105
Rigidlik: ―yox‖ – 1, 4, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 18, 20, 23, 26, 27, 30, 31, 33, 34,
38, 39, 40, 43, 44, 46, 48, 50.
―Hə‖ – 2, 3, 5, 7, 10, 12, 15, 16, 17, 19, 21, 22, 24, 25, 28, 29, 32, 35, 36,
37, 41, 42, 45, 47, 49.
0 – 13 – sürətlə hərəkət etmə qabiliyyətli (mobil);
14 – 27 – rigidliyin və mobilliyin
cizigilərini biruzə verir;
28 – 40 – rigidli.
HOLMS VƏ RAQENĠN STRESƏ DAYANIQLIĞIN VƏ SOSĠAL
ADAPTASĠYANIN TƏYĠN EDĠLMƏSĠ METODĠKASI
Axırıncı son ildə baĢınıza gələn bütün hadisələri yada salmağa çalıĢın və
sizin ―qazandığınız‖ xalların ümumi sayını hesablayın.
№ Həyatda baĢ
hadisələr
Ballar
1.
Həyat yoldaĢının vəfatı.
2.
BoĢanma.
3.
Həyat yoldaĢından ayrılma (boĢanma qeydiyyatı olmadan),
tərəf müqabilindən ayrılma.
4.
Həbsxanada cəzaçəkmə.
5.
Ailə üzvlərinə yaxın olan bir insanın vəfatı.
6.
Travma və ya xəstəlik.
7.
Evlənmə, toy.
8.
ĠĢdən çıxarılma.
9.
Ər-arvadın barıĢması.
10.
Təqaüdə çıxma.
11.
Ailə üzvlərinin səhhətində dəyiĢikliklər.
12.
Tərəf müqabilinin hamiləliyi.
13.
Seksual problemlər.
14.
Ailəyə yeni
üzvünün gəlməsi, uĢağın doğulması.
15.
ĠĢ yerində yenidənqurma.
16.
Maliyyə vəziyyətinin dəyiĢilməsi.
17.
Yaxın dostun (rəfiqənin) vəfatı.
18.
PeĢəyönümünün dəyiĢilməsi, iĢ yerinin dəyiĢilməsi.
19.
Həyat yoldaĢı ilə münasibətlərdə münaqiĢələrin artması.
20.
Böyük bir Ģeyin satın alınması (məsələn, ev) üçün borc
almaq.
21.
Borcun və ya istiqrazın ödəmə vaxtının bitməsi, borcların
artması.
22.
Vəzifənin dəyiĢilməsi, qulluqda cavabdehliyin artması.
23.
Oğul və ya qız evi tərk edir.
24.
Ər və ya arvadın qohumları ilə problemlər.
100
73
65
63
63
53
50
47
45
45
44
40
39
39
39
38
37
36
35
31
30
29
29
29
28
26
107
edəsiniz. Sonra hər bir bəndi təkrarən oxuya-oxuya hər bir situasiyanı
qiyməyləndirən balların sayına diqqət yetirin. Bundan sonra son 2 ildə
həyatınızda baĢ verən hadisə, situasiyaların qiymətlərinin ədədi ortasını
hesablamağa cəhd edin (1 ilə aid balların orta miqdarını hesablayın). Əgər
hər hansı bir situasiya ildə bir dəfədən artıq baĢ veribsə, onda alınan nəticəni
verilmiĢ saya bir dəfə vurmaq lazımdır.
Nəticədə alınan qiymət həm də sizin stressə qarĢı olan
müqavimətinizin dərəcəsini təyin edir. Böyük sayda olan ballar – sizi
təhlükədən xəbərdar edən həyəcan siqnalıdır. Buna görə də siz stressi aradan
qaldırmaq üçün təcili tədbir görməlisiniz. HesablanmıĢ qiymətin daha bir
vacib əhəmiyyəti var – o, sizin stress yükünüzün dərəcəsini rəqəmlərlə ifadə
edir.
Əyani olaraq stress xarakteristikalarının müqayisə cədvəlini veririk.
Balların ümumi sayı
Stressə qarĢı
müqavimətin dərəcəsi
150 – 199
200 – 299
300
və daha çox
Yüksək
Orta (stressin kandarında olmaq)
AĢağı (stressə tez qapılmaq)
Əgər, məsələn, balların qiyməti 300-dən yüksəkdirsə - ondan bu real
təhlükəni göstərir, yəni, siz əsəb yorğunluğu fazasına o qədər yaxınsınız ki,
sizdə psixosomatik xəstəlik baĢ verəcəyi gözlənilir.
Balların cəmini hesablamaq sizə öz stressinizin ümumi vəziyyətini
aydınlaĢdırmaq imkanı verəcəkdir. Onda siz baĢa düĢərsiniz ki, stress
situasiyasının yaranmasına səbəb həyatınızda baĢ verən əhəmiyyətsiz hesab
etdiyimiz ayrı-ayrı
hadisələr deyil, onların kompleks (birgə) təsiridir.
Aleksitimiya
Bu emosional vəziyyəti ələ almaq qabiliyyətinin aĢağı düĢməsi və
ya çətinləĢməsidir. Eyni zamanda bu Ģəxsiyyətin xarakteristikasıdır (koqnitiv
– affektiv sferanın aĢağıdakı xüsusiyyətləri əlavə olunmaqla):
1.
ġəxsi narahatlıqların təyin və təsvir edilməsində yaranan
çətinliklər;
2.
Mənəvi və cismani hisslər arasında olan fərqlərin araĢdırılması
zamanı yaranan çətinliklər;
3.
SimvollaĢdırma bacarığının aĢağı düĢməsi – fantaziyanın,
təxəyyülün kasadlığı;
4.
Daxildə keçirdiyi həyəcanlara nisbətən xaricdə baĢ verən hadisələri
daha çox diqqət mərkəzində saxlamaq.