54
na sabac kobale boti. Abul pehylevana tatunşeri ceza zabesteyna.
Şoto falaqa badi burtungi tamsa. Abul me dərdə porttenebi şo
haksun qərəraxun görə cureci falaqena tumexun cuki elmoqo
cərkestunne cərkez tene baki. Me zoren Abuli tapana bonaxun
ziqbi. Şoto sabac xajil dutunği. Abul küəlmuş iz əlmuğa cərkesdi.
Mitilə bineti Sa vaxt baski te dünyanene taci. Abul coqan sa vaxt
piyin neğa cinepi, oşa kerez aize işkarane taci. Abuli sa qaroy
Osman, Tubulen şoto qarluqane exti. Şotin Osmanaa iz
xuyarmo\oxuna sane efsay. Osman kocce yeşə papatan Tubulen
icuxun əşkene taneşeri. Mal-mal iz əşsurxoxun əylə zomepsay.
Əylel əciz əyl teney. Tubulen epseni usen şad arum bitey. Ancipi
aruma usum əxbi extundi. Haval muşla baksunaxun körə əşlə kiyex
təvqeztene bakoniy.
Osman cizarafat qonşin armi şalaka sunit əmnə bel exti. taşeri
dərzə bacane capebi. Qoşi exnulal zor əşe taysay. Hetere baki
şakale buubala qonşinen şalakxo bokelepi. Şalak kame baki. Xeylək
kəfəcitoxun oşa şalak Tubulı nu taneci dərz bacanexune bəkəneci.
Qonşi bava-ğar burtunki Osmana kapazlanşa Osmane taxsina iz
ozane exedi pine:
- Zu bez zora avabakesteyna zarafatezi şalaka taşerezuy.
Tubulen Osmana samci kərə kule alabi. Me əş Osmaneyna dərse
bay. osman Tubul pehylivaneynaiz ğarkiney curesune akesti. Abul
bavay, Tubul əmin peşina layiğnu davamebi.
Xırman əhvalatı
Üçüncü rəvayət (S: 5; Tr: 5)
Köhnə kişilərin danışdığı rəvayətə görə, Tubul pəhləvan Alban
hökmdarı Cavanşirin nəslindəndir. Tubulun nəvə-nəticələrinin, onun
nəslindən olan digər adamların biri digərinə dildən-dilə ötürdükləri
məlumata görə, Tubulun atası Tatul kişi böyük Cavanşirin nəticəsi,
ya kötükcəsi olmuşdur. Tubulun anası Tamam arvadın dörd uşağı
olmuşdur. İki oğlan uşağı və iki qızı. Tubul kiçik qardaş idi. Onun
böyük qardaşı Abul çox cavan yaşlarından dünyasını dəyişib.
Deyilənlərə görə, Abul Tubuldan da güclü pəhləvan olmuşdur. Onun
55
əsl adı Tumas pəhləvan olmuşsa da, ətrafda onu hamı ləqəbi ilə Abul
kimi tanıyırdı.
Dildən-dilə bizə çatmış rəvayətdə deyilir ki, bir gün Abul
pəhləvan “Kala əcxcun” deyilən yerdə qaratikan kolu yığırmış. Bu
arada yaxındakı “e çluğ” deyilən xırman sahəsində haray-həşir
səsi eşidir. Başladığı işi yarımçıq qoyub, Abul gəldi xırmana. Kənd
yüzbaşısı darğanı göndərmişdi xırmandan torpaq haqqı buğda
yığmağa. Darğa camaatdan əvvəldən razılaşdırılmış qaydada taxıl
yığırdı. Xırmanda bir kasıb da vardı. Onun əvvəlki ildən də darğaya
borcu vardı. Darğa kasıbın bütün taxılını çuvallara yığdırıb
aparmaq istəyirdi. Bu kasıb isə dolu çuvallardan birindən bərk-
bərk yapışıb deyirdi:
-
Sənin qadan alım, qardaş, balalarıma yazığın gəlsin. Bu
çuvalı balalarıma bağışla.
Darğa kasıbı təpikləyib qışqırırdı:
-
Burax çuvalı! Sənə deyirəm, burax.
Yazıq kasıbın səsi aləmi bürümüşdü. Xırmandakılar mat-mat
darğanın nə edəcəyini gözləyirdi. Abul pəhləvan bu vəziyyətə
dözməzdi. Yaxınlaşıb darğaya dedi:
-
Yalvarıram sənə, çuvalı burax, kişinin bir çətən uşağı var, o
da yazıqdı.
Darğa sağ əlindəki əsa ilə Abulun əlinə vurub dedi:
-
Rədd ol, burdan!
Abul çuvaldan yapışıb onu darğanın əlindən aldı. Darğa bu
dəfə var gücü ilə Abulun çiyninə əsanı ilişdirdi. Abul daha özünü
saxlaya bilmədi, hirsi vurdu başına. Çevrilib darğaya bir yumşaq
qapaz çəkdi. Darğa bayaq ha getdi özündən. Xırman qarışdı bir-
birinə. Kəndin türkəçarə həkimi üç gündən sonra darğanı çətinliklə
oyatdı. Hələ darğa oyanmamış bu xəbər çatdırıldı Şəkiyə. Qazi
Abula yüz çubuq kəsdi. Abul pəhləvanı apardılar cəzalandırmağa.
Onu falaqqaya salıb başladılar döyməyə. Abul bu dərdə dözmədi.
O, ədalətsiz hökmə qarşı istədi falaqqanı dibindən qoparıb xilas
olsun. Xilas ola bilmədi. Bu gücə Abulun qarnı içəridən cırıldı. Ona
yüz çubuq vurdular. Abul yarımcan xilas oldu. Fayton tutub kəndə
getdi. Ağrılar çoxaldı, yorğan-döşəyə düşdü. Xeyli yatandan sonra
dünyasını dəyişdi. Abul qardaşının yeganə oğlu Osmanı Tubul
56
qardaş oğulluğa götürdü. Abulun arvadı bir müddət göz yaşı tökdü,
sonra isə başqa kəndə ərə getdi. Tubul pəhləvana Allah üç qız
qismət etdi. Oğlu olmadı. Osmanı öz qızlarından da yaxşı
saxlayırdı. Çalışırdı ki, uşaq öz yetimliyini hiss etməsin. Osman on
beş yaşına çatanda Tubul onu özü ilə iş yerinə apardı. Az-az öz
işlərini uşağa öyrətdi. Uşaq aciz uşaq deyildi.
Həmişə işi tay-tuşlarından da yaxşı görürdü. Atası Abul,
pəhləvan Tubul bu il xeyli taxıl yetişdirmişdi. Tər töküb taxılı tez bir
zamanda biçdilər.
Hava küləkli olduğundan fürsəti əldən vermək olmazdı.
Osman yarızarafat qonşunun buğda çuvalının birini çiyninə atıb,
aparıb dərzin arxasında gizlətmişdi. Qonşu xırmanda da güclü iş
gedirdi. Necə oldusa, öz çuvallarını dolduran qonşu çuvalları
saydı. Çuval əskik çıxdı. Xeyli axtarışdan sonra çuval Tubulun
döyülməmiş dərz tayasının dalından tapıldı. Qonşu ata-oğul
başladılar Osmanı qapazlamağa. Osman təqsirini boynuna alaraq
dedi:
-
Mən gücümü bildirmək üçün zarafatla çuvalı ora
aparmışam.
Tubul Osmana ilk dəfə əl qaldırdı. Bu hadisə Osmana bir dərs
oldu.
Osman Tubul pəhləvana əsl oğulluq sevgisi göstərdi. Abul
atasının, Tubul əmisinin peşəsini layiqincə davam etdirdi.
Tubulal zorbaney
Bipinci nağıl (
Exlətepi: 5; Taranedi: 5)
Muzaxun -muza covaki hari papi exlətxo görə Tubul peylevan
damna Qəbəlnənə yeşəyşene. Qəbəlnə yşəyşi udiyox damnastal
ğanziltun uksaymiş. Ganzil qəbəlin Dokuzdərə ukala kala cələyə
kele baksaymiş. İşa aizi camatxoal hər usen fevral-mərte
xaşmığosta dəstənəxun Dokuzdərene etunsay. Sa qi Dokuzdərə
qanzil qipseyna Tovuzin aizexun xeylək amdarey eysay. Bütümtay
bul ğanzil həvsuna qərbaeyney. Birdən zor muşe qalpi. Mər vədene
cələyeni boş ğanzil qirpsun qiluney. Aizluyox qirbi ğanzila əmna
Dostları ilə paylaş: |