O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti a. T. Mardonova pul va banklar
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Akkeditiv
– mijozning topshirigiga ko‗ra shartnoma bo‗yicha uning kontragenti foydasiga berilayotgan bankning shartli pul majburiyatidir. Unga ko‗ra akkreditiv ochgan bank (bank imitent) uning kontragenti – mablag‘larni oluvchi foydasiga to‗lovni amalga oshirish yoki boshqa bankka bu turdagi to‗lovni bajarish uchun vakolat berish majburiyatini mablag‘lar oluvchi tomonidan hujjatlarni taqdim etgan va akkreditivda nazarda tutilgan boshqa shartlarni bajargan taqdirda oladi. Akkreditivlarning quyidagi turlari ochilishi mumkin: - qoplangan (deponentlangan); - qoplanmagan (kafolatlangan). Akkreditivlar bank tomonidan ko‗zda tutilmagan xolatlarning alohida hisob varaqlarida va 22602 – «Mijozlarning akkredtivlar bo‗yicha depozitlar» hisob varag‘ida hisobga olinadi. Har bir mablag‘larni oluvchi uchun unga xizmat ko‗rsatuvchi bankda akkreditivlar bo‗yicha alohida depozit hisob varaqlari ochiladi. Qoplangan (deponentlangan) akkreditiv ochilgan taqdirda, bank emitent uni ochish vaqtida mijozning o‗z mablag‘larini yoki unga berilgan kreditni bank – emitentning majburiyatlari amal qilib turadigan butun muddatga ijrochi bank ixtiyoriga utkazishi shart. Qoplanmagan akkreditiv ochilgan taqdirda bank – emitent ijrochi bankka akkreditivning butun summasini bank – emitentning ijrochi bankida yuritilayotgan hisob varagidan ko‗chirish huquqini beradi. Qoplangan va qoplanmagan akkreditivlar chaqirib olinadigan va chaqirib olinmaydigan bo‗lishi mumkin. Chaqirib olinuvchi akkreditiv bank – emitent tomonidan mablag‘larni oluvchi bilan oldindan xabardor qilmagan holda o‗zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin. Akkreditivlarni chaqirib olish bank emitent zimmasiga mablag‘larni oluvchi oldida biron – bir majburiyat yuklamaydi. To‗lovchi chaqirib olinadigan akkreditivning shartlarini o‗zgartirishi va bekor qilinishi to‗g‘risidagi barcha ko‗rsatmalarni mablag‘lar oluvchiga faqat bank – emitent orqali berishi mumkin, ushbu bank mablag‘larni oluvchini banki (ijrochi bank) ni, u esa mablag‘ oluvchini xabardor qiladi. Agar ijrochi bank operasiyalarni bajarish paytigacha akkretivning o‗zgartirilganligi yoki u bekor qilinganligi haqida bildirishnoma olmagan bo‗lsa u chaqirib olinadigan akkreditiv bo‗yicha to‗lovni yoki boshqa operasiyalarni amalga oshirishi shart. Mablag‘lar oluvchining roziligisiz, uni foydasiga ochilgan chaqirib olinmaydigan akkreditiv o‗zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin emas. Ijrochi bank – emitent bilan shartnoma asosida chaqirib olinmaydigan akkreditivni tasdiqlashi mumkin. Bunday holda chaqirib olinmaydigan akkretiv tasdiqlangan akrreditiv bo‗ladi. Tasdiklangan akkreditiv bo‗lganda ijrochi bank bank – emitentni akkreditiv shartlariga muvofiq to‗lovni amalga oshirish majburiyatlari bo‗yicha o‗z zimmasiga qo‗shimcha ravishda majburiyatlar oladi. 30 Tasdiqlangan akkreditiv ijrochi bankning roziligisiz o‗zgartirilish yoki bekor qilinishi mumkin emas. To‗lovchi akkreditiv shakldagi hisob – kitoblarda bankka akkreditivga ariza taqdim etadi. Akkreditivga arizada akkreditlar bo‗yicha mablag‘larni olish uchun mablag‘larni oluvchi taqdim etishi lozim bo‗lgan akkreditiv shartlari ro‗yxati to‗liq bo‗lmasa tasdiqlovchi hujjatlarning aniq tasnifi va ularni rasmiylashtirishga doir talablar mavjud bo‗lmasa, banklar akkreditiv uchun arizani to‗lovchiga qaytarib berish va akkreditiv hisob varaqlarini ochmasligi kerak. Akkreditivga ariza bank – emitentga ikki nusxada taqdim etiladi: - birinchi nusxasi to‗lovlar amalga oshirilgandan keyin bankning kunlik hujjatlariga tikiladi. - ikkinchi nusxasi mablag‘lar to‗lovchining shaxsiy hisob varag‘idan olingan ko‗chirmaga ilova qilinadi. Mablag‘lar oluvchining bankida akkreditiv quyidagi xollarda yopiladi: a) Akkreditiv muddati tamom bo‗lgach b) Mablag‘lar oluvchining akkreditivning amal qilish muddati tamom bo‗lgunicha undan foydalanishdan voz kechishi haqidagi yozma arizasiga ko‗ra, agarda bu akkreditiv shartlarida ko‗rsatilgan bo‗lsa v) To‗lovchining akkreditivni to‗liq yoki qisman chaqirib olish haqidagi yozma talabiga ko‗ra, agar bu akkreditiv shartlarida ko‗zda tutilgan bo‗lsa, akkreditiv bank – emitentdan xabar yetib kelgan kuni yopiladi yoki kamayadi, lekin 22602 – «Mijozlarning akkreditivlar bo‗yicha depozitlari» balans hisob varag‘idagi qoldiq summadan ko‗p bo‗lmagan xolda. Ijrochi bank akkreditiv yopilganligi to‗g‘risida bank emitentga xabar beradi. Foydalanilmagan summa to‗lovchining bankiga mablag‘lar qaysi hisob varaqdan deponent qilingan bo‗lsa shu hisob varaqga utkaziladi. Hisoblashuvlarning akkreditiv shaklini ustunligi mablag oluvchi uchun ishonchli, uning shartlari oddiy; Kamchiligi – to‗lovchining puli shu davrga muomiladan chiqadi, maxsulot junatuvchi bankida kutadi. Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|