Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №5(79) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №5 (79)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
25 muzey-ölkəşünaslıq muzeyi böyük yazıçımız Mirzə Cəlil tərəfindən Nehrəm kəndində təşkil edilmişdir. Həmçinin o qeyd edir ki, Naxçıvan şəhərində yaşamış Balabəy adlı şəxs öz evində, xüsusi otaqlarda bədii sənətkarlıq nümunələri toplamışdı. Dövrün görkəmli ziyalısı olan Balabəy ilk dəfə olaraq şəxsi ev muzeyi (evdə yaradılmış muzey mənasında) təşkil etmişdi” (4, s.102). Əlimizdə olan materiallar ilk rəsm sərgilərinin-şəkil qalereyalarının da yurdumuzda ən əvvəl məhz Naxçıvan torpağında qurulduğunu təsdiq etməyə bizə əsas verir. Bu ilk sərgiləri Bəhruz Kəngərli (1892-1922) öz ata evində-vəkil Şirəlibəyin mülkində düzəltmişdi (indi burada B.Kəngər- linin ev muzeyi yerləşir). Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyinin yaradılması ilə Naxçıvanda rəsmi qaydada muzeyşünaslığın ənənəsi qoyuldu. Muzey 1924-cü ildə tarix-etnoqrafiya muzeyi kimi təşkil edilmişdir. İlk vaxtlar muzeyin maddi bazası əsasən qədim və orta əsrlərə aid məişət əşyalarından, toxuculuq məmulatların- dan, silahlardan, saxsı qablardan (bardaq, kuzə) və digər əşyalardan ibarət idi. 1932-ci ildə Naxçıvan Tarix və Ölkəşünaslıq Muzeyinə çevrilmiş və yenidən qurulmuşdur. 1968-ci ilin dekabrında indiki adını daşıyır. Muzeyin təşkilində Naxçıvan şəhər sakinləri Balabəy Əlibəyov, Mirbağır Mirheydərov və başqalarının böyük əməyi olmuşdur. 9 şöbəsi, fondunda və ekspozisiyasında 40 minə yaxın eksponat saxlanır (2001). Muzeydə Naxçıvan Muxtar Respubilikası ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı aşkara çıxarılmış maddi mədəniyyət, tətbiqi sənət nümunələri, qədim numizmatika materialları, həmçinin milli geyimlər, bədii tikmə nümunələri və xalça məmulatları, qiymətli materiallardan hazırlanmış zinət, məişət əşyaları, rəssamlıq əsərləri və sairə nümayiş etdirilir. Muzeydə elmi-tədqiqat işləri aparılır. Xüsusi sərgilər, görüşlər xatirə gecələri və sairə tədbirlər keçirilir. “Naxçıvan Muxtar Respubilikasında muzeylərin yaranması və inkişafı məzmun, forma, təşkilatı-metodiki əlamətlərinə görə tarixən əsas dörd mərhələyə ayrılır.” (3.s-12) Naxçıvanda muzey quruculuğunun sürətli inkişafı aşağıdakı ardıcıllıqla yaradılmışdır. Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Ədəbiyyat Muzeyi - Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1966-cı il tarixli qərarına müvafiq olaraq, 1967-ci il iyunun 12-də Naxçıvan şəhərində açılmışdır. 1969-cu ildən 2003-cü ilə qədərki dövr ərzində Ümumilli Liderimiz Heydər Əliyevin istər hakimiyyətinin birinci dövründə istərsədə ikinci dövründə muzeylərə dövlət qayğısı artmış, muzeylərin sayı 2-dən 19-a çatmışdır. Bu dövürdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında nəinki muzeylərin sayı artmış, eyni zamanda bütövlükdə muzey fəaliyyətində elmi-metodiki, təşkilatı baxımdan da tərəqqi prosesi baş vermişdir. Ulu öndərimizin Azərbaycanda hakimiyyətdə olduğu illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasın- da aşağıdakı muzeylər fəaliyyətə başlamışdır. - 1972-ci il 16 iyul tarixində Məmməd Səid Ordubadinin 100 illik yubileyi münasibəti ilə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Ev muzeyi - 1975-ci ildə Akademik Yusif Məmmədəliyevin ev muzeyi Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə - Ordubad Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1980-cı il 4 yanvar tarixli qərarı ilə - Culfa Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1980-cı il 4 yanvar tarixli qərarı ilə - Şərur Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1980-cı il tarixli qərarı ilə - Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyası 1981-ci il 10 dekabr tarixli 621 nömrəli qərarı ilə - Babək Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1981-ci il 18 dekabr tarixində Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə - Şahbuz Rayon Tarix-Diyarşünaslıq 1981-ci ildə Hökümətin qərarı ilə - Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi və Xatirə kompleksi 1981-ci il 21 iyul tarixli qərarı ilə - Cəmşid Naxçıvanskinin Ev Muzeyi 1981-ci il 15 dekabr tarixli 632 nömrəli qərar ilə - Cəlil Məmmədquluzadənin Nehrəm kəndində Xatirə Muzeyi 1989-cu il tarixli qərarı ilə - Cəlil Məmmədquluzadənin Ev Muzeyi 1998-ci il 19 iyun tarixli Sərancamı ilə. Ümummilli Liderimizin siyasi varisi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin hakimiyyətə gəlişi bütün sahələrdə olduğu kimi mədəniyyətin ayrılmaz sahəsi olan muzeyşünaslığa diqqət və qayğının yeni mərhələyə qədəm qoyulmasına, muzeylərin maddi texniki bazasının yaxşılaşdırılmasına, yeni müasir tipli muzeylərin yaranmasına və yaranan muzeylərin beynəlxalq standartlara cavab verməsinə gətirib çıxardı. 26 Bu gün Naxçıvan Muxtar Respublika Ali məclisinin sədri Heydər Əliyev siyasi kursunun la- yiqli davamçısı Vasif Talıbovun Naxçıvan Muxtar Respublikasına rəhbərliyi sayəsində Naxçıvan özünün ən yüksək inkişaf mərhələsinə çatıbdır. Bütün sahələrdə olduğu kimi Naxçıvan Muxtar Res- publikasında Muzeyşünaslıq inkişafının zirvəsindədir. Hazırda Naxçıvan Muxtar Respublikasında Muzeylərin sayı 30-u keçibdir. Onlar muzeyşünaslığın bütün normalarını özündə təcəssüm etdirir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbovun böyük zəhməti, diqqəti və qayğısı sayəsində adları aşağıda çəkilən muzeylər fəaliyyətə başlayaraq xalqımızın mənəvi tarixini nümayiş və təbliğ edir: - “Heydər Əliyev Muzeyi” Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin 1999-cu il 18 fevral tarixli 21- 01\S nömrəli Sərəncamı. - “Naxçıvan XalçaMuzeyi” Naxçıvan MR Nazirlər kabinetinin 1998-ci il 15 yanvar tarixli 5 nömrəli qərarı - “Naxçıvan Muxtar Respublika Sədərək Rayonunda Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi” Naxçıvan MR Nazirlər kabinetinin 2000-ci il 8 aprel tarixli 69 nömrəli qərarı - “Xatirə” Muzeyinin yaradılması haqqında Naxçıvan MR Nazirlər kabinetinin 2000-ci il 3 may tarixli 93 nömrəli qərarı - “Bəhruz Kəngərlinin Muzeyinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin 2001-ci il 22 may tarixli Sərəncamı - “Gəmiqaya” Muzeyi 5 may 2006-cı il Nazirlər kabinetinin Sərəncamı - “Kəngərli Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi” Naxçıvan MR Ali Məclisinin Sədrinin 2006- cı il 17 iyun tarixli Sərəncamı - “Şahtaxtinskilər Muzeyinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədrinin 2010-cu il 09 fevral tarixli 216-03\S nömrəli Sərəncamı - “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq Muzeyinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin 2010-cu il 23 oktyabr tarixli 249-03\S nömrəli Sərəncamı - “Cəlil Məmmədquluzadənin Cəlilkənd Kəndində Xatirə Muzeyinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Nazirlər Kabinetinin 2013-cü il 15 fevral tarixli 26 nömrəli qərarı - “Xalq şairi Məmməd Arazın Ev Muzeyinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclis Sədrinin 2013-cü il 04 iyul tarixli 69 nömrəli Sərəncamı - “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey kompleksinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisinin Sədrinin 2013-cü il 05 iyun tarixli 135-04\S nömrəli sərəncamı - “Culfa rayonundakı “Əlincəqala” tarixi abidəsinin bərpa edilməsi haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisinin Sədrinin 2014-cü il 11 fevral tarixli 189-04\S nömrəli Sərəncamı - “Naxçıvan şəhərində Dövlət Bayrağı Meydan və Muzeyinin yaradılması haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 22 avqust tarixli Sərəncamı - “Gülüstan Tarixi Mədəniyyət Abidəsinin bərpası haqqında” Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin 7 oktyabr 2015-ci il tarixli Sərəncamı Hazırda Naxçıvan Muxtar Respublikasında muzey quruculuğunda gedən sürətli inkişaf prosesi respublikamızda muzeylər şəbəkəsinin artmasına və muzeyşünaslığın inkişaf mərhələsində mühüm amilə çevrilməkdədir. ƏDƏBİYYAT 1. Ramiz Ağayev, Sabir Əmirxanov, Abdin Əlizadə. Muzeyşünaslıq. Dərslik, Bakı, 2002, s. 439 2. Nizami Rəhimov. "Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Tarix Muzeyi", Əcəmi, Naxçıvan 2002. s.54 3. Sübhi Kəngərli; Xanım İsmayılova "Muzeydə Naxçıvan Teatrının Fondu". Naxçıvan, 2009, s.85 4. Elfira Qurbanova, Apdin Əlizadə. "Muzeylərdə Elmi-Tədqiqat işinin təşkili və metodikası". Bakı, Təknur, 2011, s.271 5. Sabir Əmirxanov. Bakı Biznes Universiteti, Muzeyşünaslıq, Bakı, 2012, s.112 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|