Giriş Giriş Realist Yaklaşımın Güvenlik Anlayışı Realist Yaklaşım ve İki Ülke Arasında Savaş İhtimali Liberal Yaklaşımın Güvenlik Anlayışı Liberal Güvenlik Yaklaşımı ve İkili İlişkilerde Diyalog Süreci Muhtemel Çözüm Modeli:Ege’ye Özgü Teşkilatlanma
Tarihsel süreç içinde Türk-Yunan ilişkileri güvensizlik temelinde gelişmiştir. Megali İdea (Büyük Ülkü)
Gayri askeri statüdeki adaların silahlandırılması Gayri askeri statüdeki adaların silahlandırılması Kıta sahanlığı sorunu Hava sahası sorunu Yunanistan’ın hava sahasını 10 mile genişletme teşebbüsü ve FIR hattı Karasuları sorunu Yunanistan’ın karasularını 6 milden 12 mile genişletme girişimi Egemenliği antlaşmalarla Yunanistan’a devredilmemiş ada, adacık ve kayalıklar sorunu
Tarihsel süreç ve Kıbrıs’taki gelişmelerden ötürü, Ege’deki anlaşmazlıklar karşılıklı güç mücadelesi ve güvensizliğe dayalı ele alınmıştır. 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sonrası taraflarda birbirlerine karşı yalnızlık algısı ortaya çıkmıştır.
Kıbrıs’taki gelişmelerle birlikte Ege bölgesi iki ülkenin tehdit algıladığı bir coğrafya haline gelmiştir. Kıbrıs’taki gelişmelerle birlikte Ege bölgesi iki ülkenin tehdit algıladığı bir coğrafya haline gelmiştir. Yunanistan 1960’lı yıllardan itibaren Lozan Barış Antlaşması ve Paris Barış Antlaşması’na göre gayri askeri statüdeki adaları silahlandırmıştır.
Kıta sahanlığının paylaşımımda sıfır toplamlı oyun anlayışı Kıta sahanlığının paylaşımımda sıfır toplamlı oyun anlayışı Karşılıklı işbirliğini göz ardı eden yaklaşım Yunanistan, Ege’deki adaların kendilerine ait kıta sahanlıkları olduğunu ileri sürmektedir. Türkiye, doğu Ege adalarının Anadolu anakarasının uzantısı olduğunu belirtmektedir.
Yunan tezine göre kıta sahanlığı sınır hattı, doğu Ege adaları ile Anadolu karası arasından geçmektedir.
Türkiye ise Ege’de eşit paylaşıma dayalı kıta sahanlığı sınırlandırmasını savunmaktadır. Türkiye ise Ege’de eşit paylaşıma dayalı kıta sahanlığı sınırlandırmasını savunmaktadır.
1976 Bern Mutabakatı 1976 Bern Mutabakatı Taraflar Ege kıta sahanlığını ilgilendiren konularda tek taraflı girişimlerden kaçınmayı taahhüt etmiştir.
Yunanistan, Ege’deki hava sahasını 10 mile genişletmeye çalışmıştır. Yunanistan, Ege’deki hava sahasını 10 mile genişletmeye çalışmıştır. Türkiye, Yunan hava sahasını 6 mil olarak kabul etmekte, Türk savaş uçakları sistematik bir şekilde 4 millik sahaya girmektedir. FIR (Uçuş Malumat Bölgesi) hattı sorumluluğunu fiili egemenliğe dönüştürmeyi amaçlamıştır. Atina askeri uçuşlara ait bildirim talep etmekte, Türkiye reddetmektedir.
Yunanistan’ın karasularını 12 mile genişletme girişimi Yunanistan’ın karasularını 12 mile genişletme girişimi - Türkiye, Yunanistan’ın karasularını 12 mile genişletme adımını savaş sebebi sayacağını beyan etmiştir
Yunan karasularının 12 mil olması durumunda; - Türkiye’nin Ege kıyılarını savunma yeteneği zayıflayacak
- Ege hava sahası Türk askeri uçaklarına kapanacaktır.
Egemenliği antlaşmalarla Yunanistan’a devredilmemiş ada, adacık ve kayalıklar sorunu 1990’lı yıllarda ikili ilişkilerin gündemini belirlemiştir. Egemenliği antlaşmalarla Yunanistan’a devredilmemiş ada, adacık ve kayalıklar sorunu 1990’lı yıllarda ikili ilişkilerin gündemini belirlemiştir.
İki ülke arasında güvensizlik ve karşılıklı güç mücadelesi İki ülke arasında güvensizlik ve karşılıklı güç mücadelesi Yunanistan, PKK terör örgütünü desteklemiş, Güney Kıbrıs’la Ortak Savunma Doktrini ilan etmiş, Suriye, İran ve Ermenistan’la ikili askeri anlaşmalar imzalamıştır. Türkiye, olası bir savaş durumunda, Yunanistan, Suriye ve PKK terör örgütünün müşterek hareket edebileceğini hesaplamıştır.
1987 Yılında 1987 Yılında Yunanistan’ın kuzey Ege’de Taşoz adası civarında petrol arama girişimi Türkiye’nin Sismik I gemisini Ege’ye göndererek misilleme teşebbüsü
Türkiye-Yunanistan arasındaki karşılıklı güvensizliğin 1999 sonrası dönemde kısmen zayıfladığı gözlemlenmiştir. Madrid Deklarasyonu (1997) Öcalan’ın Yakalanması (1999) Yunanistan’ın Türkiye’nin AB adaylığını veto etmemesi
Dışişleri Bakanlıklar arasında yürütülen rutin görüşmeler Dışişleri Bakanlıklar arasında yürütülen rutin görüşmeler Dışişleri Bakanlıkları Müsteşarlıkları arasında Ege sorunları kapsamında başlatılan istikşafi görüşmeler
Karşılıklı güvenliğin tesisine yönelik 29 adet güven artırıcı önlem Karşılıklı güvenliğin tesisine yönelik 29 adet güven artırıcı önlem İki ülkenin Dışişleri Bakanlıkları, Savunma Bakanlıkları, Genelkurmay Başkanlıkları ile Eskişehir ve Larissa’daki Milli Hava Harekât Merkezleri arasında doğrudan temas hattı Türk ve Yunan silahlı kuvvetleri arasında etkileşimi artırabilecek ziyaret, ortak eğitim ve bilimsel faaliyetler
Ege’de çakışmayı önlemek üzere taraflar bir yıl sonraki tatbikatlar hakkında karşılıklı bildirim yapmayı kabul etmiştir. Ege’de çakışmayı önlemek üzere taraflar bir yıl sonraki tatbikatlar hakkında karşılıklı bildirim yapmayı kabul etmiştir. Sahil Güvenlik Komutanlıkları arasında ikili müzakereler yürütülmesi kararlaştırılmıştır. İki ülke, Barış İçin Ortaklık (BİO) eğitim merkezlerinde BİO ülkelerinin iştirakiyle ortak eğitim programları düzenleyecektir.
Son on yılda ikili ilişkilerde ticaret, enerji, ulaştırma ve turizm alanlarında önemli gelişmeler Son on yılda ikili ilişkilerde ticaret, enerji, ulaştırma ve turizm alanlarında önemli gelişmeler Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Boru Hattı Projesi Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi (2009)
Yunanistan’ın PKK terör örgütü tarafından kullanılan Lavrion mülteci kampını kapatması Türkiye’nin Yunanistan’ı dış tehdit listesinden çıkarması
Güven artırıcı önlemlerle ve Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi ile sağlanan yakınlaşma Ege sorunlarının çözümü için yeterli değildir. Güven artırıcı önlemlerle ve Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi ile sağlanan yakınlaşma Ege sorunlarının çözümü için yeterli değildir. İki ülkenin Ege’deki işbirliğini sürekli kılacak ve Realist algıların yinelenmesini engelleyecek kurumlara ihtiyaç vardır.
Fonksiyonalist bakış açısıyla, iki ülke arasında Ege’de işbirliği odaklı bir teşkilatlanmaya gidilebilir. Ege’deki sorunlar; değişik düzeylerde de olsa taraflara ortak menfaat sağlayacak bir kurumsal işbirliği ile çözülebilir. Avrupa Birliği tecrübesi Ege’deki sorunların çözümüne yönelik böyle bir teşkilatlanmaya esin kaynağı olabilir.
Ege’de petrol arama ve çıkarma konusunda iki ülke arasındaki anlaşmazlıklar, teşkilatlanma sürecinin başlatılabileceği bir alandır. Ege’de petrol arama ve çıkarma konusunda iki ülke arasındaki anlaşmazlıklar, teşkilatlanma sürecinin başlatılabileceği bir alandır. İki ülkenin Ege Denizi tabanından çıkarılacak fosil yakıtların üretimi ve işletimi sürecinde ortak hareket etmesini sağlayacak bir teşkilatlanma fikri dikkate değerdir.
Türkiye-Yunanistan arsındaki güvensizlik algısının tekrar güçlenmesini Ege’ye özgü böyle bir teşkilatlanma önleyebilir. İki ülke arasında müşterek menfaatlere hizmet eden kurumsal işbirliği taraflar arası sürdürülebilir güvenin teminatı olabilecektir.
Dostları ilə paylaş: |