22
- Aralık-Ocak 2015
Akılcı ilaç kullanımı
ABC’si
Pıhtılaşmayı önleyici tedavinin tüm aşamaları hakkında bilgi sahibi olmak,
daha hızlı ve etkin bir iyileşme süreci geçirmenizi sağlar.
Pıhtılaşmayı önleyici tedavinin
Ticari ismiyle Coumadin, içerik is-
miyle varfarin, kanın sulandırılması-
nın gerekli olduğu durumlarda kulla-
nılan, kan sulandırıcı bir ilaçtır.
Örneğin ritim bozukluğu ya da ya-
pay kalp kapakçığı nedeniyle oluşan
pıhtı, atardamar sistemi yoluyla bey-
ne, bacaklara, karın damarlarına atı-
labilir. Toplardamarlarda kanın göl-
lenmesi nedeniyle oluşmuş bir pıhtı
buradan akciğerlere atılabilir ve ölüm-
cül durumlara yol açabilir. Bu ve ben-
zeri durumları önlemek amacıyla pıhtı
oluşmasını engelleyecek en düşük doz-
da varfarin tedavisi gereklidir. Tedavi-
nin dozu ve süresi hastanın hastalığına
göre doktor tarafından yapılan aralık-
lı kontrollerle belirlenir. Varfarin kul-
lanıyorsanız, doktorunuza sormadan
ilaç dozunda ya da kullanım şeklinde
bir değişiklik yapmayınız.
Etki süresi ve etkiyi artıran unsurlar
Varfarinin antikoagülan etkisi ilaç alın-
dıktan 24 saat sonra başlar, 72-96 saat
devam eder. Pıhtı oluşumunu engelle-
yecek yeterli etki için beş gün geçmesi
gereklidir. İlacın etkisi, ilaç alımı ke-
sildikten sonra beş gün daha sürebilir.
Tedavi başlangıcının üçüncü günün-
den itibaren PT (INR), beş gün için
her gün, iki hafta süre ile haftada iki
kez yapılmalıdır. Sonrasında, iki haf-
tada bir test yapılır. INR istenilen dü-
zeye ulaşıp aynı kaldığı takdirde birin-
ci aydan sonra ayda bir yapılır.
Ardışık yapılan testler arasında be-
lirgin fark görülürse hekiminiz bazı
araştırmalar yapar: tedaviye uyum ve
doz atlaması olup olmadığı; daha önce
almadığınız bir ilacı alıp almadığınız;
kullanmakta olduğunuz bir ilacı alma-
yı bırakıp bırakmadığınız; K vitamini
içeren yiyecekler tüketip tüketmediği-
niz; vitamin ilaçları kullanıp kullan-
madığınız; kusma, ishal gibi yeni bir
hastalık olup olmadığı.
Yaşlı, zayıf, kalp yetersizliği, kara-
ciğer hastalığı, tiroit hastalığı olan, ve-
jetaryen beslenen veya çeşitli ilaçları
kullananlarda INR düzeyi fazla yük-
selebildiğinden bu kişileri daha sıkı
takip etmek gerekir. Karaciğer hasta-
lığı, K vitamin yetersizliği, hipertiroi-
dizm, kronik diyare gibi sağlık sorun-
ları varfarinin etkisini artırır.
Tedavinin takip edilmesi
Varfarinin vücudunuzdaki etkisi ve te-
davi için doktorunuzla iletişim halin-
de olmanız gerekir. Takip, kan tahli-
li ile araştırılan Protrombin Zamanı
(PT) testiyle takip edilir. Bu test sıra-
sında kanın sabah verilmesi şarttır. Aç
karnına ya da tok karnına kan vermek,
sonuçları değiştirmez ancak testin so-
nuçları mutlaka doktorunuz tarafından
değerlendirilmelidir. Varfarinin aç ya
da tok karnına alınması değil, her gün
aynı saatte alınması önemlidir. İlacı al-
mayı unutarak o günün dozu atlanırsa,
yine tek günlük doz varfarin alınmalı-
dır. Kesinlikle çift doz alınmamalıdır.
Tedavide herhangi bir değişiklik olma-
sı durumunda hasta mutlaka doktoru-
na bilgi vermelidir.
65 yaşın üzerindeki hastalarda INR
takibi daha titiz yapılmalıdır. Çünkü
23
Aralık-Ocak 2015 -
bu grup hastalarda INR, 3’ün üzerindey-
se kanama riski, 2’nin altındaysa pıhtı
oluşumu riski fazladır.
Yiyeceklerin varfarin üstündeki
etkileri
Diyetin dengeli ve iyi ayarlanmış olması
gerekir. Fazla miktarda K vitamini içe-
ren besinlerden kaçınılmalıdır. En çok,
yeşil yapraklı sebzeler K vitamini yö-
nünden zengindir. K vitamininden zen-
gin yiyecekler varfarinin etkisinin azal-
masına, yani INR’nin düşük olmasına
ve pıhtı oluşumu ihtimalinin artması-
na sebep olur. Alkol ve kafein almaktan
kaçınılmalıdır. Bu maddeler karaciğer
metabolizmasını etkileyerek kurulan
dengeyi bozar.
İlaç dozunun ayarlanmasında günlük
alınan K vitamini düzeylerinin aynı ol-
masına dikkat edilmelidir. Gerek mev-
simlere bağlı olarak gerekse beslenme
alışkanlığınızdaki değişikliklerde INR
ayarlanması yeniden yapılmalıdır. Gün-
lük alınması önerilen K vitamini mikta-
rı 80 mikrogramdır (mcg).
Varfarinin diğer ilaçlarla etkileşimi
Her ne olursa olsun, her koşulda yeni bir
ilaç alınması halinde mutlaka doktoru-
nuza bilgi vermeniz gereklidir.
Varfarin kullanımında dikkat
edilmesi gerekenler
Gebeler kesinlikle varfarin kullanma-
malıdır. İlaç, sakat doğumlara neden
olabileceğinden kullanılması gereken
Varfarin etkisini artırıcı ilaçlar
Asetaminofen
Amiodaron
Siproloksasin
Klaritromisin
Klofibrat
Eritromisin
Flukonazol
Fluvoxamin
Fluvastatin
Gemfibrozil
Lovastatin
Metronidazol
Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar
(romatizmal ve ağrı kesici ilaçlar)
Varfarin etkisini azaltan ilaçlar
Antihistaminikler
Barbitüratlar
Fenitoin
K vitamini
Karbamazepin
Metimazol
Propiltiourasil
Oral kontraseptifler
Kortikosteroidler
Rifampisin
durumlarda gebelikten kaçınılma-
lıdır. Muayene oluğunuz her dok-
tora mutlaka varfarin kullandığını-
zı söylemeniz gerekir. Yaralanmaya
yol açabilecek faaliyetlerden uzak
durmanız, beslenme tarzınızı değiş-
tirmemeniz ve alkollü içecekler tü-
ketmemeniz şarttır. Ayrıca diş prob-
lemlerinizi mutlaka iyi bir merkezde
tedavi ettirmelisiniz.
INR’nin aşırı yükselmesi duru-
munda burun kanaması, idrar ren-
ginde koyulaşma, ciltte morarma-
lar görülür. Bu durumda INR testi
için doktorunuza başvurmalısınız.
Herhangi bir nedenle ameliyat ya
da diş çekimi gibi kanamaya neden
olabilecek işlemler öncesinde dok-
torunuza mutlaka varfarin kullandı-
ğınızı söylemeniz gerekir. Doktorun
talimatlarıyla varfarin kullanımına
işlemden beş gün önce son verilir ve
cilt altı düşük molekül ağırlıklı hepa-
rin (DMAH) başlanır. Varfarinin et-
kisi 24-72 saatte ortaya çıkacağından
işlem sonrası üç gün boyunca ilacın
yanında bir de DMAH kullanılma-
lıdır. Üçüncü gün sonunda DMAH
kullanımına son verilip varfarine
devam edilir.
İşlem sonrası kanama riski varsa
varfarine başlanması ertelenebilir ve
bu süreçte hastanın korunması için
DMAH devam edilir. Varfarine baş-
lanan günden itibaren DMAH üç gün
daha devam edilmelidir. İşlem sonra-
sı varfarine başladıktan yaklaşık beş
gün sonra INR kontrolü için polikli-
nik başvurusu gerekir.
Kaynak
• Bu metinde Prof. Dr. Ömer Beyazıd tarafın-
dan hazırlanan makalelerden alıntı yapılmış-
tır. Ayrıntılı bilgi için http://omerbayezid.com
ACİLEN
DOKTORUNUZA
ULAŞMANIZ GEREKEN
DURUMLAR
•
Ateş, kusma, ishal, enfeksiyon
durumları
•
Baş ağrısı, baygınlık, nefes darlığı,
göğüs ağrısı
•
Ciddi travma,uzayan burun ya da
adet kanamaları
•
Kırmızı ya da siyah dışkılama
•
Gebelik
•
Anemi, halsizlik, yüzde solukluk (gizli
kanama olabilir)
•
Kulak kanamaları
•
Kusma veya balgamla kan gelmesi
• Pazı, kıvırcık: 800-830
• Maydanoz: 500-540
• Ispanak: 400-440
• Semizotu: 300-380
• Brokoli, tere, yeşil soğan, marul:
200-270
• Salatalık, kabuklu yemişler:
100-170
• Soya fasulyesi, yeşil fasulye,
bezelye, dereotu, kırmızı lahana,
mercimek, avokado, barbunya,
kabak, kereviz: 10-50
• Domates, et, balık, makarna,
peynir, üzüm, ekmek, şeftali, süt,
yumurta, kuru soğan, pirinç,
pancar: 1-10
Bazı besinlerde
bulunan K vitamini
miktarları (mcg K
vit/100 gr)