraq Qəbul Edir
Nəhayətsiz mərhəmət sahibi olan Rəbbimiz bəndələri üçün dai-
ma asanlıq murad etmiş və İslamı hər yöndən asanlaşdırmışdır.
Yəni din demək, dünyadan əl-ətək çəkmək, davamlı sıxıntı və əzab
çək mək, bütün ləzzətlərdən uzaqlaşmaq demək deyildir. İsla mı
qə bul etmək də, islami həyatı yaşamaq da ən zəif insanların be lə
asan lıqla edə biləcəyi qədər bəsitdir.
Hər şeydən əvvəl Allah-Təala Qurani-Kərimdə bəndə lə ri-
nin istifadə edəcəyi hər cür misalı müxtəlif şəkillərdə tək rar-tək rar
açıqlamışdır.
132
Bunaları asanlıqla anlayıb idrak edərək öyüd al ma-
la rı və həyatlarına tətbiq etmələri üçün də, Quranı asanlaşdırmış dır.
(Məryəm, 97; Duxan, 58; əl-Qəmər, 17, 22, 32, 40)
131
əz-Zümər, 3.
132
əl-İsra, 41, 89; əl-Kəhf, 54, ər-Rum, 58; əz-Zümər, 27.