H,N. Rzayev tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müqavih
- İNSAN HAQLARINA DAİR ÜMUMİ BƏYANNAMƏ
- İNSAN HAQLARI KOMİTƏSİ.
- İNSAN HAQLARINA DAİR 1966-cı İL MÜAHİDƏLƏRİ.
kodifikasiyası ilə məşqul olan Beynəlxalq hüquq Komissiyasının protokolu ilə təsdiqlənmişdir. Müqavilələrdə tərəflərin təkcə imza atması kifayətdir və ona hüquqi status verir. Beləliklə, yekun qərarlarının bütün mahiyətlərinə baxmayaraq, onlardan bəzilərinin qismən, ya da tam yoxluğu müqavilənin hüquqi qüvvəsinə mənfi təsir göstərmir. Onların olmaması bəzən əməldə müqavilənin işlənməsi, yerinə yetirilməsi üçün qismən çətinliklər, anlaşılmazlıqlar yarada bilir. Ona görə də yekun hissəsinin Müqavilənin yerinə yetirilməsi üçün lazım olan bütün elementlərin olmasının vacibliyini inkar etmək olmaz. Müqavih w əlavələr Beynəlxalq münasibətlərin inkişafı onların genişlənməsinə və intensifıkasiyasına səbəb olur. Bu isə dünya ölkələrarası münasibətlərdə daha çox dəqiqlik tələb edir, onların düzgün tənzimlənməsini ön plana çəkir. Problemlərin həlli vasitələrindən biri də əlavələrdir. Bu gün əlavələrin rolunun yüksəldiyini onunla izah etmək olar ki, beynəlxalq müqavilələrin əlavələri və müxtəlifliyi də (həcmə və s. görə) artır. Müqaviləyə əsas mətləblər daxil edilir; əlavə məsələlər, daha konkretləşdirən mövzular və məsələlər, dəqiq qərarlar isə əlavələrdə verilir. Bu imkan verir ki, müqavilənin əsas mətni çox yüklənməsin, əsas mətn ümumi məsələləri əhatə edir. Müəyyən, konkret qərarlarla əsas məsələlər əsas mətndə ifadə olunur. Əsas məzmun isə daha geniş şərhi ilə əlavələrdə verilir. Bəzən müqavilə sadəcə protokol qərarlarından ibarət olur, əsas mətləb isə əlavələrdə şərh olunur. Məsələn, dənizdə axtarışlar və xilasetmələrə dair 1979 il Beynəlxalq Konvensiyanı buna misal göstərmək olar. Buna az təsadüf olunur. Çox vaxt əlavələr müqavilənin mütləq qüvvəsi statusuna malik olur. Lakin bu məsələ avtomatik, mexaniki şəkildə deyil, tərəflərin açıq-aşkar meyli və arzusu ilə həyata keçirilir. Ya əlavədə, ya da əsas mətnin özündə göstərilir ki, əlavə (və ya əlavələr) müqavilənin ayrılmaz hissəsidir, buradakı müddəalar müqavilənin 139 Müahidələr öz müqəddəratını təyin etmək hüququnun və onunla bağlı xalqlarının öz təbii sərvətlərinə azad sahib olmaq hüququnun təsbit edilməsi - mütərəqqi qüvvələrin böyük nailiyyətidir. Müahidələrə əsasən, dövlətlər özləri tərəfindən görülmüş tədbirlərin və müahidələrdə nəzərdə tutulmuş hüquqların həyata keçirilməsi sahəsində əldə edilmiş tərəqqiyə dair hesabatlar təqdim etməyi öhdələrinə götürürlər. Məruzələr BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurasında nəzərdən keçirilir; bu məqsədlə bu Şura çərçivəsində xüsusi işçi qrupu fəaliyyət göstərir. (“DEL”).
(1948). BMT Baş Məclisi tərəfindən qəbul edilmiş, BMT Nizamnaməsinin insan haqqlarına dair müddəaları nəzərə alınmaqla işlənib hazırlanmış və bütün xalqların və dövlətlərin həyatında zəruri olan sənəd kimi 10.XI1.1948-də elan edilmişdir. Bəyannamə insan haqlarına dair ilk xüsusi beynəlxalq sənəddir; burada insanın əsas hüquq və azadlıqlarına hamılıqla hörmət olunmasının zəruriliyi qeyd edilir, onların mündəricəsi verilir: bütün insanların hər hansı şəkildə ayrı-seçkiliyə məruz qalmamaqla bərabərliyi, yaşamaq, sərbəstlik və şəxsi toxunulmazlıq hüququ, şərəf və ləyaqətinin, mənzilinin toxunulmazlığı hüququ, hər bir şəxsin hüquqlarının məhkəmədə qərəzsiz müdafiə olunması hüququ, mülki və siyasi hüququ, vətəndaşlıq və sığınma hüququ, şəxsi əmlaka malikolma hüququ, izdivac, fikri sərbəst bəyan etmək hüququ, vicdan, din və əqidə azadlığı, dinc yığıncaqlar keçirmək və assosiasiyalar yaratmaq hüququ, gizli səsvermə zamanı hamılıqla bərabər şəkildə seçkilərdə iştirak etmək hüququ, işləmək hüququ və bərabər əməyə görə bərabər zəhmət haqqı almaq hüququ, həmkarlar təşkilatları yaratmaq, istirahət etmək, sosial təminat, təhsil almaq və cəmiyyətin mədəni həyatında iştirak etmək hüququ. Bəyannamə dövlətlər üçün tövsiyə xarakteri daşıyır. İştirakçı dövlətlər üçün hüquqi baxımdan icbari olan İnsan haqlarına dair 1966 il Müahidələri bu Bəyannamə əsasında işlənib hazırlanmışdır. 210 və onlara görə cəza verilməsinə dair 1973 il Konvensiyanın hazırlanmasında iştirak etmişdir. (“DEL”). İNSAN HAQLARI KOMİTƏSİ. Mülki və siyasi hüquqlara dair 1966 il Beynəlxalq Müahidənin müddəalarına müvafiq olaraq yaradılmışdır. İnsan haqları komitəsi 18 nəfər üzvdən ibarətdir; üzvlər sözügedən müahidənin iştirakçısı olan ölkələr tərəfindən öz vətəndaşları arasından 7 il müddətinə seçilirlər. İnsan haqları komitəsinin üzvləri öz vəzifələrini dövlətlərin təmsilçiləri kimi deyil, fərdi şəxs qismində yerinə yetirirlər. İnsan haqları komitəsinin özünəxas prosedura qaydaları vardır. Üzvlərin seçilməsində ədalətli coğrafi bölgüyə, habelə “müxtəlif formalı sivilizasiyaların və başlıca hüquqi sistemlərin” təmsilçiliyinə diqqət yetirilir. İnsan haqları komitəsi müahidə tərəfindən tanınan hüquqlarının həyata keçirilməsi istiqamətində gördükləri tədbirlər haqqında məruzələrini öyrənib təhlil edir. İnsan haqları komitəsi ildə 3 sessiya keçirir və BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurası xəttilə BMT Baş Məclisinə öz işi barədə illik hesabat verir.
İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlara dair beynəlxalq müahidəni və mülki- siyasi hüquqlara dair beynəlxalq müahidəni ehtiva edir. BMT Məclisi tərəfindən 16.XI.l996-da qəbul edilib. Beynəlxalq müqavilə gücündə olan bu müahidələr insan haqlarına dair 1948 il İnsan haqlarına dair Ümumİ Bəyannaməsi ilə müqayisədə irəliyə doğru çox mühüm addımdır., çünki Ümumi Bəyannamə dövlətlərin və xalqların yerinə yetirməyə cəhd göstərməli olduqları vəzifələri yalnız bəyan etməklə kifayətlənirdi. Müahidələr insan haqları sahəsində digər sazişlər kimi bilavasitə fərdlərə hüquqlar vermək təəhüdlərini müəyyən edir, hər bir iştirakçı dövlət tərəfindən müvafiq milli qanunvericilik və digər tədbirlərin görülməsi ilə həyata keçirilir. 209 Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|