Fazil Osmanov
Yüklə 376,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
99 mədəniyyət qalıqları habelə baĢqa istiqamətli divar qalıqları aĢkar edilir. Hələlik divarların bir küncü bəllidir, qalan hissələri aĢkarlanmamıĢdır. Onların ucu üstdəki enli divarların altı ilə xaricə doğru davam edir. BV3 kvadratından, daha doğrusu əvvəldə qeyd etdiyimiz cənub-qərb küncdəki kvadrat Ģəkilli otağın içərisindən 4 iri küp aĢkarlanmıĢdır. Bunlardan ikisi keçən ildən məlum idi. Qərb divarı dibindəki küpün Ģimal böyrünə söykənmiĢ daha bir iri təsərrüfat küpü, bunun yanında da divarın altında baĢqa bir küpün aĢağı hissəsi, onun da içərisində bir təkqulplu, ağzı kip, nisbətən böyük küpə aĢkar edilmiĢdir. Bu küp də baĢqa bir saxsı qabın içərisində yerləĢmiĢdir. B3 kvadratında aĢkar edilmiĢ dördkünc otağın qərb divarı altından yanıq, ovuntu torpaq təmizlənərkən divarın dibindən bir ədəd iri və dayaz saxsı təknə (teĢt) aĢkar edilmiĢdir. Bu divar və dibində yerləĢən teĢt üstdəki divar yerləĢən təbəqənin altındadır, daha doğrusu bundan qabaqkı, əyri tikinti qalığıdır. Saxsı təknə dairəvi formada olub, içəridən-içəriyə diametri 85 sm-dir. Onun dərinliyi 12 sm, saxsının qalınlığı ağzının kənarından 2,5 sm-dir. Onun rəngi qırmızımtıl- çəhrayıya çalır. Bu gil teĢt sonrakı daĢ tikinti ilə əlaqəsi olmayan alt divarın dibindədir. Alt qatda aĢkar edilən bu divarlar güclü yanğına məruz qalmıĢdır. DaĢlar və üzərinə çəkilmiĢ suvaq yanğından qızarıb kərpic rəngi almıĢdır. Qeyd edək ki, təknə aĢkar edilən tərəf divarın içərisidir. Çünki, burada daĢların üzəri saman qatıĢıqlı suvaqla suvanmıĢdır. Təknə yerləĢən sahədən bir qədər aralı divarın dibində səhəng tipli iri saxsı qablar da vardır. Lakin bu hissədəki divarlar üst divarların altında yerləĢir. Üst divarlar hələlik saxlandığı üçün altdakı divarların davamı axıradək izlənə bilməmiĢdir. Alt tikintinin dəqiq dövrünü hələlik söyləmək üçün qazıntını geniĢləndirmək, xeyli dəqiqlik yaratmaq lazımdır. Tapılan qablar iri küp, təknə, səhəng tipli qablar da bir o qədər aydınlıq vermir. Lakin hər halda onların antik dövrün əvvəlləri və ya daha qədimə aid olması bilinir. Bununla yanaĢı buradakı yoxlama qazıntısından ilk tunc və eneolit materiallarına təsadüf etmiĢik. A7 kvadratından isə (təpənin Ģimal-qərb yamacından) ilk tunc dövrü saxsı qabları - orta həcmli küpün qırıqlarına (səciyyəvi qulpu ilə birlikdə), habelə yenə də ovalvari qulpa malik boĢqab formalı qab qırıqları tapılmıĢdır. Qeyd etməliyik ki, alt tikinti təbəqəsinin (daĢ divarların) son tunc və yaxud ilk dəmir dövrünün məhsulu olduğunu güman edirik. Bu fikrimizi tam qəti Ģəkildə demək üçün həmin təbəqədə ətraflı tədqiqat aparmaq lazımdır. 1987-ci il 100 1987-ci il Ağsu arxeoloji ekspedisiyası 35 iyulun 1-dən baĢlayaraq sentyabrın 30-na kimi Ağsu rayonunun Qırlar kəndi yaxınlığında yaĢayıĢ yerində iĢləmiĢdir (tablo 68). Qazıntı iĢlərinə obyektin müxtəlif sahələrində əsasən Ģərq yamacda, qərb divarların içəri tərəfində, mərkəzdəki divarın dibində, habelə mərkəzi hissəyə yaxın iri təsərrüfat küpləri yerləĢən nöqtələrdə baĢladıq. Qazıntı sahəsinin qərb kənarı boyu uzanan divar və onun ətəklərində iĢi davam etdirməklə yenə də bəzi hallarda təkrar materiallara rast gəlinmiĢdir. Divarlar əsasən üst qata aid olduğundan təbiidir ki, onunla bağlı tapıntılar da məhz həmin divarların dövrünə aid olacaqdır (yəni bizim eranın ilk əsrləri). Divarların altına doğru endikcə yanıq torpağın içərisindən heyvan sümükləri, habelə müxtəlif keramik parçalarına təsadüf edilirdi. Bunların içərisində tunc dövrü keramika nümunələri (cam formalı qabın parçası) də vardır. Bu qab parçası sarımtıl rəngdə olub, üzərində qızılı parıltı verən zərrəciklər gözə çarpır. Bundan baĢqa küpə formalı saxsı qab parçası diqqəti cəlb edir. Bu qab parçası bozumtul rəngdə, ağzı dairəvi və nisbətən gen gövdəyə malik küpənin parçasından ibarətdir. Onun çiynindən aĢağı hissəsi içəridən bayıra doğru qabartıları vardır. Tikinti kompleksinin qərb divarları üstündə, daha doğrusu xaricə tərəf hissələrini aydınlaĢdırmaq məqsədi ilə plana keçirilmiĢ divarın üstünün nizamsız tökülmüĢ daĢları götürüldü. Burada B4, B5 kvadratlarından təqribən Ģimal-cənub istiqaməti üzrə 8 metr uzunluğunda daĢ divarın izi müəyyənləĢdirildi. Həmin divarın kənar xəttindən Ģərqə A kvadratına doğru 2 metr uzunluğunda perpendikulyar divarların davamı aĢkar edildi. Həmin divarların altında güclü yanğın olduğunu göstərən əlamətlər - əhəng halına düĢmüĢ daĢ qırıqları, torpaq, yanıq izi vardır. Bu yanmıĢ torpaq və daĢ içərisində qalmıĢ baĢqa istiqamətli divarlar davam edir. Onların isə kürə (istehsal ocağı) tikintisi ilə əlaqədar olduğu aydın bilinir. Lakin buradan bir qədər cənuba doğru, kompleks tikintinin cənub- qərb küncündəki dördkünc otağın altında, B2 kvadratında içərisində iri və orta həcmli küplər olan mətbəxəoxĢar yer hələ keçən ildən məlum idi. Bura qərbə doğru geniĢləndirilərkən qara rəngli saxsı küplər, qırmızı rəngli saxsı qab qırıqları, səhəng tipli saxsı qab və ağzı daĢla örtülmüĢ iri təsərrüfat küpləri üzə çıxarıldı. Ağzı daĢla örtülmüĢ iri küpün ağzının qırağı kənara doğru düz istiqamətdə çıxıntılı olub üstündə quĢ ayağı Ģəklində üç Ģaxəli batıqlardan ibarət bəzəyi yaxud iĢarəsi vardır. Buradan tava (teĢt) və ya sac tipli saxsı qablar da tapıldı. Həmin qabların yanında gövdəsində iki qulpu olan orta həcmli səhəngi xatırladan saxsı qab da 35 Ekspedisiya bu tərkibdə iĢləmiĢdir: rəis Fazill Osmanov (1.VII-30.IX.87), baĢ elmi iĢçi Qafar Cəbiyev (25.VII-30.IX.87), baĢ elmi iĢçi Fərhad Ġbrahimov (1 VIII-30.VIII.87), kiçik elmi iĢçi Sevda Hüseynova (1.VIII- 31.VIII.87), kiçik elmi iĢçi Həsənağa Ramazanov (25.VII-19.IX.87), Xaləddin Xəliləv kiçik elmi iĢçi (1.IX- 30.IX.87), Cavid Novruzov baĢ laborant (1.IX-30.IX.87), rəssam F.Cavadova (15.VII1-31.VIII.87). Memar Qalib XoĢginabi(5.VIII-15.VIII.87). Yüklə 376,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|