Ədəbiyyat, sənət və fikir dərgisi

 OZAN  DÜNYASI                                                                    № 3, 2010 
 
54 
 Dədəm ciddi xəstə idi. Yaxşılaşma hiss olunmurdu. 1976-cı ilin mart-
iyun  aylarında  Şəmkir  şəhərində  xəstəxanada  yatdı.  Sonra  çıxarıb  Gədəbəyə 
apardıq.  Mən  Bakıdan,  qardaşlarım  isə  Şəmkirdən  tez-tez  gəlib  ona  baş 
çəkirdik.  Yataqda  uzanmışdı.  Birdən  mənə  üz  tutub  dedi:    İsmayıl,  bilirəm 
uşaqlardan (biz 3 bacı, 6 qardaşıq) təkcə sən saz çalırsan, bir hava çal, oxu (o 
zəifləmişdi,  sazı  əlinə  almağa  taqəti  qalmamışdı).  Mən  ani  tərəddüddən  sonra 
sazı  götürüb  «İrəvan  çuxuru»  havasını  çaldım,  ömrümdə  ilk  dəfə  onun 
hüzürunda  «Danışaq»  qoşmasını  oxudum.  Onun  gözləri  sevincdən  və 
həyəcandan yaşarmışdı: «Səndən yaxşı aşıq olardı. Hayıf, gərək sənə bu sənəti 
öyrədəydim»,  -  dedi.  Mənim  həvəsim  olsa  da,  gəncliyimdə  atam  mənə  razılıq 
vermədi. Bir də, mən artıq dilçilik üzrə elmlər namizədi idim. 
 
-  Atanızın  sazı  indi  kim-
dədir? 
      -  Məndə.  O,  son  günlərində 
sazı  böyük  oğul  kimi  mənə 
vəsiyyət etmişdi. 
  Ġsmayıl  müəllim,bəs  aĢıq 
sənətinin  bu  günü  və  gələcəyi 
ilə bağlı nə deyə bilərsiniz? 
 Aşıq sənəti Azərbaycan 
xalqı  ilə  birgə  yaranıb.  Xalqın 
ruhu,  xalqın  mənəviyyatı  bu 
sənətdə  ifadə  olunur.  Minildən 
bəri  də  ellərimizə  xidmət  edir. 
Aşıq  sənətini  azman  ustadlar, 
sənətkarlar  yaşadıblar.  Hazırda 
da  sənət  çiçəklənir,  yeni-yeni 
səhifələr 
açılır. 
Dövlət 
səviyyəsində  qorunur,  qayğı  göstərilir.  Neçə  ki, Türk  dünyası  var,  Azərbaycan 
dünyası var, Azərbaycan xalqı var, söz sənəti də yaşayacaq! 
 Maraqlı müsahibəyə görə təĢəkkür edirik. 
 
Müsahibəni apardı:  
Musa NƏBĠOĞLU  
 
ġəkildə sağdan: AĢıq Oruc Əhmədov, balabançı Bəhlul Mustafayev və 
AĢıq   ġahsuvar. 
 
REDAKSIYADAN:  Bu  il    Aşıq  Oruc  Əhmədovun  anadan  olması-
nın 90 illiyi tamam oldu. Həm də gözəl gəraylı, qoşma, ustadnamə və  qı-
fılbəndlər müəllifi kimi tanınan Aşıq Orucun yaradıcılıq nümunələrindən 
bir neçəsini oxucularımıza təqdim edirik. 

---

 OZAN  DÜNYASI                                                                    № 3, 2010 
 
55 
 AĢıq Oruc ƏHMƏDOV 
 
QIFILBƏND 
 
Səndən xəbər alım, ay AĢıq Teymur, 
Necə daĢdır, hər niĢanı kölgəsiz? 
O nədir ki, nə dincəlib dayanar, 
Nə dolanar bu dünyanı kölgəsiz. 
 
O nədir ki, nəfəsi yox, qanı var? 
O nədir ki, hər bir rəngdən donu var? 
O nədir ki, nə yurdu, məkanı var? 
GəĢt eyləyər hər bir yanı kölgəsiz. 
 
Oruc deyər: nədir yerir pərgarı? 
O nədir ki, gah qız olur, gah qarı? 
O nədir ki, yerin, göyün ləngəri? 
Əgər bilsən hər niĢanı kölgəsiz. 
  
 
GƏRAYLI 
 
Öz eybini bilməzlərə 
Qəhum-qardaĢ el neyləsin! 
Zatı xayın olan kəsə, 
Düzgün ürək, dil neyləsin! 
 
Elmə sinə gərməyənə, 
Ustad dərsi görməyənə, 
Düzə qiymət verməyənə, 
Alim, Ģair bil neyləsin! 
 
Eli sevər ər oğlu ər, 
Qanı təmiz canda hünər, 
Haqsız ölsə, nadan, sərsər, 
Ona külüng, bel neyləsin! 
 
Sarvan ümid bağlar nərə, 
ġair olan Ģah əsərə, 
Səyyah yorğun, çətin bərə, 
Ovun getsə, sel neyləsin! 
 
AĢıq Oruc, de sözünü, 
Tərifləmə, gəl özünü. 
Bil çevirsə el üzünü, 
Yüz köməkçi əl neyləsin!  

---

 OZAN  DÜNYASI                                                                    № 3, 2010 
 
56 
Проф. Др. ВАЛЕЩ ЩАЪЫЛАР 
 
ОЗАН-АШЫГ 
МЯДЯНИЙЙЯТИ 
 
 
 
 
 
1
.
 
ОЗАНЛАР, ГУСАНЛАР, МГОСАНЛАР 
Гафгаз  халгларынын  игтисади-мядяни  щяйатындакы  охшар  хцсусиййятляр 
онларын  халг  няьмякарларынын  ифачылыг  сянятиндя,  йарадыъылыьында,  щятта 
адларында  да  юз  тясирини  эюстярмишдир.  Ашыьын  сяляфи  сайылан  бу  сянят-
карлара Азярбайъанда «озан», Ермянистанда «гусан», Эцръцстанда ися 
«мгосан»  дейирдиляр.  Ямякчи  кцтляляр  ичярисиндян  чыхан  озанлар,  гу-
санлар  вя  мгосанлар  ящалинин  зювгцнц  охшайан  няьмяляр  охуйур,  халг 
мусигиси вя поезийасынын ясас йайыъылары, йашадыъылары сайылырдылар. 
Азярбайъан,  ермяни  вя  эцръц  фолклоршцнаслыьында  озан-гусан-
мгосан  истилащларынын  охшарлыьына  вя  йахынлыьына  даир  мцхтялиф  мцла-
щизяляр  сюйлянмишдир.  Мусигишцнас  Я.Елдарова  йазыр:  «…Озан  термини 
иля эцръц халг няьмякарынын ады олан «мгосан» вя ермяни халг няьмя-
карынын  ады  олан  «гусан»  терминляри  арасында  щям  фонетик,  щям  дя 
функсийонал  бянзяйиш  нязяря  чарпмагдадыр»
1
1
.  Я.Йереванлы  да  озан-
гусан  кялмяляринин  бир-бириляриня  охшарлыьыны  эюстярир
1
2
.  И.Аббасов  ися 
онларын  йарадыъы-ифачы-мцьянни  кими  гядим  заманлардан  фяалиййят 
эюстярдиклярини сюйляйир
1
3
. Мцяллифин истинад етдийи ялагядар бир мянбядя 
гейд олунур ки, «Гусан-Шярг халглары арасында шаир, халг ифачысы демяк-
дир…  «гус»  мцхтялиф  мяналар  веря  биляр  ки,  бунлардан  бири  дя  чальы 
алятинин адыдыр. Чох инандырыъыдыр ки, гусанлар мящз щямин гус алятиндян 
                                                 
11
 Я. Елдарова. Ашыг сяняти щаггында тарихи очерк, - «Азярбайъан инъясяняти», ВЫЫЫ 
ъилд, Бакы, 1962, с. 39. 
1
2
 Я. Йереванлы. Азяри-ермяни ядяби ялагяляри (гядим дюврдян ХВЫЫЫ ясрин сонуна 
гядяр). Йереван, 1968, с. 244. 
1
3
 И. Аббасов. Озан (узан) – гусан истилащы вя сянятиня даир, - «Азярбайъан шифащи 
халг ядябиййатына даир тядгигляр», цчцнъц китаб, Бакы, 1968, с. 70. 

---