226
Последний культовой постройкой Брунеллески, в которой наметился синтез всех его исканий,
была оратория Санта Мария дельи Анджели во Флоренции. Здание это не было закончено. В 1436
году оно было доведено почти до капителей внутреннего ордера; представление о нем дают
сохранившиеся чертежи и рисунки. Это самое раннее в эпоху Возрождения центрическое купольное
сооружение, восьмигранное внутри и шестигранное снаружи.
Вопрос о роли Брунеллески в создании нового типа городского дворца чрезвычайно
усложняется тем, что единственным произведением подобного рода, для которого авторство
мастера засвидетельствовано документально, остается недостроенный и сильно испорченный
палаццо ди Парте Гвельфа. Однако и здесь Брунеллески достаточно ярко проявил себя как
новатор, порывая со средневековой традицией гораздо решительнее, чем большинство его
современников и преемников. Во Флоренции сохранился ряд произведений, обнаруживающих
если не непосредственное участие Брунеллески, то, во всяком случае, его непосредственное
влияние. К этим важнейшим постройкам круга Брунеллески относятся палаццо Пации, палаццо
Питти и Бадия во Фьезоле.
Брунеллески одним из первых в зодчестве Италии творчески осмыслил и оригинально
истолковал античную ордерную систему. Гуманизм и поэтичность творчества Брунеллески,
гармоничная соразмерность, легкость и изящество его построек, сохраняющих связь с
традициями готики, творческая свобода и научная обоснованность его замыслов определили
большое влияние Брунеллески на последующее развитие архитектуры Возрождения.
ЛИТЕРАТУРА
1.
Колпинский Ю.Д., Ротенберг Е.И. Всеобщая история искусств. Москва, Искусство, том III,
1962
2.
Всеволожская С.Н, Григорьева И.С., Фомичева Т.Д. Итальянская живопись XIII
‒XVIII
веков в собрании Эрмитажа. Ленинград, Сов. Художник, 1964
3.
Популярная Художественная Энциклопедия. Москва, Сов.
Энциклопедия, 1986
4.
Lynton N. Renaissance architecture. London, 1962
5.
Лазарев В.Н. Старые итальянские мастера. Москва, 1972
6.
Ротенберг Е. Искусство Италии. Москва, 1974
7.
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. II cild, Bakı, 1978
XÜLASƏ
Ləman Məmmədova
İtaliya incəsənəti tarixində Filippo Brunelleskinin rolu
Məqalədə İtaliya intibahının ən görkəmli mühəndis və memarlarından biri Filippo
Brunelleskinin yaradıcılığından bəhs olunur. O, Florensiya kilsəsinin günbəzinin mühəndisi, müəllifi
kimi tanınmış, həmçinin onun nailiyyətləri sırasına digər memarlıq, heykəltəraşlıq, riyaziyyat,
mühəndislik əsərləri və hətta gəmilərin proyektləşdirilməsidə daxildir.
F.Brunelleski intibah dövrü memarlığının banilərindən və perspektiv nəzəriyyəsinin elmi
yaradıcılarından biri olmuşdur. Brunelleskinin yaradıcılığında humanizm və poetiklik, mütənasiblik,
ahəngdarlıq və novatorluq əsas yer tutmuşdur.
ABSTRACT
Leman Mammadova
Role of Filippo Brunelleschi in the artistic culture of Italy
The article says about the creation of famous Filippo Brunelleschi.
Filippo Brunelleschi was one of the foremost architects and engineers of the Italian Renaissace.
He is perhaps most famous for his discovery of perspective and for engineering the dome of the
Florence Cathedral, but his accomplishaments also include other architectural works, sculpture,
mathematics, engineering and even ship design. His principal surviving works are to be found in
Florence, Italy.
НДУ-нун Елми Шурасынын 23 sentyabr 2016-cı ил тарихли гярары
иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01).
Məqaləni çapa təqdim etdi:
Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru,
dosent İ.Məhərrəmova
227
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.
ELMİ ƏSƏRLƏR, 2016, № 4(78)
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.
SCIENTIFIC WORKS, 2016, № 4 (78)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ.
НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2016, № 4 (78)
MEMARLIQ
QADİR ƏLİYEV
Naxçıvan Dövlət Universiteti
UOT.726
ƏLİNCƏ QALASINDA DAŞ ÜZƏRİNDƏ OLAN BİR HƏNDƏSİ ORNAMENTİN
HARMONİK QURULUŞU VƏ YARANMA TARİXİ HAQQINDA
Açar sözlər: Ornament, harmoniya, şüa qəfəsi, kompozisiya, qrafiki analiz
Keywords: Ornament, Harmony, Composition, Graphical Analyze, Radiant Cage
Ключевые слова: Орнамент, гармония, композиция, графический анализ,
сияющийклетка
İstər böyük səlcuq sultanları, istərsə də Azərbaycan Atabəyləri hər şeydən əvvəl sərkərdə və
hərbiçilər olduqları üçün xalqın əmin-amanlığını saxlamaq və karvan yollarının təhlükəsizliyini
təmin etmək məqsədi ilə müdafiə qurğularının tikintisinə böyük önəm verirdilər. Azərbaycan
müdafiə tikililəri yüzlərlə möhkəm qala kimi istər Azərbaycanın, istərsə də ən Yaxın Şərq
regionunun müxtəlif hakim sülalələrinin təhlükəsizliyini təmin etsə də tarixdə Eldənizlərin iqamət
və xəzinə yeri kimi tanınmş Əlincə qalası müdafiəsi mühüm yer tutur. Şəmsəddin Eldənizin
hakimiyyəti dövründən başlayaraq Atabəylər dövlətinin baş xəzinəsi Əlincə qalasında saxlanmış,
qaladakı saray və yardımçı binaların çoxunu Eldəniz hakimləri ucaltmışlar.
Əlincə qalasında memarlıq nümunələrinin bitkin bir örnəyi bu günə kimi qalmadığından
dağıntılar halında olan memarlıq formalarının quruluşlarını açmaq, inşa tarixi haqqında dəqiq fikir
söyləmək imkansızdır. Bu baxımdan tikinti qalıqları içərisində daş üzərində olan bir həndəsi
ornamentin (şəkil 2) harmonik quruluşu açılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Əlincə qalasında daş üzərində olan həndəsi ornamentin yaranma tarixini müəyyən etmək üçün
Eldəgizlər dövründə inşa tarixi bəlli olan memarlıq nümunələri ilə tutuşdurmaq məqsədəuyğundur.
Biz Eldənizlər dövlətinin böyük memarı Əcəmi Naxçıvaninin ucaltdığı Möminə Xatun türbəsi
üzərində olan naxış nümunəsinin (şəkil 4 ) harmonik qurluşları ilə Əlincə qalasındakı daş üzərində
olan naxışın hamonik quruluşunun müqaisəli təhlilini tədqiq etməklə bir nəticəyə gələ bilərik.
Əvvəlcə tədqiq olunan memarlıq formalarının tarixi haqqında qısa məlumat verək.
Şəkil1. Əlincə Qalası.
Ümumi görünüşü