İBTİDAİ İcma quruluşU
Azərbaycan kəndlilərinin
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XIX əsrin 30-50-ci illəri
- 1850 may-dekabr
1887 Azərbaycan kəndlilərinin hərbi vergi adlı mükəlləfiyyət daşımağa başlaması. Hərbi vergi orduya səfərbəyliyə alınmalı şəxslərin üç illik orta qazancı nəzərə alınmaqla hesablanırdı
İlk rus-Azərbaycan məktəblərinin açılması 1887 İlk dəfə Bakıda ticarətin yarmarka formasının təşkil edilməsi 1887 Tiflisdə “Qafqaz ipəkçilik stansiyası”nın açılması 1889 Bakıda konka nəqliyyatının fəaliyyətə başlaması XIX əsrin 80-cı illəri Bakı neft sənayesinə rus və Rotşildin simasında fransız kapitalının nüfuz etməsi XIX əsrin 80-90-cı illəri Qaçaq Nağı, Dəli Alı, Qaçaq Nəbi (Zəngəzur qəzasında) və Qaçaq Kərəmin (Qazax qəzasında, Gürcüstan, Şimali Qafqaz və Osmanlı imperiyası ərazisində) qaçaqçılıq fəaliyyəti göstərməsi
Bakıda rus dilində “Kaspi”, “Bakinskoye izvestiya” və “Baku” qəzetlərinin işıq üzü görməsi XIX əsrin 90-cı illəri Neftin fontan üsulu ilə çıxarılmasına marağın azalması XIX əsrin 90-cı illəri Bakıda Vişau şirkətinin timsalında ingilis kapitalının Bakı neft sənayesinə nüfuz etməsi XIX əsrin sonları Neft sənayesində inhisarların meydana gəlməsi XIX-XX əsrlərin qovşağı Neft çıxarılmasında Bakının dünyada birinci yerə çıxması 1890 H.Z.Tağıyevin “Kaspi” gəmiçilik cəmiyyətini ələ keçirərək, on gəmidən ibarət şirkət yaratması 1890 3 dekabr “Sudan istifadə haqqında Əsasnamə” qəbul olunması və “Qafqaz Su Müfəttişliyinin yaradılması 1892 Çar tərəfindən Azərbaycanda yeni şəhər əsasnaməsinin təsdiq olunması. Bu əsasnamə Gəncə şəhərinə də şamil edilirdi. Bu şəhər islahatı 1878-ci il islahatının yuxarı dairələri təmin etmədiyi üçün keçrilmişdi
Neft sənayeçilərinin Peterbuqrda keçrilən müşavirəsində “Bakı ağ neft zavodçuları ittifaqı” adlı intisar birliyinin yaradılması. Bu inhisarın yaradılması nəticəsində ağ neft istehsalçıları ilk dəfə olaraq Amerikanın “Standart oyl” şirkəti ilə dünya ağ neft bazarını bölüşdürməyə nail oldular. Lakin, 1897-ci ildə daxili çəkişmələr üzündən “ittifaq” dağıldı
“Simens qardaşları və K 0 ” səhmdar cəmiyyəti ilə bağlanmış müqavilə üzrə bu cəmiyyətin “Nobel qardaşları” inhisarının neft ayırma zavodları üçün hər il 80-200 min pud kükürd kolçedanı verməsi 1894 Naxçıvan və Ordubadda yazı taxtası və məktəb partaları olan Azərbaycan məktəbləri açılması 1894 Bakıda ilk milli qiraətxanaların açılması 1895 avqust Bakı tütün fabrikinin fəhlələrinin fəhlə hərəkatı tarixində ilk mütəşəkkil tətil keçirməsi 1895 Bakı Artistlər cəmiyyətinin təsis edilməsi 1896 Bakıda kişi gimnaziyasının fəaliyyətə başlaması 1896 H.Z.Tağıyevin “Yevlax mülkü”nü satın alması 1896 Azərbaycan səhnəsində N.V.Qoqolun “Müffətiş” piyesinin tamaşaya qoyulması 1896 A.Əliverdibəyovun “Rəsmli musiqi tarixi” əsəri ilə Azərbaycan musiqi tarixini yazması 1897 H.Z. Tağıyevin neft mədənlərini ingilis kapitalistlərinə satması və “Lifli maddələr emal edən Qafqaz səhmdar cəmiyyəti”ni təsis etməsi
Memar İ.V.Qoslavskinin layinəsi üzrə H.Z.Tağıyevin müsəlman qızı məktəbinin binasının inşa edilməsi 1900 H.Z.Tağıyevin toxuculuq fabrikinin işə salınması 1900 Biləcəri-Metrovs-Maxaçqala dəmir yolu xəttinin istifadəyə verilməsi və Bakının Ümumirusiya bazarına bilavasitə çıxmaq imkanı əldə etməsi
Fətəli şahın iranda hakimiyyəti. Fətəli şahın dövründən başlayaraq, Qacar şahlarının daxili və xarici siyasətində Cənubi Azərbaycan xüsusi yer tuturdu. Fətəli şah zamanında Cənubi Azərbaycan “vəliəhdneşin” hesab edilmiş, Təbriz isə həmişə rəsmi vəliəhdlərin iqamətgahı olmuşdur. İlk Qacar şahları dövründə Təbriz şəhəri bir növ ikinci paytaxt hesab edildiyi üçün xarici ölkələrin diplomatik nümayəndəliklərinin iqamətgahı da burada yerləşirdi XIX əsrin I yarısı Gülüstan müqaviləsindən sonra İran hökuməti tərəfindən Urmiya, Maku, Nəmin və Gərgər xanlıqlarının daxili müstəqilliklərini saxlaması
Təbrizdən Şimali Azərbaycanavə Rusiyaya xeyli məhsullar ixrac edilməsi. Rusiyaya ixrac edilən malların mühüm hissəsini sənətkarlıq məhsulları təşkil edirdi. Şimali Azərbaycandan isə buraya zəfəran, ağ neft, ipək və mis göndərilirdi XIX əsrin 30-50-ci illəri Cənubi Azərbaycanda pambıq və tütün əkilməyə başlanılması. 1837-1840-cı illərin məlumatlarına görə Cənubi Azərbaycanda ən yaxşı keyfiyyətli pambıq Xoy mahalında becərilirdi. Marağa və Urmiya bölgələrində isə yüksək keyfiyyətli kişmiş hazırlanırdı XIX əsrin 30-50-ci illəri Xoy, Urmiya və Qaradağda şüşə qablar istehsal edən müəssisələrin mövcud olması XIX əsrin ortaları Cənubi Azərbaycanda torpaqların böyük hissəsinin dövlətin mülkiyyətinə keçməsi 1848-1852 Cənibi Azərbaycanda Babilər hərəkatı baş verməsi. Babilər hərəkatı mövcud siyasi-inzibati quruluşda narazı qüvvələrin hərəkatı olub ölkənin kapitalizmə keçid dövrü ərəfəsində baş verən il siyasi çıxışlardan idi. Hərəkatının mərəkəzi Cənubi Azərbaycan, hərəkatın banisi isə Seyid Əli Məhəmməd idi. Feodallara, ali ruhanilərə və xarici kapitala qarşı çevrilmiş Babilər hərəkatı tacir, sənətkar və kəndlilərin arzuların əks etdirdi. Babin təlimində kişilərələ qadınlar arasında bərabərlik elan edilirdi 1850 may-dekabr Babilər hərəkatının ən coşğun dövrü. Zənan şəhərində üsyan Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|