I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

H ə r  q ə d ə r d ü n y a   d u ru rsa ,  m eh ri  m ə n d ə n   dönm əsin, 
T ə n d ə   can  v a rk ə n ,  g ö z ü m d ə n   g etm ə sin   o  m əhliqa.
D in   d ö v lə td ə n   o la n   tə k ,  x o şd u r ondan  öm rüm üz, 
C a n ım ız   o n d an  ta p a r,  din  şah m   ə d lin d ə n   səfa.
X o s ro v i-İra n   ig id lə r  iftix arı  B ü l-X ə lil,
P a d işa h lıq d a   S ü ley m an d ır,  X ə lil  tə k   parisa.
S a d ə   ö m r e y lə r,  c a h a n   altu n   ola,  q o y m az  m əlıəl, 
B ə x şişin d ə   y o x   o n u n   ə n d a z ə ,  fık rin d ə  xəta.
A ğ lı  m ə d d a h ı,  o n u n   fəzli  fuzuli  rəd d   ed ər,
T əb i  x a lid ir ta m a h d a n ,  s ö z lə rin d ə   yox  riya.
Q o rx u ra m  ki,  m ə z h ə b in d ə n   xalq  bütün  üz  döndərə. 
H ə m  re iy y ə t,  h ə m   d ə   ü m m ə t  tə k   ed ə  b e y ə t  ona.
M e h rid ir m e h ri-s ə a d ə t,  k in id ir  k a n i-q ə z ə b ,
Ə d lid ir  e y n i-s ə x a v ə t  ə h d id ir rə m z i-v ə fa .
S a rs d a r  ondan  sim iclik ,  v e r  ə lə   olm uş  h əyan,
M al  g ö z ü n d ə   h eç  n ə d ir,  tə rifə   etm ə z   etina.
M ə c lis  içrə  b ir  g ü n ə şd ir,  h ə r  sözü  şə n lik d ə   Ay,
R əy i  elm   ü m m a n ıd ır,  b ə x şiş  əli  se y li-sə x a .
B ə x şişi  su  olsa,  s ə h ra d a   d ə y irm a n   işlə d ə r,
Ç ə k s ə   m e y d an d a  q d m c ,  v a d in i  q ərq   e y lə r  qana,
G ö rd ü y ü   h ə r  y ax şı  təd b iri  fə lə k   tə d b irid ir,
T a n rın m   fə rm a n ı  tə k   b a x m aq   g ə rə k   fərm am na.
X ə z n ə s in d ə   v arsa  altu n ,  c ə h d   ed ə   b ə x şiş  verə, 
Q a rşısın d a   v arsa  d ü şm ə n ,  ca n   atar  çarpışm ağa.
T ə b in ə   y e r  s ö y lə s ə n ,  to rp aq   sə m a y a   y ü k sə lə r, 
H e lm in ə   g ö y d ü r  d e sə n ,  is tə r  y e rə   ensin  səm a.
D ə h rd ə  b ə d b ə x t  o  k ə s d ir  ki,  şah a  b ə d x a h   olur, 
B ə x tə v ə r  ol  k im sə d ir  k i,  x ey irx ah   o lm u ş  şaha.
Q urtuluş  tap m az  c a h an d a,  kim   o n a   k in   b ə s lə s ə , 
Q urtara  b ilm ə z   ə lin d ə n ,  kim   o n u n la   çarpışa.
N urlu  rü x sa rıy la  n is b ə td ə   g ü n ə ş  b ir  z ə rrə d ir,
B ir q arışq ad ır  q d ın cı  q a rşısm d a  ə jd ah a.
X oşzəban  is tə r ona  y ax şı  işin d ən   b ə h s   aça,
Y axşı  bu  işlə r  d oğar  x o ş  x a siy y ə td ə n   b ə rm ə la .
F əzli  y ü k sək ,  fərri  h əd siz d ir,  sə x a sı  çox  böy ü k , 
Sinni  az,  ağlı  -   düha,  k e y fıy y ə tisə   -   kim ya.
H üm m əti  şahın  fə lə k d ə   b ir y e rə   y ü k sə ld i  ki, 
Y ü k sə lə   b ilm ə z   ora  abdal,  yüz  il  e ts ə   dua.
C əd d in in   m isli  c a h an d a  b ə llid ir,  şah   o lm am ış, 
X ə lç ə   y ard ım d a  bu  ö z   c ə d d in i  q o y d u   arxada.
İş  ona  x id m ə t  d e y ilsə ,  ləğ v d ir b a şd a n -b a şa ,
Söz  onun  vəsfı  d e y ilsə ,  m ə n c ə ,  d ə y m ə z   y azm ağa.
K in -k ü d u rə t  b ə s lə y ə r  daim   o na  d ü şm ə n lə ri,
Bu  səm ə rsiz   s ə y iə r  b ir d ə rd   olub,  ta p m a z   dəv a.
İlboyu  m ehrü  m ə h ə b b ə t  d o stlarm a  v ird   olub, 
E htiyatsız,  qo rx u su z  o n la r ham ı  ç atm ış  kam a.
Şah  söz  sö y lo rsə,  m e h rin d ə n   o la r  d ü n y a  cav an , 
M cy  iç ə rsə ,  ç ö h rə s in d ə n   gül  d ü şə r  q ısqanclığa.
Bu  əm irin   y o x   sə x a v ə t,  elm ü  ü rfa n d a   tayı,
M isli  yox  b ir  şah  ü çün  asan  deyil  yazm aq  səna.
V arlığıyla  ə d lü   fəzl  o lm u ş  cah an d a  b ə rq ə ra r,
N ə  q ə d ə r  d ü n y a   d urur,  çıxsm   z ə f ə r lə r  uğruna.
53

---

L a lə y ə   d ö n d ərd i  b ir  sö z lə   saralm ış  ü z lə ri,
“Y o x ”  sözü  s a illə rə   ç ıx m a z   d ilin d ə n   m ütləqa!
H eç  zam an  m ə z lu m la ra   z ü lm   o lm asm   q ism ə t d e y ə , 
O lm asın   heç  v a x t  b ə la k e ş lə r  b ə la y a   m ü b təla!
Z ü lm d ə n   b ir  an   d a   ra h ə t  o lm asın   düşm onləvi. 
H ə m d ə m   olsun  can m a b ə d x a h la rın ın   m in   bəla!
4
Ə BU N Ə SR  MƏMLANIN  MƏDHİ
H ə r k ə s ə   canan  ə z iz d irsə ,  d e y irlə r  can   deyil,
B aşü  can  ə m m a   m ən im çiin   d ü nyada  can an   deyil.
S ö y ləy irlər,  g ə ls ə   can  d ərd i,  itə r  canan  q əm i, 
M ə n c ə ,  can  d ə rd i  n ə d ir?  C an an   q ə m i  asan   deyil!
C a m m ın  d ə rm am ,  tə sk in i  iki  m ərcan   idi,
C an   g e d ir  ə ld ə n ,  n ə sib i  o  q o şa  m ərcan   deyil!
A y   ü zü  zülfiində  p ü n h an d ı,  bulud  a ltın d a  tək ,
O  b u lu d   ətrafm a  d ö n m ə k   bu  giin  şayan  deyil.
Ay  b u lu d d a  g iz lə n ə rk o n ,  m ə n   g ö rərd im   h ə r  zam an, 
G iz lə n ə r  m ondən  bulud  da,  indi  ki,  pün h an   deyil.
G ü lşə n ə   oxşar,  k e şik çid ir  o na  b ir cüt  ilan,
G ül  cam alına  c a h an d a  tay  heç  bustan  deyil!
Gül  d ə rə rd ik   bir  giiliistandan  keşikçi  v a r  ikən,
Y ox  keşikçi,  indi  gül  d ə rm ə k   b izə  asan  deyil!
S iinbülüstan,  həırı  g ü lü stan   idi  cananm   üzü,
G ü llə  sünbül  b ə s lə y ə n   bir  b ağçada,  b ağ b an   deyil?
Y ad  g ö zü n d ən   sax lam aq çın   m ə n   q o p ard ım   onları, 
İndi  n ə   gül  var,  ııə  sünbül,  bu  m ə g ə r  h ic ra n   deyil?
( J r N .  
54
D ilbərim   üz  d ö n d ərib   getdi  b iy ab an a  tə rə l,
G öz  y aşım d an   bir b iy ab an  varm ı  ki,  üm m an   deyil?..
D ərdim   h icran   d ərd id ir,  nalə  e d ə rsə m ,  ə fv   edin, 
D ünyada  heç  bir  a ləm   hicran  kim i  suzan  deyil?
G özyaşım dan  qo rx u ram   dünyada  b ir tufan  qopa, 
Ö ylə  bir  od  var cam m d a  kim  d e y ə r v u lk an   deyil?
Aşiqin  p eşm an   o lu b d u r  etd iy in d ən ,  ey  sənəm ! 
V əsld ən   şad  olm asın  könlü,  ə g ə r  p eşm an   deyil!
M ehrini  əsk iltm ə d i,  çün  səndə  n ö q san   tapm adı, 
M chrini  artırdı  aşiq,  m ehr  ona  nö q san   deyil!
Gül  y an ağ m d a  qoşa  zülfün  ki,  cö v lan   e tm əy ir,
Od  salıbdır  canım a  eşqin,  m ə g ə r cö v lan   deyil?
Səndo  cüt  çovqan  o lan d a  qəlbim i  to p   b ilm əd in ,
İndi  qəlbirn  top  olu b d u r,  vurduğun  ço vqan  d eyil?
Bir təso llim   var,  d ö z ə r canım   sə n in   hicram na, 
X id m ətin d ən   düşd ü y ü m   ayrı,  ə m ir  M əm lan   deyil!
Diinyanın  h ə şm ə tli  şahı  ca n h la rç m d ır  g ü n əş,
Yox  clə  b ir  fıkri  ki,  rnəclis,  döyüş  m eydan  deyil!
Sayəsində  z ə r  u cuzdur,  şeir  m in m iş  q iy m əto , 
X idm ətini  can  v erib  alsan,  bu  can  ə rz a n   deyil!
H üm m əti  y ü k s ə k liy iy lə   xaliqin  fərm an ıd ır,
V arsa  çox  q iy m ətli  şey:  am m a  belo  form an  dcyil!
Varmı  b ir  e y lə   fəz ilə t,  b ilm əsin   M ə m la n   onu,
Hansı  elm i  g ö rm ü sə n   ki,  onda  şah  L oğ m an   deyil!
M ən  onu  v ə s f  e y lə y ə rk ə n ,  h ə r n ə y i  v ersəm   sifət, 
T apm aram   ö y lə   sifə t  ki,  m in  k ə rə   şayan  deyil!

---