Фуат рясулов
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Resurslar o vaxt nadir hesab edilir ki, onlar arzuolunan və məhdud olsunlar.
- Torpa ğın sahibinə ödənilən haqq renta adlanır.
- Resurslar Resurs sahibinin aldığı haqq Рента Ямяк щаггы
- Фаиз Мянфяят Капитал (завод, фабрик, аваданлыг, пул вясаитляри) Сащибкарлыг (идаряетмя габилиййяти вя вярдишляри)
15 alternativ dəyəri 500 min ədəd idisə, onda cəmisi 20 min ədəd velosiped buraxılışından imtina edilib, sonradan paltar istehsalının 150 min ədəd artırılması velosiped buraxılışının 40 min ədəd azaldılmasını şərtləndirib. Nəhayət, paltar isteh salının yenidən 150 min ədəd artırılması, velosiped buraxılışının 60 min ədəd aşaüı salınmasını səciyyələndirib. Biz səhv etmirikmi? Əlbəttə ki, yox. Məsələ burasındadır ki, velosiped buraxılışında istifadə edilməyən resursları paltar buraxılışına sərf etmək mümkündür. Lakin, bu zaman onu da nəzərdən qaçırmaq olmaz ki, biz bəzi dəzgahları və işçiləri dərhal bir istehsaldan digərinə keçirə bilirik, lakin resursların müəyyən hissəsini (metalı, rezini) velosiped isteh salından sonra birbaşa paltar buraxılışında istifadə edə bilmirik. Bunu da istehsal imkanları əyrisi ilə izah etmək mümkündür. İstənilən dövlətin, o cümlədən Azərbaycanın da iqtisadi durumu əyrinin daxilində hansısa nöqtəni xarakterizə edir. Tutaq ki, bu nöqtə X-dur. Heç bir dövlətdə, heç bir cəmiyyətdə malik olduqları bütün resurslardan tamamilə istifadə imkanları mövcud deyildir. M əgər bizim ölkəmizdə bütün resurslar eyni zamanda fəaliyyətdədirlərmi? Hətta ABŞ-da da işsizlik hökm sürür, deməli orda da əmək resurslarından tamamilə istifadə olunmur və s. B eləliklə də hər bir ölkənin iqtisadi durumu əyri daxilində hansısa nöqtəni əks etdirir, əyridən kənardakı nöqtə isə iqtisadi imkanların xaricindədir. Bu tərifdən belə nəticə çıxır ki, cəmiyyət, daha doürusu, biz sizinlə həmişə resurslardan h ökmən səmərəli istifadə etməyə çalışmalıyıq. İndi isə gəlin iqtisadi fəaliyyətdə istifadə olunan resursların necə təsnifləşdirilməsini öyrənək və görək nadir resurslar nəyə deyilir. Biz pul h aqqında danışarkən, pulun miqdarının ölkədə də, ailədə də və insanda da məhdud olduüunu yaxşı bilirik. Yaxud əmək resurslarından bəhs edərkən onunla da baü lı eyni nəticəyə gəlirik. Onların da miqdarı məhduddur. Bəs təbii resurslarla baü lı vəziyyət necədir? Bizim nəfəs aldıüımız hava da təbii resurs hesab olunurmu? Onu da nadir hesab etmək olarmı? Biz hamımız bu resurslardan istifadə edirik, onlar bizə həyatımız üçün hökmən lazımdır. Daha doürusu onlar bizim üçün arzuolunandır. Belə olan halda onlar məhdud deyildir. Əlbəttə ki, kosmik fəzada hava çox azdır, amma yer kürəsində o qədər çoxdur ki, biz ondan istifadə edir və heç h aqqını belə ödəmirik. A. Belyayevanın "Hava satıcısı" fantastik hekayəsini xatırlayırsınızmı? Orda bir nəfər bütün dünyaya hökmranlıq etmək məqsədilə uzaq şimalda güclü nasoslar qurur və havanı nasosla çəkməyə başlayır. Sonra onu böyük İг t иса d иййа t - зярури м яhсулларыn исtеhсалы цчцn ъ ям иййяtиn ресурсларdаn nеъя исtиfаdя еtм яси вя onларыn яhали арасыndа бюлцшdцрцлм ясиndяn бяhс еdяn елм dир. 16 təzyiq altında sıxaraq, maye vəziyyətinə gətirir və xüsusi çənlərə doldurur. Çox keçmir ki, tezliklə daülıq yerlərdə nəfəs almaüa hava çatmır və tənəffüs çətinləşir, insanlar boüulmaüa başlayır. Belə olanda həmin adam yer kürəsinin sakinlərinə ondan h avanı pulla almaüı təklif edir. Hava nadir resursa çevrilir və məhdudlaşır. B aşqa bir nümunə götürək. Qızıl! Çox adam ona sahib durmaq istəyir, o arzuolunandır, lakin o çox azdır və buna görə də çox bahadır. Resurslar o vaxt nadir hesab edilir ki, onlar arzuolunan və məhdud olsunlar. İstehsal amilləri İstənilən resurslardan istifadəyə görə onun sahibinə haqq ödəmək lazımdır. Hər bir resurs üçün müxtəlif haqlar vardır. Resurslara görə hansı haqqlar mövcuddur? Bunu aşağıdakı sxem vasitəsilə öyrənək. Həqiqətən də təbii resurslardan əmtəə və xidmətlərin istehsalı zamanı daha çox istifadə ediləni maddi nemətlərdir. Bura canlı təbiət, meşə, faydalı qazıntılar və sairələri aid edilir. İqtisadçılar çox vaxt təbii resurslardan danışanda "torpaq" terminindən də istifadə edirlər. Torpa ğın sahibinə ödənilən haqq renta adlanır. Əmək resurslarına və yaxud ixtisaslı əməyə əmtəə və xidmətlərin istehsalı zamanı insanın sərf etdiyi istənilən fiziki və zehni güc daxil edilir. Resurslar Resurs sahibinin aldığı haqq Рента Ямяк щаггы Иш гцввяси (ямяк) Тябии (тябии немятляр) 17 Фаиз Мянфяят Капитал (завод, фабрик, аваданлыг, пул вясаитляри) Сащибкарлыг (идаряетмя габилиййяти вя вярдишляри) Şəkil 2. Resurslar - Sahibkarlar Əmək resurslarından istifadəyə görə ödənilən haqq əmək haqqı adlanır. Kapital adı altında əmtəə və xidmətlərin istehsalı zamanı istifadə edilən fabrik və zavodlar, maşın və dəzgahlar başa düşülür. Bura istehsalın təşkili və müxtəlif texniki avadanlıqların əldə edilməsi üçün sahibkara zəruri olan pul vəsaiti də aid edilir. Q ərbdə çox geniş yayılmış məsəl var ki, "yalnız axmaqlar öz pulu ilə biznes edirlər". Bu məsəl o vaxt əmələ gəldi ki, bir çox ölkələrdə güclü bank sistemi yaradılaraq möh kəmləndirildi. Bundan sonra işgüzar adamlar banklardakı vəsaitlərdən bizneslərini təşkil etmək üçün istifadə etməyə başladılar. Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|