Geologiya va informatsion tizimlar

Karbonat angidritning manbai bo‘lib tirik organizmlarning hayotiy faoliyati, organik qoldiqlar va karbonatli birikmalarning parchalanishi va vulkanizm jarayonlari hisoblanadi. Karbonat kislotaning miqdori botqoq suvlari va torfyaniklarda yuqori bo‘ladi.

Kimyoviy nurashda sulfidlarning oksidlanishidan hosil bo‘lgan sulfat kislota va organik materiallarning chirishi tufayli vujudga kelgan gumin kislotalari ham katta ahamiyatga molikdir.

Kimyoviy nurashda sulfidlarning oksidlanishidan hosil bo‘lgan sulfat kislota va organik materiallarning chirishi tufayli vujudga kelgan gumin kislotalari ham katta ahamiyatga molikdir.

Kimyoviy nurash kimyoviy jarayonlarning 5 turini:

1) erish, 2) gidroliz, 3) ion almashuv, 4) oksidlanish va 5) organik reaksiyalarni o‘z ichiga oladi.

Erish minerallarning ion yoki kolloid eritmaga o'tishidan iborat. Ko‘plab minerallarning eruvchanligi juda past. Karbonatli jinslar kam miqdorda eriydi. Keng o'yiqliklar tarqalgan minerallar galit (NaCl) eng yuqori eruvchanlik darajasiga ega.

Erish minerallarning ion yoki kolloid eritmaga o'tishidan iborat. Ko‘plab minerallarning eruvchanligi juda past. Karbonatli jinslar kam miqdorda eriydi. Keng o'yiqliklar tarqalgan minerallar galit (NaCl) eng yuqori eruvchanlik darajasiga ega.

Gipsning eruvchanligi galitnikiga qaraganda 40 marta kam. Kalsit toza suvda yomon eriydi.

Gidrolizda kimyoviy birikmalar suv bilan reaksiyaga kirishib, kuchsiz kislotalar (masalan, H2CO3) yoki kuchsiz asoslar (masalan, NH4OH) hosil qiladi. Silikatli minerallarning nurashi gidroliz reaksiyasining shu turiga bog‘liq bo‘ladi.

Gidrolizda kimyoviy birikmalar suv bilan reaksiyaga kirishib, kuchsiz kislotalar (masalan, H2CO3) yoki kuchsiz asoslar (masalan, NH4OH) hosil qiladi. Silikatli minerallarning nurashi gidroliz reaksiyasining shu turiga bog‘liq bo‘ladi.

Ion almashuv reaksiyalarida hosil bo‘ladigan gil minerallari qatlamlararo va sirtqi ionlarining (kationlar va anionlar) eritma ionlari bilan faol almashinishi sodir boladi. Ion almashuv hattoki silikatlar nurashining dastlabki bosqichida ham kechishi mumkin. Bunga yuqorida keltirilgan reaksiya tenglamasida kremniy kislota hosil qiluvchi silikatlar strukturasidagi metall kationlarining vodorod ionlari bilan o‘rin almashinishini misol qilib ko‘rsatish mumkin. Xuddi shunday jarayon slyudali qatlamlararo kaliy ionlarining vodorod ionlari bilan o‘rin almashinishi biotitdan gil minerallarining hosil bo‘lishida ham kechadi.
Ion almashuv reaksiyasida gil minerallaridan tashqari organik moddalar va kolloidlar ham qatnashishi mumkin.