5
Kuramsal çerçeveyi çizen ikinci bölümde; kültürel istihbarata temel
altyapı oluĢturduğu değerlendirilen kavram ve kuramlara iliĢkin literatür
araĢtırması yapılmıĢtır. Ġlk olarak güç kavramının
farklı teoriler
içerisindeki
yeri
ortaya konulmuĢ,
devletlerin
yıllar boyunca temel güç unsuru olan ve
halen
geçerliliğini koruyan sert güç, toplum merkezli harekâtların ortaya
çıkmasıyla birlikte değer kazanan yumuĢak güç ve her iki gücün koordineli
kullanımını öngören akıllı güç
(Nye, 2011)
kavramlarının Uluslararası ĠliĢkiler
disiplini içerisindeki yeri tartıĢılmıĢtır.
Gücün üç unsurunu etkinlikle kullanmak isteyen devletler veya örgütler,
zamanında ve doğru olarak elde edilmiĢ istihbarata ihtiyaç duymaktadırlar.
Sun Tzu (2004:83)
bu durumu
Ģu Ģekilde ifade
etmektedir:
“Bilge hükümdarla iyi bir komutanın
,
normal askerlere oranla kolaylıkla
savaĢı kazanıp zafere ulaĢması
,
istihbarata bağlıdır.
"
Bu tespit doğrultusunda, son yıllarda dünyada meydana gelen kriz ve
çatıĢma ortamlarına paralel olarak Uluslararası ĠliĢkiler alanında bir çalıĢma
alanı olarak kendisine yer edinen Ġ
stihbarat disiplini ikinci bölüm içerisinde,
süreç, sınıflandırma ve güç kavramı ile iliĢkisi bağlamında
ayrıntılı bir Ģekilde
incelenmiĢtir.
Bölümün devamında güç ve istihbarat arasındaki karĢılıklı bağımlılık
ortaya konulduktan sonra bu çalıĢmanın
ana konusu olan kültürel istihbarat
ın
temelini oluĢturan
kültür
kavramının kapsamlı bir tanımı yapılmıĢ
, günümüz
savaĢ dıĢı harekâtların baĢarısını olumlu yönde etkilediği değerlendirilen
kültürlerarası iletiĢimden bahsedilmiĢtir. Briceno‟ya göre (2008) b
ireyin veya
devletlerin k
ültürlerarası iletiĢim becerilerini geliĢtirebilmesi için her Ģeyden
önce; “kendimizi nasıl gördüğümüz”, “baĢkalarının bizi nasıl gördüğü” ve
“baĢkalarının kendilerini nasıl gördüğü” gibi hususların anlaĢılması
gerekmektedir. K
oester ve Olebe‟nin kültürlerarası iletiĢim becerilerine iliĢkin
öne sürdüğü sekiz iletiĢim davranıĢı
2
ile ilintili olarak Briceno‟nun belirttiği üç
2
Koester ve Olebe‟nin sekiz iletiĢim davranıĢı Ģunlardır: a) Saygı gösterme, b) Bilgiye
yönelme, c) Empati, ç) Görev rol tavırları, d) ĠliĢkisel rol tavırları, e) EtkileĢim yönetimi,
f) Belirsizlik toleransı, g) EtkileĢim duruĢu.
6
yaklaĢım, k
ültüre yönelik
farkındalığın temelini oluĢturmaktadır (SoydaĢ,
2010:144).
Bu bölüm
içerisinde ayrıca
, Edward T. Hall ve Gee
rt Hofstede‟nin
kültürel iletiĢim kuramları,
üçüncü bölümde incelenen Afgan kültürünün
analizine
temel teĢkil etmesi açısından, ayrıntılı bir Ģekilde irdelenmiĢtir
.
Tezin ana konusunu
oluĢturan “
kültürel i
stihbarat” kavramı
, bu bölüm
içerisinde incelen
miĢ ve kavrama iliĢkin özgün bir tanımlama yapılmıĢtır.
Yabancı literatürde genel olarak “
kültürel zekâ-
cultural intelligence
”
olarak yer
bulan bu kavram
ın
, kültürel ve sosyal
yapıyı
tüm ayrıntıları ile
ortaya koyan
ve bunun sonucunda taktik veya stratejik seviyede karar vericilere yön
gösteren analiz
edilmiĢ bilgiden oluĢtuğu söyle
nebilir. Kültürel istihbarat,
kültüre iliĢkin farkındalığın sağlanması yönünde
,
sahip olunması gereken bir
araç olarak görülebilir.
YumuĢak gücün merkezinde yer alan
"kalpleri ve
zihinleri kazanma" becerisinin, kültürün farkındalığı ile mümkün olabildiği
ifade edilebilir (Duyvesteyn,
2011b:450). Bu durum ABD'nin Irak harekâtına
katılım sağlamıĢ bir komutanı tarafından Ģu Ģekilde ifade
edilmektedir:
“Mükemmel bir durumsal farkındalığa sahibiz. Eksik olan kültürel farkındalık
.
Talil/Irak'ta düĢman tanklarının nerede konuĢlandığını biliyordum. Tek problem,
askerlerimin, yürüyerek veya araç üzerinde AK-47 ve RPG
(rocket-propelled
grenades)
kullanan fanatiklerle savaĢmıĢ olmalarıydı.
Teknik istihbarat
mükemmel, düĢman farklı
" (Wunderle, 2007; Scales, 2004).
Elde edilen deneyimler
sonucu belirtilen bu söylemi, asimetrik
ve toplum
merkezli gerçekleĢen günümüz harekâtlarında klasik
istihbarat
ın tek baĢına
yeterli olmadığının
, bununla
birlikte kültürel istihbarat ihtiyacının ortaya
çıkıĢının bir kanıtı
olarak göstermek mümkündür.
Üçüncü bölümde;
NATO'nun istihbarat yaklaĢımı çerçevesinde
Afgan
kültürüne yönelik örnek
uygulama gerçekleĢtirilmiĢtir.
Bu kapsamda ilk
olarak,
NATO hakkında bilgilendirme yapılmıĢ, NATO harekâtları bağlamında
kapsamlı yaklaĢım stratejisi ortaya konulmuĢtur. Ġkinci olarak, NATO'nun
kapsamlı yaklaĢım stratejisini uyguladığı
Afganistan
harekât alanı
genel
hatlarıyla tanıtılmıĢ
ve
bu harekât alanındaki
kültürel istihbarat faaliyetleri
değerlendirilmiĢtir. Üçüncü ve son olarak
Afgan kültürü,
Geert Hofstede‟nin