2
MÜNDƏRİCAT
1. Nəqliyyat vasitələrində istifadə edilən istilik mühərrikləri.............................................................5
1.1. Daxili yanma mühərriklərinin inkişafı haqqında qısa tarixi məlumat..........................................5
1.2. Nəqliyyat mühərriklərinin təsnifatı..............................................................................................6
2. Daxili yanma mühərriklərinin quruluşu quruluşu və iş prinsipi.....................................................8
2.1. Daxili yanma mühərriklərində ümumi anlayış və təyinatlar.......................................................8
2.2. Nəqliyyat mühərriklərinin ümumi quruluşu............................................................................... 9
3. Dirsək-şatun mexanizminin konstruksiyası haqqında əsas anlayışlar...........................................11
3.1. Dirsək-şatun mexanizminin vəzifəsi və onun əsas elementləri..................................................11
4. Qazpaylama mexanizmlərinin növləri və konstruksiyaları haqqında əsas anlayışlar...................15
4.1. Qazpaylama mexanizminin vəzifəsi və onun əsas elementləri.................................................15
5. Mühərrikin soyutma və yağlama sistemləri haqqında əsas anlayışlar.........................................21
5.1. Mühərrikin soyutma sistemi......................................................................................................21
5.2. Mühərrikin yağlama sistemi......................................................................................................24
6. Qığılcımla alışdırmalı və dizel mühərriklərinin yanacaq sistemləri haqqında əsas anlayışlar.....28
6.1. Qığılcımla alışdırmalı mühərriklərinin yanacaq sistemləri.......................................................28
6.1.1. Karbüratorlu mühərriklərin qidalanma sisteminin vəzifəsi və hissələri.................................28
6.1.2. Diafraqmalı benzin nasosu.....................................................................................................28
6.1.3. Qığılcımla alışdırılmalı injektorlu mühərrikin qidalanma sistemi quruluşu və hissələri........30
6.1.4. Mərkəzi püskürməli injektorlu mühərrikin qidalanma sistemi və hissələri............................30
6.1.5. Fazalar üzrə paylanmış püskürməli və birbaşa benzin püskürməli injektorlu
mühərrikin
qidalanma sistemi, növləri və hissələri....................................................................................31
6.1.6. Silindrə birbaşa benzin püskürməli injektorlu mühərrikin qidalanma sistemi və hissələri.....36
6.1.7. Yüksək təzyiqli yanacaq nasosları..........................................................................................38
6.1.8. Alçaq təzyiqli yanacaq nasosları............................................................................................39
6.1.9. İnjektorun vəzifəsi və növləri................................................................................................39
6.1.10. Yanacaq süzgəcləri................................................................................................................41
6.2. Dizel yanacaq sistemlərinin quruluşu........................................................................................42
7. Daxili yanma mühərriklərinin ideal və nəzəri siklləri...................................................................61
7.1. İdeal sikllər................................................................................................................................61
7.2. Qarışıq sikl.................................................................................................................................61
7.3. Sabit həcmdə istilik verilən sikl................................................................................................64
7.4. Sabit təzyiqdə istilik verilən sikl................................................................................................65
7.5. İdeal sikllərin müqayisəsi...........................................................................................................65
7.6. Nəzəri sikllər..............................................................................................................................66
8. Həqiqi sikllər. İkitaktlı və dördtaktlı daxili yanma mühərrikləri..................................................67
8.1. İkitaktlı qığılcımla alışdırmalı mühərriklərin indikator diaqramı və iş prinsipi.........................67
8.2. İkitaktlı dizel mühərriklərinin indikator diaqramı və iş prinsipi................................................68
8.3. Dördtaktlı, qığılcımla alışdırmalı mühərrikin indikator diaqramı və iş prinsipi........................69
8.4. Dördtaktlı, üstəlik üfürməsiz dizel mühərrikinin indikator diaqramı və iş prinsipi...................70
8.5. Dördtaktlı üstəlik doldurulan dizel mühərrikinin indikator diaqramı və iş prinsipi..................71
9. Nəqliyyat mühərriklərində istifadə olunan yanacaqlar haqqında qısa məlumat...........................73
9.1. Yanacaqlar haqqında qısa məlumat............................................................................................73
9.2. Qığılcımla alışdırmalı mühərriklərin yanacaqları..................................................................... 73
9.3. Dizel yanacaqları.......................................................................................................................75
9.4. Qaz yanacaqları.........................................................................................................................76
9.5. Yanacaqların elementar tərkibi və tətbiq xüsusiyyətləri............................................................77
10. Hava artıqlıq əmsalı, yanıcı və işçi qarışıqlar, yanma məhsulları..............................................80
11. Yanıcı və işçi qarışıqların molekulyar dəyişmə əmsalları..........................................................83