“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması”
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ
39
edilmişdir)
tələblər
qoyur,
atmosferə
göstərilən fiziki və kimyəvi təsirlərin
yumşaldılması üzrə normalar təsbit
edir, zərərli emissiyaların və
onların
mənbələrinin
dövlət
inventarı üzrə qaydaları təmin edir
və cəza tədbirlərinin görülməsinə
səbəb olacaq qanun pozuntularını
təqdim edir.
7
Su Məcəlləsi (418
saylı, 26 dekabr, 1997
tarixli qərarla təsdiq
edilmişdir)
Məcəllə su hövzələrindən istifadəni
tənzimləyir,
mülkiyyət
hüquqlarını
müəyyən edir və inventarlaşdırma və
monitorinq məsələlərini əhatə edir.
Məcəllə su hövzələrindən içməli və
xidmət suyu, tibbi müalicə, sanatoriya,
istirahət və idman, kənd təsərrüffatı
məqsədləri, sənaye ehtiyacları və hidro
enerji, nəqliyyat, balıqçılıq və ovçuluq
məqsədilə istifadə, tullantı suların
atılması, yanğından mühafizə və xüsusi
mühafizə
olunan
su
hövzələrini
tənzimləyir. O, zonalaşdırma, zərərli
maddələrin maksimum yol verilən
hədləri və sənaye üçün baza davranış
qaydalarını təmin edir.
Su hövzələrinin (çaylar, göllər və
su anbarları və s.) çirklənmədən
qorunması
və
su
qoruycu
zonalarda fəaliyyətin qadağan
olunması.
8
Su
Təchizatı
və
Tullantı
Sular
haqqında
Qanun
(28.10.1999 tarixində
təsdiq edilmişdir)
Qanun
sənaye
tullantılarının
kanalizasiya
sisteminə
atılmasını
məhdudlaşdırır, sel və sənaye sularının
kanalizasiya sularından ayrılmasını
tələb edir və hüquqi şəxslərdən
kanalizasiya qurğularının idarə edilməsi
üçün lisenziya almasını tələb edir.
Çirkab suların təmizlənmədən ətraf
mühitə atılmasını tənzimləyir.
9
Əhalinin
radiasiya
təhlükəsizliyi
haqqında Qanun (423
saylı, 19 avqust, 1998
tarixli qərarla təsdiq
edilmişdir)
Qanun
sənaye
müəssisələrində
radiasiya
təhlükəsizliyinin
təmin
edilməsini tələb edir. Qanun radiasiya
təhlükəsizliyi üzrə dövlət siyasətinin
əsas prinsiplərini, eləcə də radioaktiv
mənbələrin
istifadəsi
nəticəsində
potensial təsirə məruz qalan ərazilərdə
işçilərin və əhalinin
təhlükəsizliyini təmin
edən ekoloji normaları müəyyən edir.
Qanun qəzalar zamanı sağlamlığa,
mülkiyyətə və həyata dəyən zərərə
görə təzminatın təmin edilməsini
tənzimləyir.
10 Ekoloji İnformasiyalar
haqqında
Qanun
(270-IQ
saylı,
12.03.2002
tarixli
qərarla
təsdiq
edilmişdir)
Qanun ekoloji məlumatların təsnifatını
müəyyən edir. Məhdudiyyətlərin tətbiq
edilməsi prosedurları təsvir olunmuşdur.
Qanun
Orxus
Konvensiyasının
(Azərbaycan tərəfindən 1999-cu ildə
ratifikasiya edilmişdir) müddəalarının
Azərbaycan qanununa daxil edilməsi
məqsədi güdür.
Əgər məlumat “məhdud istifadə
üçün” təsnif edilməmişdirsə, o
zaman ictimaiyyətə açıqdır.
11 İcbari Ekoloji Sığorta
haqqında
Qanun
(271-IQ
saylı,
12.03.2002
tarixli
qərarla
təsdiq
Qanun həyata, sağlamlığa, əmlaka və
ətraf
mühitə
təsadüfi
ekoloji
çirklənmələrin nəticəsində dəyən zərərə
görə mülki məsuliyyətin icbari sığortası
üzrə tələbləri müəyyən edir.
Ekoloji çirklənmələrin nəticəsində
dəyən
zərərə
görə
mülki
məsuliyyətin icbari sığortası.
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması”
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
EKOLOGİYA İDARƏSİ
40
edilmişdir)
12 Cinayət
Məcəlləsi:
ekoloji
qayda
pozuntuları
(30.12.1999-cu
il
tarixli, № 787-IQ,
qərarla
təsdiq
edilmişdir)
Cinayət Məcəlləsinin “ekoloji qayda
pozuntuları” bölməsi ekoloji baxımdan
təhlükəli maddələrin və tullantıların idarə
edilməsi qaydalarının pozulmasına görə
cinayət məsuliyyəti müəyyən edir (248-ci
maddə).
Qanun ekoloji qanun və qaydaların
pozulmasına
görə
cinayət
məsuliyyətini
müəyyən
edir.
Məsələn ağacların kəsilməsinə,
vəhşi
heyvanların
icazəsiz
ovlanması,
meşə
yanğının
törədilməsi və s.
13 İnzibati
Xətalar
Məcəlləsi:
ətraf
mühitin mühafizəsi,
təbiətdən istifadə və
ekoloji təhlükəsizliyə
qarşı inzibati qayda
pozuntuları
(906
saylı, 11 iyul, 2000
tarixli qərarla təsdiq
edilmişdir)
İnzibati Xətalar Məcəlləsi sənaye və
məişət tullantılarının atılması və emalı
(maddə
104),
saxlanılması
və
yandırılması (maddə 110), radioaktiv
materialların və təhlükəli sənaye və
məişət tullantılarının idxalı (maddə
113.0.10) və malların ləğv edilməsi
(maddə 283) zamanı nizamlayıcı
qaydaların pozulmasına görə inzibati
məsuliyyətin miqyasını müəyyən edir.
Məcəllənin 9-cu Fəsli ətraf mühitin
qorunması, təbiətdən istifadə və
ekoloji təhlükəsizlik qaydalarına
həsr olunmuşdur. Məcəllənin bir
sıra paraqrafı birbaşa və ya
dolayısı ilə tullantıların idarə
edilməsi tələblərinin pozulmasına
aiddir.
14 Meşə Məcəlləsi (693
saylı,
30.03.1998
tarixli qərarla təsdiq
edilmişdir)
Meşə Məcəlləsi meşə ərazilərində
sənaye
və
məişət
tullantılarının
basdırılmasını, fəaliyyət nəticəsində bitki
kökünün kəsilməsini qadağan edir.
Meşə
zonasında
ağacların
kəsilməsi, meşə torpaqlarından
istifadə məsələləri və s.
15 Torpaq
Məcəlləsi
(695 saylı, 25 iyun,
1999 tarixli qərarla
təsdiq edilmişdir)
Torpaq Məcəlləsi torpaqların bütün növ
deqradasiya
və
çirklənmədən
qorunmasını dövlətin ekoloji siyasətinin
ən yüksək prioriteti elan edir və
torpaqların sənaye və məişət tullantıları,
kimyəvi və radioaktiv maddələr, çirkab
sular və digər təhlükəli materiallarla
çirkləndirilməsinə
görə
məsuliyyət
nəzərdə tutur (maddə 110).
Torpaqların
eroziyadan
və
çirklənmədən qorunması, torpaq
istifadəçilərinin cavabdehlikləri.
Adı çəkilən qanunlarla yanaşı əsas ekoloji qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və tələblərinin izah olunması,
eləcə də onların tətbiq edilməsini təmin etmək məqsədilə onlarla digər qayda və təlimatlar qəbul
olunmuşdur. Qanunvericilik prosesi ölkədə hələ də davam etməkdədir və Azərbaycan müasir beynəlxalq
standartlara uyğun olan hüquq sisteminə keçid dövründədir. Respublika ətraf mühitin qorunması və ekoloji
təhlükəsizliyin müxtəlif aspektləri ilə əlaqədar olan əksər beynəlxalq konvensiyaların üzvüdür. Hökumət
həmçinin müvafiq beynəlxalq təşkilatlar və hökumətlərlə məhsuldar əməkdaşlığın yaradılmasında səmərəli
çalışdığını sübut etmişdir.
4.2 Ətraf mühit məsələlərini tənzimləyən milli təşkilatlar
Azərbaycanda ətraf muhitin qorunmasına cavabdeh Azərbaycan Hökumətidir. Ətraf Mühitin qorunmasına
nəzarəti həyata keçirən mərkəzi dövlət orqanı kimi
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (ETSN) təyin
edilib. Ətraf mühitin mühafizəsi üzrə qaydaların tətbiqinə, normalara və standartlara riayət olunmasına
nəzarət ETSN‐ə həvalə edilmişdir.
Torpaqlardan istifadənin tənzimlənməsini
Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsi nəzarət edir,
daşınmaz əmlakın, o cümlədən torpaq mülkiyyətçilərinin qeydiyyatını
Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri
Xidməti yerinə yetirir.
Fövqəladə Hallar Nazirliyi (FHN) - gözlənilməz təbii və sənaye qəzaları baş verən zaman onların idarə
olunmasına cavabdeh təşkilatdır. FHN həmçinin tikintidə, dağ‐mədən işlərində, sənayedə təhlükəsizlik
qaydalarının tətbiqinə nəzarəti yerinə yetirən dövlət orqanıdır.
Səhiyyə Nazirliyi - ölkə ərazisində sanitar‐epidemioloji vəziyyəti nəzarətdə saxlayan dövlət orqanıdır.
Nazirlik həmçinin istehsal sahələrində sağlamlığın qorunması qaydalarını tənzimləyir.