9
9
Fatin Bey
50
, Kıbrıs’ın ilk Türk avukatlarından Naim Efendi’nin oğlu Raşit Bey ve Ali
Vefa Bey,
51
Kimya öğretmeni Remzi Bey, eski Bahriye subayı Ali Nazmi Bey
vardır.
52
İngiliz esir kampında bulunan Türk savaş esirlerine yardım ettiği için
tutuklanan ve hapse atılan Doktor Esat Bey’in karısı Faika Esat Hanımefendi de
Kurtuluş Savaşı’na katılan ilk Kıbrıslı Türk kadındır.
53
Ayrıca Girneli Feriha Tuna
Hanım’ın babası da Anadolu’ya hayati lojistik destek sağlayarak bu mücadelede
yerini alır ve İngilizlerin yasakladığı kinin hapları fes içerisine gizlenmek suretiyle
Anadolu’ya ulaştırılır.
54
Bunun dışında Anadolu’ya gemilerle gizlice silah, gıda ve
tahıl taşıdığı gerekçesiyle tutuklananlar arasında Kıbrıs’ın önde gelen Türk
ailelerinden Kenan Ailesi mensupları da vardır.
55
Kıbrıslı Türk sanatkâr ve Diş Tabibi
Ali Rıza Efendi de Kurtuluş Savaşı’na katılmış, altından yaptığı bir küçük Atatürk
heykelini de bizzat kendisi Atatürk’e Çorum’da vermiştir.
56
Bu dönemde özellikle Söz gazetesinin Kıbrıs Türklerinin Anadolu’ya yardım
faaliyetlerine aktif olarak katılması 21 Ağustos 1922 tarihinde Atatürk’ün Türkiye
Büyük Millet Meclisi, Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi Genel Müdürü
Ahmet Ağaoğlu imzasıyla bu gazeteye bir teşekkür yazısı göndermesine sebep olur.
57
Bu dönemde ayrıca Anadolu’da işgal kuvvetlerine karşı sürdürülmekte olan Milli
Mücadele'ye destek olmak gayesiyle Kıbrıs’ta “Anadolu’ya Yardım Kartpostalları”
bastırılıp vatandaşlara satılmıştır. Öte yandan Anadolu’da Milli Mücadele’nin
50
Ergin M. Birinci, M. Necati Özkan (1899–1970), Cilt I, Necati Özkan Vakfı Yay., İstanbul, Mayıs
2001, s. 224.
51
Ali Nesim, ”İmam Mustafa Nuri”, Yeni Kıbrıs, Lefkoşa, Nisan 1990, s. 29
52
Derviş Manizade, Kıbrıs Dün Bugün Yarın, İstanbul, 1975, s. 404
53
Mehmet Ali Gökdel, ”19 Mayıs, Atatürk ve Kıbrıs Türkü”, Güvenlik Kuvvetleri Dergisi, Lefkoşa,
Temmuz 1991, Sayı 14, s. 17
54
Ali Nesim, ”Kıbrıs Türklerinde Atatürk İlke ve İnkılâpları”, I. Uluslararası Atatürk Sempozyumu,
Ankara, 1994, s. 48
55
Harid Fedai, Müsevvid-zade Avukat Osman Cemal, Adsız Kitap, K K T C Milli Eğitim, Kültür,
Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları 35, Lefkoşa, 1997, s. 2–7. Ayrıca bkz.
Fikret Demirağ, ”Kıbrıslı
Türk Şiirinde Artık Derin Sulara Yol Almanın Zamanı”, Sombahar İki Aylık Şiir Dergisi, Mayıs-
Haziran 1996, No.35, İstanbul, s. 24
56
Mehmet Ali Gökdel, a. g. e., s. 17.
57
Derviş Manizade, Kıbrıs Dün Bugün Yarın, İstanbul, 1975, s. 16. Oktay Öksüzoğlu, Kıbrıs Türk
Basınından Portreler; Mehmet Remzi Okan, Lefkoşa, 1990, s. 35-37
10
10
başarıyla devam etmesi ve sevinçli haberlerin art arda Kıbrıs’a ulaşmasından sonra
İngiliz idaresi, Kıbrıs’la Anadolu arasında oluşan ve gittikçe güçlenen bağları sekteye
uğratmak üzere bir dizi sert tedbirler alır ve bunları öncelikle 1921–1922 döneminde
devreye sokarak okul kitaplarını sansürden geçirmeye başlar.
58
Kıbrıs adasında Rumlar
59
, Ermeniler, Museviler de bulunmasına ve bu
topluluklar çocuklarına istedikleri kitapları rahatça ve serbestçe okutmalarına rağmen
Türklere uygulanan bu yıldırma ve baskı politikası başta Kıbrıs Türk basını olmak
üzere bütün toplumun tepkisini çeker. İngilizler, Türklerin çok gururlu, kişiliklerine
düşkün ve bayrakları altında yaşamaya hayati önem veren bir millet olduklarını çok
iyi bildiklerinden onların gururları ve milli hisleri ile oynar, tek taraflı kayırmalar ve
bayrak çekme yasağı uygulayarak onları Türkiye’ye göçe zorlar.
60
Ayrıca Türkiye’ye
yönelik eğitim ve öğretim girişimleri de savsaklanır ve Maarif Yasası değiştirilerek
Maarif Encümenliği oluşturulur ve böylece istenen sansür ve engelleme düşünceleri
hayata geçirilir. Bunun sonucunda Kıbrıs Türk toplumu kitapsız ve okulsuz kalır.
Anadolu topraklarında Türk insanının kurtuluş mücadelesi devam ederken Yunan
Ordusu’nda görev yapan EOKA tedhiş örgütünün şefi George Grivas o günleri ve
Anadolu’yu anılarında biraz da gıptayla anlatır.
61
Türkiye’de 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilan edildiği haberi Kıbrıs’a
ulaştığında ada tam bir bayram havasına bürünür. Yer yerinden oynar. İngiliz
İdaresi’nin baskılarına rağmen evler, okullar, kısaca her yer ilk defa bu kadar çok
Türk bayraklarıyla ve Atatürk’ün resimleriyle donatılır.
62
Genç Türkiye Cumhuriyeti
devletinin hayata geçirdiği yeni kazanımlar vakit kaybedilmeden Kıbrıs’ta da
58
Reşat Akar, a. g. e., s. 40
59
Pierre Oberling, The Road To Bellapais, New York, 1982, s. 16
60
Ülkü Cengizer, “ Ben Seninim, Ben Seninim “, Kıbrıs Postası, 100. Yıl Özel Sayısı, Kıbrıs Türk
Kültür Derneği Ankara Şubesi, 19 Mayıs 1981, s. 31
61
Charles Foley, Gerilla Warfare, Londra, 1964, s. 248.
62
Reşat Akar, Atatürkçü Kıbrıs Türkleri, İstanbul, 1981, s. 15