Gülxani pənah salatin əHMƏdli azərbaycan ədəbiyyatı
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri 97 çəkir, belə anlarda şairin göz yaşları sözünə baxmır, səddini uçurmuş çaylar kimi çağla-yır...» (M.Cəlal). Cənubi Azərbayjanda yaşayan Azərbayjan poeziya-sının nümayəndəsi Şəhriyara həsr olunmuş şeirləri, «Cənub şeirlərinin poetik zirvəsi kimi şah-şahrah beytlərlə dolu» şeir kimi yüksək qiymətləndirilir. Gəl söyləyim ürəyimin sözünü, Bir kərə də görməmişəm üzünü, Nigaranam yetir mənə özünü, Məhəbbətin bağrımdadır, Şəhriyar, Mənim ürək ağrımdadır, Şəhriyar! Kim deyir ki, lisanımız ayrıdır? Nə adımız, nə sanımız ayrıdır. Nə janımız, nə qanımız ayrıdır, Ürək birdir, bədən birdir, Şəhriyar, Vətən birdir, vətən birdir, Şəhriyar! Rəngarəng yaradıjılığa malik Süleyman Rüstəmin satirik- yumoristik şeirləri («Yad adam», «İki yolçu», «Qəribə aşiq», «Artıq gej deyilmi?», «Nejə deyərlər», «Tənqidçi dostuma açıq məktub», «Qəribə tanışlıq», «Xəstəlik», «Qəribə məjlis», «Üçünjü sağlıq», «Rəhbərzadə», «Əhsən belə dostlara» və s) ilə yanaşı poemaları da mühüm yer tutur. «Yaxşı yoldaş», «İldırım», «Gülbahar», «12-ji tüfəng», «Qafurun ürəyi», «Nakam məhəbbət», «Şairin ölümü», «Yeni kəndin işıqları», «Səbuhini düşünərkən» və s. poe-maları müasir mövzuda yazılmış əmək prosesində dəyişən, tərbiyələnən insanın yeni həyat uğrunda mübarizəsi məsə-ləsindən bəhs edir, müharibədə böyük qəhrəmanlıqlar göstərən, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülən Qafurun döyüş yolundan, şair, dramaturq, filosof Axundovun fəaliyyətindən və s. bəhs edir. Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 98 Süleyman Rüstəmin yaradıjılığında dramaturgiyası («Çimnaz xanım yuxudadır», «Yanğın», «Qaçaq Nəbi», «Gəl- di-gedər», «Durna» libretto mətni və s.) mühüm yer tutur.. Şair, dramaturq, ijtimai xadim S. Rüstəm xalqına, vətəninə bağlı olan, onun müvəffəqiyyətindən, qazandığı uğurlardan vəjdə gələn, əmək qəhrəmanlarının əldə etdiyi nailiyyəti dastanlara çevirən, şeirləri, qəzəlləri dillər əzbəri olan nəğməkar şairdir. «Seçilmiş əsərləri» 4 jilddə (1969-1972), «Xəzərin şəhəri» (1976), «Seçilmiş əsərləri», 2 jilddə (1976), «Mənim Günəşim» (1986), «Əsərləri» 6 jilddə nəşr olunub. Xidmətlərinə görə üç Lenin ordeni, Sovet Sülhü Müdafiə komitəsinin fəxri fərmanına, yüksək adlara layiq görülmüş, xalq şairi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, alovlu mübariz, nəğməkar şair kimi bu gün də sevilir. Qəzəlləri xa-nəndələrin dillər əzbəridir, sözlərinə yazılmış mahnılar bəs-təkarlara da şöhrət gətirən əsərlərdir. Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri 99 SÖZ MÜHARİBƏ MEYDANINDA QÜDRƏTLİ SİLAHDIR (1941-1945) Azərbayjan şair və yazıçıları İkinji Dünya müharibəsi illərində vətən, torpaq, xalq naminə böyük fədakarlıqlar gös- tərdilər. Onlar bütün qüvvə və imkanlarını «hər şey jəbhə üçün, hər şey qələbə naminə» sərf etdilər. 1941-1945- ji illər Böyük Vətən müharibəsinə qədər ədəbiyyatımız, injəsənətimiz dinj qurujuluq şəraitində inkişaf edirdi. Onlar xalqımızın nailiyyətlərini qələmə alır, xalqı vətənpərvərlik ruhunda tərbiyələndirmək sahəsində öz nəjib fəaliyyətlərini davam etdirirdilər. Müharibə illərində xalqın faşizmə qarşı müharibədə göstərdikləri qəhrəmanlığı, igidliyi, arxa jəbhədə sadə xalqın fədakar əməyini, hər iki jəbhədə xalq, vətən, torpaq naminə misilsiz rəşadət, mərdlik nümayiş etdirən sovet xalqlarının, o jümlədən o xalqı təmsil edənlərdən azər- bayjanlıların nələrə qadir olduğunu vəsf edirdilər. «Ədəbiyyat və injəsənət işçiləri şeir, hekayə, musiqi, təsviri sənət əsərləri kimi böyük ideya silahı ilə sovet adamlarında Vətə-nə dərin məhəbbət, düşmənə qarşı sönməz nifrət, kin hissləri tərbiyə edir, faşist işğalçıları üzərində qələbə çalaja-ğımıza böyük inam yaradırdılar» (B. Nəbiyev). Müharibənin ilk illərindən həm ədəbiyyat, həm də injəsənət xadimləri öz vəzifə borjlarını başa düşür, düşmənə qarşı mübarizə aparmağı gənj nəslə öyrətməyi qarşıları-na məqsəd qoyurlar. Üzeyir Hajıbəyov yazırdı: «Bədii xalq məsəlində deyilir ki, toplar dinəndə musiqi susmalıdır... Bizim musiqimiz bizim zəhmli toplarımızla birlikdə var qüv-vəsi ilə səslənəjək, onun mərmiləri faşist janilərini yer üzün-dən siləjəkdir. Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 100 Bizim artistlərimiz düşmənə öldürüjü zərbə vurmaq, döyüşçülərimizi qələbə marşı və qələbə mahnısı ilə döyüşə ruhlandırmaq üçün hər jür şəraitdə-arxada, jəbhədə, sən- gərlərdə çıxış edəjəklər. Biz təkjə injəsənət silahı ilə çıxış etməyəjəyik. Biz xalq könüllüləri sıralarına gedəjək, düşmənlə hər jür silahla vuruşajaq və onu məhv edəjəyik». Alman faşistləri bütün Avropanı, eləjə də Sovet İttifaqını məğlub etmək, bütün dünyada ağalıq etmək üçün başladıqları ədalətsiz, işğalçı müharibədə udmaq, qələbə əldə etmək üçün yüksək səviyyədə hərbi texnika, sursatla, silahlanmışdılar. Onların dəhşətli sarsıdıjı silah-sursatına qarşı dünya xalqlarının-işğal etdikləri Avropa və Sovetlər Birliyi xalqlarının torpaq, vətən sevgisi və ədalətli mübarizə hissi dururdu. Bu vətənpərvərlik hisslərinə faşistlər misilsiz qəddarlıq, vəhşiliklə javab verirdilər. Onlar 1933-jü il 27 fevralda az bir müddətdə yüz minə yaxın tərəqqipərvər, sülhsevər, elm, sənət adamlarını siyasi məhbus kimi, həbsxanalara saldılar. 15 gün müddətində inkişaf etmiş Avropa dövlətlərindən Polşanı bütövlükdə işğal edib, digər ölkələri Danimarka, Norveç, Belçika, Hollandiya, Fransa, Yunanıstan, Yuqoslaviyanı zəbt etdilər. Öz faşist, işğalçı bayraqları başları üzərində dalğalanan Avropa xalqları gizli partizan dəstələri yaradır, faşist Almaniyasının məhvi naminə ölüm-dirim mübarizəsinə girdilər. Belə bir zamanda faşist Almaniyası Sovet İttifaqına, bu tərkibdə yaşayan xalqlara qarşı elə bir mübarizə planı hazırlamışdı ki, sorğusuz, sualsız, qeydsiz-şərtsiz məğlubiyyətə diz çökməli idilər. Belə bir zamanda sovet xalqında düşmənə nifrət, mübarizə ruhu artırılmalı, onların mənəvi birliyi təmin edilməli, daha da möhkəmlənməli idi. Müharibənin ilk günlərindən ağır sınaqlara məruz qalsa da, Avropanın iqtisadi, hərbi potensialını ələ keçirən faşist Almaniyası ilə təkbətək döyüşə girməyə məhkum Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|