Fġqh təLĠMĠ
Yüklə 3,35 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2 . İl ortasında alınan dərmanlar əgər xüms ilinin başına qədər işlən-məmiş qalarsa, ona xüms düşürmü
371 fiqh təlimi Diqqət: Əgər bir məntəqədə kürəkən üçün ev ləvazimatları almaq adət olarsa və zaman keçdikcə yavaĢ-yavaĢ bu ləvazimatları aldıqları təq- dirdə bir il keçərsə və bu ləvazimatlar gələcəkdə məunə hesab olunar- sa, xümsü yoxdur. 1 Əgər bir Ģəxsin yaĢayıĢ evi olmadığı halda bir hissə torpağı olsa və onun üstündən bir il ya çox keçsə də ev tikə bilməsə, əgər torpağı ehtiyac olduğu evi tikmək üçün ilin ortasında almıĢ olsa, onun hazırki xərci hesab olunur və xüms vacib deyil. Amma əgər onu ilin gəlirin- dən satmaq və pulunu da ev tikmək qəsdi ilə alsa, xümsünü vermək vacibdir. 2 Bir kəsin yaĢamaq üçün evi yoxdursa və ilin ortasında torpaq alıb özü üçün tikmək istəsə, evi tikməyə baĢlayıb amma tamamlamamıĢ- dan əvvəl xüms ili çatarsa, tikiliĢə sərf etdiyi pula xüms düĢmür. 3 3. Borcun xümsünün ödənilməsi. ÖdənilməmiĢ borc – istər müddətli olsun, istər müddətsiz, istər borc almaqla olsun, istər nisyə mal almaqla - illik gəlirdən istisna deyil, amma əgər gəlir ilinin xərcini təmin etmək üçün olarsa ki, ilin gəlirin- dən bir miqdarı borca sərf etsin, istisnadır və onun bərabərində illik gəlirə xüms aid olunur. Amma əgər əvvəlki illərin borcları üçün olar- sa, illik gəlir onu ödəməyə sərf etmək caizdir, amma əgər ilin sonuna qədər ödənməsə, illik gəlirdən istisna olunur. 1 Şəri suallara cavab, 116 2 Şəri suallara cavab, 113, 116 3 Şəri suallara cavab, 113 372 fiqh təlimi Öncədən alınan icarə pulu və s. 1) Ġcarə (kirayə) götürənin icarəçiyə öncədən verdiyi pul əgər qazan- cından olubsa, bir il keçəndən sonra xüms düĢür və icarə götürən onu istədiyi vaxt icarə verəndən götürsə, xümsünü ödəməlidir. 1 2) Həcc ya ümrə ziyarətinə gedənlər hal-hazırda əllərində olan pulu müzaribə kontraktı əsasında banka qoymalıdırlarsa və ona da üzərinə faiz gəlir (mənfəət artır) və 3 ildən sonra onların növləri çatanda pulun özünü və ondan gələn xeyri həcc təĢkilatçılarına (kompaniyalarına) verib həccə və ya ümrəyə gedirlərsə, tapĢırdıqları xüms ilində həccə getsələr, xümsü yoxdur, amma əgər onların həcc növbəsi xümslü ildən sonra olarsa, pulun əsli xümsü ödənilməyən puldan olarsa, xüms dü- Ģür, amma pulun gəlirini (faizinə) əgər həcc səfərinə getməzdən əvvəl ala bilməzsə, illik gəlirin bir hissəsi hesab olunur ki, o xərclərin xüm- sü yoxdur. 2 3) Əgər Tehranda beynəlmiləl kitab sərgisində kitab almaq üçün olan pulu kitabları təhvil almamıĢdan əvvəl ödəyibsə, lakin kitablar ona gəlib çatmayıbsa, xümsü yoxdur. Bir Ģərtlə ki, qeyd olunan kitablara ehtiyacı malı və ürfən Ģəninə münasib olmalıdır və onun hazırlanması öncədən ödənilmiĢ qiymətinə əsaslanmalıdır. 3 1 Şəri suallara cavab, 821, 818, 146 2 Şəri suallara cavab, 123 3 Şəri suallara cavab, 112 373 fiqh təlimi SUALLAR: 1. Xümsün vacib olmaması üçün bir əmtəəni il uzunu istifadə etmək lazımdır, yoxsa ilboyu ona ehtiyac ehtimalı kifayətdir, hətta il uzunu istifadə olunmasa da. 2. İl ortasında alınan dərmanlar əgər xüms ilinin başına qədər işlən-məmiş qalarsa, ona xüms düşürmü? 3. Bir kəsin yaşamağa evi yoxdur, buna görə də torpaq alır ki, özü üçün ev tiksin, amma evi tikmək üçün kifayət qədər pulu olmadığın- dan bir il keçir və onu satmağa da çatdırmır, ona xüms düşürmü? 4. İllik xərclərindən bəzən artıq qalan işçilərin puluna-əgər nəqd və ya hissəli ödəməklə borcları olarsa xüms düşürmü? 5. Adətən ev icarə etmək üçün əvvəlcədən bir miqdar pul verirlər, əgər bu pul qazancdan olarsa və bir neçə il ev sahibində qalarsa ondan geri alandan sonra o dəqiqə onun xümsünü verməlidirmi? Həmin pulla başqa yerdə ev icarəyə götürə bilərmi? 6. Həccə getməyə ad yazdırmağa ödənilən pulun üstündən bir neçə il keçərsə xüms düşürmü? 374 fiqh təlimi YETMĠġ BĠRĠNCĠ DƏRS QAZANCIN XÜMSÜ (5) Qazancın xümsünün hesablanması və ödənilməsi “2” 11.Qazancın xümsünün hesablanması və ödənilməsi 1. Gəlirin eyninə xümsün aid olması. Gəlirin eyninə xüms düĢür və xüms sahibləri eynin tamam hissələrin- də sahiblə (maliklə) Ģərikdirlər. Buna görə də malik (sahib) vəliyyi- əmrin (fəqihin) icazəsi olmadan xümsü ödəməmiĢdən əvvəl bütün eyndən istifadə edə bilməz (istər həqiqi və xarici istifadə olsun, məsə- lən, yemək, içmək, geyinmək,oturmaq, istərsə də etibari, məsələn, sat- maq, bağıĢlamaq, icarə vermək, razılığa gəlmək). Əgər onu əmanət götürsə və özünü xümsün sahiblərinə borclu bilsə və eyni istifadə etsə və tələf etsə, zamindir. Həmçinin eynin xümsünü verməmiĢdən əvvəl bir hissəsindən də istifadə edə bilməz. Hətta eyndən qalan onun xüm- sü qədər və ya çox olarsa və o da qalanının xümsünü ödəmək qərarın- da olsa da. 1 2. Xümsün aid olduğu zaman. Gəlirin xümsünün aid olduğu zaman gəlirin ələ gəldiyi vaxtdır, xümsü ödəməyə bir il vaxt olsa da. Buna görə də pulun sahibi il baĢa çatmaz- dan əvvəl xümsü verməsi caizdır. Həmçinin öz xüms ilini geri və ya irəli sala bilər, bir Ģərtlə ki, keçən müddəti hesablasın ki, bununla xüms sahiblərinə zərər vurmasın. 2 1 Şəri suallara cavab, 864, 131, 132, 132, 141, 121, 184 2 Şəri suallara cavab, 165, 186, 1111 Yüklə 3,35 Kb. Dostları ilə paylaş:
|