FəSİl kommersiya banklarının vasitəçilik əməliyyatlarının nəzəri-metodoloji əsasları
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 3 Liizinq şirkətlərinin bəzi fəaliyyət göstəriciləri
- Lizinq obyektləri
76
AR-da lizinqin inkişafı üçün, ilk növbədə, vahid qanuna ehtiyac var. Qanunvericiliyin məhdud olması səbəbindən hazırda lizinq şirkətləri operativ lizinq xidməti göstərə bilmirlər. Halbuki dünyada operativ maliyyə lizinqindən daha çox istifadə olunur. Lizinq haqqında hazırkı vergi qanunvericiliyi lizinqə verilən əmlakın 18% bahalaşmasına səbəb olur. Lizinq alan ƏDV-ni əvəzləşdirə bilmədiyi və 18% itirdiyi üçün, təbii ki, kreditlə bağlı banklara müraciət edir. Digər bir məqam əvvəllər 2 əmsalla tətbiq olunan sürətli amortizasiyanın ləğv edilməsi ilə əlaqədardır. Halbuki sürətli amortizasiya lizinq sektorunda əsas vəsaitlərin yenilənməsi üçün olduqca vacibdir. Buna görə lizinq haqqında vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac duyulur. Fikrimizcə, digər bir maneə AR-da lizinq şirkətlərinin, lizinq məhsullarının və lizinq bazarının yetərincə tanınmamasıdır. Məsələn kreditdən fərqli olaraq, bir çox vətəndaş lizinqin nə olduğunu bilmir. Ölkə əhalisinin lizinq haqqında hələ də yetəri qədər məlumatı yoxdur. Halbuki, bu yöndə bir çox addımlar atıla bilər. Bu sahədə Azrəbaycan Mikromaliyyə Assosiasiyası (AMA) tərəfindən atılan bir sıra addımları qeyd etmək olar. AMA öz üzvü olan təşkilatların təbliğatı üçün daimi olaraq yerli və beynəlxalq qurumların iştirakı ilə tədbirlər təşkil edir. Buna əyani misal olaraq, AMA-nın təşkilatçılığı ilə SPTF (Social Performance Task Force) təşkilatı ilə birgə Azərbaycanda layihə həyata keçirilmişdir. Layihədə ölkəmizin 13 maliyyə qurumu iştirak etmişdir. Lahiyə iki mövzu üzrə təşkil olunmuşdur. “Müştərilərə qarşı məsuliyyətli yanaşma” və “İşçilərə qarşı məsuliyyətli yanaşma”. Layihə çərçivəsində ölkəmizin lizinq şirkətlərinə daxil olan hər bir müştəriyə SPTF təşkilatının dəstəyi ilə AMA tərəfindən hazırlatdırılmış məlumatlandırıcı bukletlər paylanmışdır. Bir sıra lizinq şirkəti bu layihə çərçivəsində aktiv iştirakına görə AMA və SPTF tərəfindən sertifikatla mükafatlandırılmışdır. Regionlarda lizinqin təbliğatı məqsədilə mütəmadi olaraq sahibkarların iştirakı ilə seminarlar təşkil olunmalıdır. Təşkil olunacaq bu seminarlara ölkəmizdə fəaliyyət göstərən beynəlxalq qurumlar da cəlb olunmalıdır. Bəzi lizinq şirkətləri regionlarda artıq bir sıra beynəlxalq təşkilatlarla birgə belə tipli seminarların təşkil olunmasını planlaşdırır. Bu isə ölkəmizin kənd təsərrüfatı sektoruna əlavə xarici investisiya cəlbi deməkdir.
77
Liizinq şirkətlərinin bəzi fəaliyyət göstəriciləri [Şirkətlərin rəsmi saytları və 22] Şirkətin adı Minimum və maksimum məbləğ İllik % İllik avans ödənişi Lizinq müddəti Lizinq obyektləri Joint Leasing Company 10 000 AZN 17-21%- dən başlayaraq layihə dəyərinin 20-30%-i 10 ilədək tikinti, sənaye texnikası, nəqliyyat vasitələri Unilizinq (daşınmaz əmlak xaric) obyekt növündən asılı olaraq dəyişir 21% 20-30%
2-5 il tikinti, sənaye texnikası, nəqliyyat vasitələri MBC Lizinq şirkətin investisiyasının 60%-ə qədər 17-20%
30% 3-7 il
nəqliyyat vasitələri, istehsal avadanlığı, tibbi avadanlıq, tikinti texnikası Qafqaz Lizinq min. 15 000 AZN, maks. 800 000 AZN
18-26% min. 20% min. 3 ay, maks. 8 ay minik avtomobilləri Ata Lizinq (daşınmaz əmlak xaric) min. məbləğ 5000 ABŞ dolları 20-30% 30%-dən yuxarı 12 aydan 60 ayadək
ikinci əl avadanlıqları Finans Lizinq min. məbləğ 10 000 AZN, 50-60%- ə qədəri ödənir 20-25%- dən başlayaraq 40%
12-60 ay nəqliyyat, inşaat, istehsalat, k/t avadanlıqları, iaşə Parex Leasing & Factoring 10 000 AZN 20-35% obyekt növündən asılı olaraq dəyişir 30-60 aya qədər xüsusi təyinatlı texnika, avadanlıq, minik avtomobilləri
78
AR-da lizinqinin yaşı az olsa da, onun qarşısında böyük perspektivlər açılır. Bu respublikanın iqtisadi inkişaf sürəti ilə əlaqədardır. Ölkə iqtisadiyyatında qeyri-neft sektorunun inkişafına, sənayenin, kənd təsərrüfatının inkişafına, əhalinin məşğulluğuna xüsusi diqqət yetirilir. Bu prosesdə özəl sektorun rolu böyükdür. ÜDM-də özəl sektorun payı ildən ilə artır və hal-hazırda 80 %-ə yaxındar. Bu şərait lizinqin inkişafı üçün əlverişli mühit yaradır və istənilən sektorun inkişafında əvəzsiz mənbə kim çıxış edir. Belə ki, lizinq xalq təsərrüfatı sahəsi deyildir. O texniki yenidənqurma, xalq təsərrüfatının bütün sahələrini müasir texniki avadanlıqla təmin edə bilən maliyyə alətidir. Lizinq fərdi sektorda xüsusən səmərəlidir. Onun xidmətindən istehsal və servislə məşğul olan fərdi müəssisələr, kompaniyalar istifadə edirlər. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi bunu sübut edir. Qərbdə şirkətlər əsas vəsaitlərin yenilənməsini, demək olar ki, 80 %-ni lizinq yolu ilə həyata keçir. ABŞ-da 2012-ci ildə əsas fondlara investisiyalarda lizinqin payı 56%, Avstraliya sənaye kapital qoyuluşunun 33%-ni təşkil etmişdir [22]. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə (İEOÖ) isə bu göstərici xeyli aşağıdır. Məsələn, bu göstərici Türkiyədə həmin dövrdə 6,3%, Rusiyada 6,7%, Qazaxstanda 6%, AR-da isə bu göstərici 1%-dən bir qədər çoxdur ki, bu da lizinq potensialından istfadənin olduqca aşağı olmasını göstərir. Statistika göstərir ki, İEOÖ-də lizinq bazarının həcmi adətən ÜDM – nin 0,5%-ni təşkil edir. Bu göstərici Rusiyada 0,87%, Qazaxstanda 0,42% təşkil edir. AR-da lizinq portfeli nəzərdə tutulduğundan xeyli aşağı olmuşdur [22]. AR-da lizinqin inkişaf sürəti lizinq portfeli üzrə rəqəmlərə diqqət yetirdikdə açıq aydın görmək mümkündür. 2003-2007-ci illərdə ölkədə lizinq portfelinin həcmi hər il ən azı 2 dəfə artmışdır. Lakin 2008-ci ildən başlayaraq lizinq bazarında azalma müşahidə olunur. Məsələn, 2008-ci ildə lizinq bazarının portfel həcmi $200 mln. çatmışdı- sa, 2010-2011-ci illərdə bu rəqəm $150 mln.-dan artıq olmamışdır. Azalma ümumi investisiya qoyuluşunun tərkibində də baş vermişdir. 2010-cu ildə ölkəyə $17,6 mlrd. ümumi investisiya qoyuluşu olub ki, onun tərkibində lizinq yolu ilə investisiya qoyuluşu $0,17 mlrd. bərabər olmuşdur. 2011-ci ildə isə ümumi investisiya qoyuluşunun həcmi artaraq $21,66 mlrd. olub, lakin belə artımın tərkibində lizinq yolu ilə investisiya qoyuluşunun həcmi 2010-cu ilə nisbətən azalaraq $0,15 mlrd. olmuşdur [22]. Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|