295
1865'te
Şebinkarahisar'da doğdu. 1890’da babasını döven bir
Türk'ü öldürdü ve İstanbul’a kaçtı. Bir süre marangoz kalfası olarak
çalıştığı İstanbul’da Hınçak Komitesine katıldı. Bir polis şefinin
öldürülmesi cinayetini üzerine alarak Batum’a kaçtı. Burada sosyalist
eğilimli Hınçak grubundan uzaklaşarak, daha etkili bir örgütlenme
modeli sunan Ermeni Devrimci Federasyonuna
(Taşnak Partisi) katıldı.
Sason'da bir ayaklanma
başlatarak batı ülkelerinin dikkatini
Ermeni sorununa çekmeyi planlayan örgütün isteği doğrultusunda
Sason'a gitti. Kısa sürede cesareti ve kişilik gücüyle isyanın önderliğine
yükseldi. 1901'de Muş'un Arakelots Manastırında 30 adamıyla bir ordu
birliğine karşı 3 hafta direnip kurtulmayı başardı.
1904’te Batılı ülkelerin arabuluculuğu üzerine Sason'dan
ayrılarak Bulgaristan'a gitti. Taşnaklar tarafından kurulan parti
okulunun kuruluşunda çalıştı. 22 Şubat–4 Mayıs 1907
tarihlerinde Ermeni Devrimci Federasyonu
’nun Viyana’da toplanan IV.
Dünya Kongresi’ne delege olarak katıldı.
I. Dünya Savaşının ilk günlerinde Bulgaristan'dan Tiflis'e geçti.
12 Ağustos 1914'te Rus Kafkasya Ordusunun başkomutanı Mışlayevski
ile görüştü ve ilk Ermeni gönüllü birliğini örgütlemek ve başına
geçmekle görevlendirildi.
28
Mayıs
1918'de
kurulan Ermenistan
Demokratik
Cumhuriyeti,
Osmanlı
İmparatorluğu ile Batum
Antlaşması'nı
imzalayınca Ermenistan Cumhuriyeti yönetimiyle bağlarını kopardı.
Ermenistan Cumhuriyeti’nin bu şartlar altında varlığını ve kuvvetlerini
dağıtmayı
reddederek
Antranik, Culfa ve
Nahcıvan Bölgesi’nde
Türk/Azeri milislerine karşı düzensiz savaşı sürdürdü. Türk
ordular
ının Nahcıvan’a ilerlemesi üzerine Zengezur Dağlarına çekilerek
gerilla hareketi başlattı. İngilizlerin müdahalesi üzerine Ermeni
hükûmetiyle barışmaya razı oldu. Ancak Nisan 1919'da yeniden isyan
edip ordusuyla Erivan
üzerine yürüdü. İkna edilerek yurt dışına
çıkarıldı. Amerika'ya giderek Fresno'ya yerleşti.
Antranik, müttefiklere savaş boyunca yaptığı yardımlardan
dolayı Fransız Cumhurbaşkanı Raymond Poincaré tarafından Légion
d'Honneur
madalyasıyla ödüllendirildi. 1927'de öldü. Naaşı Paris'e
getirilerek
Père Lachaise Mezarlığına gömüldü.
Papacanov, Mihail
İvanoviç (1868 - 1930)
296
Rusya
İmparatorluğu Devlet Duma’sının Bakü Elizavetpol
(Gence) ve Erivan illerini temsi
l eden milletvekiliydi. Erivan İli’nin
soylularındandır. Erivan, Gümrü ve Tifliste Avukatlık yaptı. Gümrü
Şehir Dumasında konuşmacıydı. 1899 yılından sonra Bakü’de yaşadı.
Bakü Bölge Mahkemesinin Avukatlarından biriydi. 1912 yılında Rusya
Devlet Dumasına seçildi. Duma da Ermenileri savundu. 1917 tarihli
Rus İhtilâli’nin Katılımcılarından biri oldu. Mart 1917 yılında özel
Transkafkasya Komitesinde
ki geçici Hükümetin Komiserliğini de
yaptı. Eylül 1917 de Ermeni Halk Partisini kurdu. 12 Ekim 1917
yılında Transkafkasya komiserliğine üye olarak seçildi.
Pastryulin
, İvan İosifoviç (1867 - ?)
Ja
ndarma Subayı. Voronej Kadet Okulu ve 2. Askerî
Konstantinov Okulundan mezun oldu. 1892 yılında Varşova, Radim
Jandarma İdare Amiri 2. Yardımcısı olmuştur. 1904’ten sonra Moskova
Güvenlik Dairesi Başkan Yardımcılığı yaptı. 1910’dan sonra ise Tiflis
İl Jandarma İdaresi Amirliği görevini yürütmüştür.
Sazonov
, Sergey Dmitriyeviç (1860 - 1927)
I. Dünya Savaşı'nın hemen öncesinde ve savaş sırasında
dışişleri bakanı olarak görev yapan (1910-16) Rus devlet adamı.
1906-
11 arasında Rus başbakanı olan Pyotr Stolipin'in
kayınbiraderiydi.
1883'te
Dışişleri
Bakanlığında
çalışmaya
başladı. Londra, Washington D.C. ve Vatikan'daki Rus elçiliklerinde
görev aldıktan sonra Mayıs 1909'da dışişleri bakanı yardımcısı oldu. 11
Ekim 1910'da Dışişleri Bakanlığına getirildi. Bu görevi
sırasında Japonya, Fransa ve Büyük Britanya ile kurulmuş olan yakın
ilişkileri korudu ve ülkesinin Almanya ile olan ilişkilerini güçlendirmek
için çaba gösterdi, Japonya'yla 1912 ve 1916 antlaşmalarını imzaladı.
Başlangıçta Balkanlar'daki statükoyu korumaya çalıştıysa
da, Bulgaristan,
Sırbistan, Karadağ ve Yunanistan'ın Osmanlılar'a
karşı Balkan İttifakı'nı (1912-13) oluşturmalarından sonra İttifak'ı
destekledi.
II. Balkan Savaşı'ndaysa Bulgaristan'a karşı Sırbistan'ı
destekledi.
Avusturya
arşidükü Franz Ferdinand'ın öldürülmesi (28 Haziran
1914
) ve Avusturya'nın Sırbistan'a bir ültimatom vermesi (23 Temmuz)
üzerine ülkesinin Avusturya'nın Sırbistan'ı ilhakına izin vermeyeceğini
açıkladı. Fransa'nın Rusya'ya yardımının kesinlik kazanmasından
297
sonra
Çar II. Nikolay'ı seferberlik ilan etmeye (30 Temmuz) ikna etti.
Bu olay, Alman’ların karşılık vermelerine ve I. Dünya Savaşı'nın
çıkmasına yol açtı. I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'nin
Rusya'ya karşı savaşa girmesinden (Kasım 1914) sonra,
Rusya'nın İstanbul ve Boğazlar’ın ilhakı konusunda Büyük Britanya ve
Fransa'nın onayını aldı.
Çar II. Nikolay'dan Polonya'ya özerklik
vaat etmesini isteyince, 5 Ağustos 1916'da
görevden
uzaklaştırıldı. Şubat Devrimi'nden (1917) kısa bir süre önce Londra
elçiliğine atandı. Mayıs 1917'de geçici hükümet tarafından görevden
alınınca Paris'e gitti.
Sovyet
Devrimi'nden
sonra
Sazonov, Amiral Aleksandr
Kolçak ve Anton Denikin'ın Bolşevik düşmanı hükümetlerinde görev
aldı (1918-1920). Daha sonra Fransa'ya göç etti ve yaşamının sonuna
değin orada yaşadı.
Sepuh
(Nersisiyan Arşak) (1872 – 1940)
Ermeni Milli Hareketinin eylemcilerinden biridir. Fedai. 1872
yılında Bayburt ili Tomna Kasabası’nda doğdu. Eğitim almak amacıyla
İstanbul’a gitti (1888). Fakat eğitimini yarıda bıraktı ve Milli harekâta
katıldı.
Hınçak Partisinin Faaliyetleri üzerine Osmanlı Sultanına karşı
terör eylemlerini hazırlamakla uğraştı. 1890 tarihinde tutuklanmasından
sonra Kırım’a kaçıp Taşnak Partisine katıldı. 1895 yılında
Sevastopol’de yerli genç Ermenilerin Türkiye ye gitmeleri ve Milli
Harekâta katılmaları için çağrı yaptı. Türkiye’ye gitti. Hınıs bölgesinde
yerli Ermeni halkını silahlandırıp Kürt Çetelerinin saldırılarına karşı
destekledi. Hınıs’tan Sason’a silah gönderdi. Türk Makamları
tarafından tutuklandı ve Muş’ta 101 sene hapis cezasına çarptırıldı.
1896
tarihinde
Sulta
nın
affıyla
Bayburt
Hapishanesine
gönderilmesinden kısa bir süre sonra serbest bırakıldı. 1900–1902
yılları arasında Murad ile beraber Kars Bölgesinde faaliyette bulundu.
1904 tarihli Samsun olaylarında yararlanan Sepuh Murad’ın askerleri
ile silah almak için Van’a gitti. Bitlis ili Ahlat Şehri’nde Van’a çekilen
Andranik
Çetesine katıldı. Şamiram çarpışmasından sonra Akdamar
Adasına gitti. 1904–1905 yılları arasında İşhan (Nipolpogosyan) ile
beraber Van Bölgesinde faaliyette bulundu. Ermeni Türk Azeri
olaylarından sonra Sepuh Doğu Anadolu’ya gitti ve orada pek çok
olaylara katıldı. 1908 yılında Transkafkasya’dan Doğu Anadolu’ya geri
Dostları ilə paylaş: |