M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
40
də yeni mütərəqqi metod və üsullardan istifadə edilməsi məhsuldarlığın
coşğun inkişaf etdirilməsinə səbəb oldu. Heydər Əliyev tərəfindən kənd
təsərrüfatı istehsalında ixtisaslaşma, təmərküzləşmə, zonalaşdırma və
rayonlaşdırma, intensivləşdirmə metodlarının tətbiqi müvəffəqiyyətlərin
əsas bünövrəsi oldu.
Eyni zamanda əkinçilikdə yeni məhsuldar və perspektivli sortlardan
istifadə edilməyə başlandı.
1
Sov.İKP MK və SSRİ Nazirlər Sovetinin 9 iyun 1975-ci il tarixli
«Azərbaycan SSR-də
kənd təsərrüfatı istehsalının daha da
intensivləşdirilməsi üzrə tədbirlər haqqında» qərarı əsasında 29 aprel 1976-
cı ildə Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsi və respublika Nazirlər Soveti
1976-1980-ci illərdə respublikada dövlət və təsərrüfatlararası heyvandarlıq
kompleksləri və quşçuluq fabriklərinin tikilməsi haqqında xüsusi qərar
qəbul etmişdi. Qərarda cari onuncu beşillikdə 38 südçülük kompleksi, buzov
yetişdirmək üçün təsərrüfatlararası 19 kompleks, iribuynuzlu heyvanların
yemləndirilməsi üçün 53 təsərrüfatlararası açıq meydan, 20 qoyunçuluq
kompleksi və 21 quşçuluq fabriki tikilməsi nəzərdə tutulurdu.
2
Qərarın yerinə yetirilməsi nəticəsində 10-cu beşilliyin iki ilində 5
südçülük kompleksi, 9 min buzov yetişdirmək üçün təsərrüfatlararası 3
kompleks, 26 min iribuynuzlu heyvanın yemlənməsi üçün 13
təsərrüfatlararası meydan, 2 qoyunçuluq kompleksi, 6 quşçuluq fabriki
tikilmişdi.
3
Bütün bunlar 1976-1980-ci illərdə heyvandarlığın inkişafını
təmin edən əsas bazanın yaradılması idi ki, bu, ölkədə heyvandarlıq
məhsullarının artırılmasını təmin etdi. Heyvandarlıq komplekslərinin
tikintisi şəxsən Heydər Əliyevin diqqət mərkəzində idi. Məhz onun
rəhbərliyi ilə 1976-1977-ci illərdə Mərkəzi Komitənin bürosunda bu
məsələyə dəfələrlə baxılmışdı. 1978-ci il yanvarın 28-də MK-nın bürosu iki
ildə heyvandarlıq sahəsində görülən işlərin yekununu müzakirə etdi və
heyvandarlıq kompleksləri və quş fabrikləri tikintisinin yaxşılaşdırılması
üçün vəzifələri müəyyən etdi.
1
Rusiya Dövlət Ən Yeni Tarix Arxivi. Fond 5, siyahı 67, iş 327, vərəq 210-212
2
Yenə orada, siyahı 75, iş 652, vərəq 3
3
Yenə orada
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
41
1978-ci il fevralın 2-də Azərbaycan KP MK-nın plenumunda MK-nın
birinci katibi Heydər Əliyev «Təsərrüfatlararası kooperasiya və aqro-sənaye
inteqrasiyası bazasında kənd təsərrüfatı istehsalının ixtisaslaşdırılması və
konsentrasiyasının daha da inkişaf etdirilməsində partiya təşkilatının
vəzifələri haqqında» məruzə etdi. Məruzə əsasında qəbul edilən qərarda və
müəyyən edilən tədbirlərdə bu sahədə konkret proqram müəyyən edilir və
həmin vaxtda praktik olaraq həyata keçirilirdi.
1
Azərbaycanda ət, süd və başqa heyvandarhq məhsullarının artırılması
qarşıda duran ən mühüm vəzifələrdən idi. Bu məqsədlə 1979-cu ildə
Azərbaycan KP MK-nm bürosunda, nazirliklərin, idarələrin
kollegiyalarında, partiya komitələrinin büro və plenumlarmda, fəallar
yığıncaqlarında, kolxoz və sovxoz əməkçilərinin yığmcaqlarmda
heyvandarlığm və heyvandarlıq məhsullarının daha da inkişaf etdirilmesi
müzakirə edilmişdi. Tədbirlər planları hazırlanmış və təsdiq edilmişdi.
1979-cu il martın 23-də Respublika partiya-təsərrüfat fəalları yığıncağında
Azərbaycanda 1979-1980-ci illərdə ət istehsalı və tədarükünün artırılması
müzakirə edilmiş və hazırlanmış tədbirlər planı bəyənilmişdi.
Ümumi planlarla yanaşı, əhalinin yardımçı təsərrüfatlarının inkişaf
etdirilməsinə diqqətin artırılması lazım bilinirdi.
2
Azərbaycanda həyatın bütün sahələrində baş verən müsbət dəyişikliklər
yeni, daha yüksək inkişaf üçün geniş perspektivlər açırdı. Bakı
metropoliteninin yeni stansiyası - «Ulduz» işə düşdü. 30 ayda görüləsi iş
cəmi 4 ayda yerinə yetirilərək Kürün suyu Bakıya axıdıldı. Neft sənayesi
sahəsində «Bahar» adlı təzə neft yatağı açıldı. Azərbaycan neftçiləri
tərəfindən 1971-ci il martın 28-də Azərbaycanın bütün neftçıxarma tarixi
dövründə müyardıncı ton «qara qızıl» çıxarıldı. Bakıda təntənəli yığıncaq
keçirildi. Raportların birində deyilirdi ki, Bakının Əzizbəyov rayonu
zəhmətkeşləri götürdükləri öhdəlikləri üç ay əvəzinə, iki ayda yerinə yetirib,
plandan əlavə, 547 min manatlıq məhsul vermişlər. 1971-ci il martın əv-
1
Rusiya Dövlət Ən Yeni Tarix Arxivi. Fond 5, siyahı 75, iş 652, vərəq 4
2
Yenə orada, siyahı 76, iş 480, vərəq 7-8
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
42
vəlində Kirovneftin əməkçiləri raport verdilər ki, onlar ilin əvvəlindən bəri
xalq təsərrüfatına 1.700 ton yanacaq vermişlər. Azərbaycan Dəniz Neft-
Kəşfiyyat Trestinin kollektivi öhdəliklərini bütün göstəricilər üzrə
artıqlaması ilə yerinə yetirmiş, kvartal planından əlavə, 2.500 metr qazma işi
görmüşdülər. İliç rayonundakı Gümüşlü filiz mədəninin kollektivi plandan
əlavə, xeyli qurğuşun-sink filizi istehsal etmişdi.
Azərbaycan Respublikasının doqquzuncu beşillikdə inkişaf planı Heydər
Əliyevin ideyaları, fikirləri, proqnozları əsasında tərtib edilmişdi. Bilavasitə
Heydər Əliyevin uzaqgörənliyini əks etdirən bu beşillik planın əsas
istiqamətləri aşağıdakı vəzifələrdə öz əksini tapmışdı.
Doqquzuncu beşillikdə respublikada sənaye sahəsində əsas vəzifə əvvəl
ki beşilliyə nisbətən inkişaf sürətinin artırılması idi. Belə ki, yeni beşillikdə
sənaye məhsulu istehsalının həcmini 1966-1970-ci illərdəki 37 faiz əvəzinə,
43-46 faiz artırmaq nəzərdə tutulmuşdu. İstehsal vasitələri istehsalı 42-45
faiz, istehlak malları istehsalı isə 45-48 faiz artırılmalı idi.
Bu beşillikdə əvvəl ki beşilliyə nisbətən kapital qoyuluşu 43 faiz
artırılmışdı. Sənaye istehsalının orta illik artımı 7,9 faiz olmalı idi ki, bu da
1965-1970-ci illər səviyyəsindən 6,5 faiz çox idi.
Sənayenin bütün sahələrində istehsalın artımı ən əvvəl onun səmərəsinin
yüksəldilməsi və təsərrüfat daxilində ehtiyat mənbələrindən daha məhsuldar
istifadə edilməsi hesabına müəyyən edilmişdi.
Doqquzuncu beşillikdə 100-dən çox yeni müəssisə və işləyən sənaye
müəssisələrində 60 istehsalat sahəsinin istifadəyə verilməsi müəyyən
edümişdi.
Azərbaycanda neft və qaz çıxarılması yenə də sənayenin əsas sahəsi kimi
inkişaf etdirilirdi. 1975-ci il üçün 19 milyon ton neft və kondensat, 4,8
milyard kubmetr qaz çıxarılması nəzərdə tutulurdu. Bu vəzifənin yerinə
yetirilməsi üçün dəniz yataqlarının işlədilməsinə xüsusi diqqət verilməsi
zəruri hesab edilirdi. Burada mezozoy çöküntülərində yeni neft yataqları
kəşfinin sürətləndirilməsi, neft yataqlarının işlədilməsinin yeni mütərəqqi
metodlarının geniş tətbiqinə daha çox diqqət verilməsi nəzərdə tutulurdu.
Dostları ilə paylaş: |