C
əsur qardaşlar
374
Az
ərbaycan torpağı Borçalının türk oğlu türk Abbas Abdulla vətən üçün, türk
dünyası üçün, Urum Kırım arası üçün yazıb yaradan, yanıb yaxılan “Vay halına”
şeirində yazır:
Türk
ə düşman olanların
Vay halına, vay halına.
Sonra peşman olanların
Vay halına, vay halına
M
əhəmməd Peyğəmbər (a.s.) buyurmuşdur: “Adi adamlar dirikən ölü
kimidirl
ər, elmlilər isə öldükdən sonra da yaşayırlar”. Peyğəmbərimizin fikrindən
çıxış edərək, Fikrət Sadıq və digər ziyalılarımızın, alimlərimizin göstərə biləcəkləri
yollardan, fikirl
ərdən, məsləhətlərdən istifadə etməklə Qarabağımızı,
Z
əngəzurumuzu, Laçınımızı, Qubadlımızı və başqa torpaqlarımızı azad etməliyik.
Bizim torpaqlarımızı ancaq özümüz azad etməliyik, kənardan nəyi isə axtarmaq
ömründ
ə fayda verməyəcək.
Bu arzumuza şərik çıxan Fətulla Fəcri “Od püskürərək” yazısında bunu çox
göz
əl cavablandırır.
Yandıqca Vətən qalxır ahım göylərə yerdən,
Başım nə bəla çəkmədi kərtənkələlərdən?!
Xaç ölk
ələri dal-dala vermiş kürəyində,
Haylar qudurub, qüdr
ət alır kələlərdən?!
Düşməndə kini, lövğalığı, hikkəni gör sən,
At
əşkəsə atəşlər açan silsilələrdən!
Üçlük oyununda n
ə oyun getməyir, Allah!
Kim qurtaracaq bizl
əri sərsəmləmələrdən?!
Xaç hiyl
əsidir, guya ki, dərman tapacaqlar,
Canım boğaza gəldi gülünc vəlvələlərdən!
Qubadlının Saray kəndindən olan Hacı Nərimanoğlunun bu şeiri gözəl
s
ənətkarımız Məhəbbət Kazımovun “Laçınım” mahnısından təsirlənərək yazılıb,
Əşir Bəşiroğlu
375
bu şeir bir çox kitablara salınıb, qəzetlərdə dərc olunub, özü də həzin bir nəğməyə
çevrilib.
Oxu, M
əhəbbət
Şuşa hayqır, Laçın çağır, harayla,
Bu yaranı qoyma qaysaq bağlaya
B
əlkə səsin sinəmizi dağlaya
Bar s
əsinlə titrət bizi, Məhəbbət,
Oyat bizi, inl
ət bizi, Məhəbbət!
***
Yurd, yuvamız yağılara qalıbdı
Ağır ellər gözü yolda qalıbdı,
Dağ, qayalar bu səbrə mat qalıbdı,
Yağılara girov qalan qəbrimiz
Bağışlamaz, oxu, daşsın səbrimiz.
***
Gör n
ə vaxtdı qan ağlıyır Həkəri
Perik düşdü bu ellərin ərləri,
Yurd d
ərdindən yoxdu dərdin betəri
İçimizə yanğı, ağrı, acı təp,
Z
əngulə vur, yaramıza sən duz səp.
***
Yollar biz
ə yol verərmi dönməyə,
Ağuşunda yer verərmi ölməyə,
Bir umuddu qoymur ömrü sönm
əyə,
N
əfəsinlə titrət bizi, Məhəbbət
S
əksət, oyat, inlət bizi Məhəbbət.
***
Q
ərib yetim təki sızlayır vətən
“Laçınım” de, o dağları çağır sən
B
əlkə sənin haray çəkən səsindən
Tüstül
əyən ocağımız od ala
Mürgü döy
ən qeyrətimiz oyana.
C
əsur qardaşlar
376
BUNLARI BİLMƏK MARAQLIDIR
Əziz oxucu, bugünkü Ermənistanın ərazisinin 82 faiz Azərbaycan
torpaqlarıdı. Bu torpaqları ruslar 1828-ci il Türkmənçay müqaviləsindən sonra
müxtəlif vaxtlarda, müxtəlif yollarla Azərbaycandan qoparıb ermənilərə vermişlər.
Zəngəzur, Dərələyəz, İrəvan xanlığı, Şəmsəddin və Göyçə mahalları, Göyçə
gölü bizim ata-
baba yurdlarımızdı. Bu ərazidə 15-dən çox inzibati rayonun, 10
böyük şəhərin, 11 şəhər tipli qəsəbənin, yüzlərlə kəndin adlarını dəyişmişlər.
İNZİBATİ RAYONLAR.
Göyçə mahalı (Vardenis), Basarkeçər (Vardenis), Qəmərli (Artaşat),
Cəlaloğlu (Stepanavan), Hacı Nəzər (Kamo), Molla Dursun (Şaumyan), Qurduqlu
(Oktemberyan), Karvansaray (İncivan), Ağababa (Amasiya), Atgül (Ani), Ellər
(Abovyan), Allahverdi (Tumanyan), Düzkənd (Arxuryan), Çəmbərək
(Krasnoselsk), Üçkiləsə (Eçmiədzin), Uluxanlı (Masis) və s.
BÖYÜK ŞƏHƏRLƏR.
Ellər (Abovyan), Sərdarabad (Oktemberyan), Kəvər (Kamo), Qəmərli
(Artaşat), Gümrü (Leninakan), Qarakilsə (Kirovakan), Cəlaloğlu (Stepanavan),
Hamamlı (Spitak), Üçkiləsə (Eçmiədzin), Göyçə (Sevan) və s.
QƏSƏBƏLƏR
Uluxanlı (Masis), Alagöz (Araqas), Arpaçay (Axuryan), Ağababa (Amasiya),
Vedi (Ararat), Ortakilsə (Mnasyan), Göyçə (Maralik), Əbilkənd (Kalinino),
Basarkeçər (Bardenis), Talıboğli (Lusakert), Tovuzqala (Berd), Allahverdi
(Tumanyan) və s. (S.Eloğlu “Zəngəzur hadisələri”)
Bu qədim torpaqlarımızda xalqımızın başına açılmış faciə və müsibətləri
gələcəkdə dünya xalqlarına çatdırmaq üçün mənə köməklik edəcək oxuculara
qabaqcadan minnətdarlığımı bildirirəm.
ERMƏNİLƏR HAQDA DEYİLƏNLƏR.
Bu xalq istər xasiyyətinə, istərsə də coğrafi vəziyyətinə görə qədimdən ikiüzlü
və riyakardır. Bunlar daim romalılara nifrətdən, parfiyalılara isə həsəddən az qala
partlayırlar. Tasit
Ermənilərin eyibi: bədfel, kundəbədən, oğru, gözügötürməyən bir ayağı
q
açmaqda olan, əmrə baxmayan, yersiz hay-küky salan, vəfasız, riyakar, söyüş
Əşir Bəşiroğlu
377
söyən, ürəyi xıltlı, ağasına düşmənçilikdir. Ümumiyyətlə, onlar başdan ayağa
müsbətdən çox, mənfiyə yaxındırlar. Qobusnamə (XII əsr)
Ermənilər ağ dərili qulların ən pisidir. Onların abırları yoxdur. Onlar yalnız
dəyənək və qorxu altında yaxşı işləyirlər. Adam Mets, İsveçrə şərqşunası.
Ləzgilər Şılda kəndinə basqın edərkən kəndin başçısı Dodayevin evinə
soxulurlar. Bu adamın Yefrem Sukyazov adlı bir erməni katibı varmış. Döyüşün
şiddətli yerində o xilas olmaq arzusu ilə özünü ölülüyə vurub yerə yıxılır.
Ləzgilərdən biri ona ilişir və onun sol qolunu kəsir. Erməni qorxusundan cınqırını
da çıxarmır. Ləzgi çolə çıxarkən səhvini başa düşür. Sol əli kəsdiyi üçün xəcalət
çəkir. Qayıdıb erməninin sağ əlini də kəsir. Aleksandr Duma, “Qafqaz səfəri”
əsərindən.
Külrd xaqanı demişdir: “Mən əsir düşmüş ermənilərə Birsütun qayalarını
çapdırıb əbədiqalar məskənlər saldırdım. Erməniləri taqətdən düşənə qədər işlədib
sonra öldürmək lazımdır”. Birsütun rəvayətlərindən.
XATİRƏLƏRDƏ YAŞAYAN İNSAN.
Sultan b
əy xidmətçilərinə tapşırıbmış ki, yanına gələnləri çörək yedirtməyincə
evd
ə olub-olmadığını deməsinlər. “Birdən uzaqdan gələnlərə deyərsiniz ki, evdə
yo
xdur, ac qayıdarlar. Dağ yeridir, yaxşı olmaz”.
Ağanuz ətrafındakı vuruşda Sultan bəyin dəstəsi dörd yüzdən artıq erməni
qadınını əsir alır. “Onlarla necə davranaq?” – deyə Tərxanlı Fərzalıbəy soruşduqda
Sultan b
əy deyir: (S.Eloğlu “Zəngəzur hadisələri”)
-
Buraxın getsinlər. Biz də qadın öldürsək, onda ermənilərdən nə fərqimiz?”
***
Tat d
ərəsi ətrafındakı vuruşda Sultan bəy görür ki, yaxınlıqdakı topçulardan
biri xaç çeviririb topu aşağı, yuxarı atır. Arxadan tullanıb həmin tipçunu vurur.
Özü daşnakların hücuma keçdiyi sahəni nişan alıb düşməni geri oturtdurur.
Sonradan m
əlum olur ki, həmin topçunun anası erməni imiş, daşnaklara casusluq
edirmiş
***
Sultan b
əy deyərmiş: “Ermənilər Qafqazlı deyillər. Onlar dünya ölkələrndən
qovulark
ən bu yerlərdə özlərinə sığınacaq tapmışlar. Onlar Qafqaza gələndən bəri
Dostları ilə paylaş: |