İmam Birgivî (ö. 981/1573), XVI yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ilim, kültür

Zülfikar Durmuş – Ramazan Meşe: 
Birgivî’nin 
el-Avâmil
 Adlı Eserinin 
Nahiv İlminin Öğretimindeki Yeri ve Önemi
29
zikredip toplamda bu kısımda yedi âmilden bahsetmiştir.
40
Ancak hatırlanacağı 
üzere Birgivî ismini nasb haberini ref eden âmillerin sekiz tane olduğunu dile 
getirmiştir.
41
Dolayısıyla Talu burada 
munkatiʿ istis̠nâʾ 
için kullanılan 
illâ 
(
لاإ
) 
harfini ele almamıştır.
4. Birgivî ismini ref haberini nasb eden harflerin iki tane olduğunu ifade 
etmiştir.
42
Ancak Talu bunların (
تلا - لا – ام – نا
) şeklinde dört âmil olduğunu 
söylemiştir.
43
5. Birgivî muzari fiili nasb eden edatların dört ve cezm eden edatların da 
15 olduğunu ifade etmiştir. Dolayısıyla Birgivî muzari fiili nasp ve cezm eden 
edatların toplamının 19 adet olduğunu söylemiştir.
44
Talu ise dört nasp eden 
edat, dört bir fiili muzariyi cezm eden ve on iki de iki fiili muzariyi cezm eden 
edat olmak üzere toplamda 20 amil saymıştır. Talu’nun saydığı Birgivî’nin say
-
madığı âmil ise muzari fiili cezm eden 
eyyâne
(
ناَّيَأ
) edatıdır.
45
6. Lafzî kıyâsî âmiller ise her iki eserde aynı olup dokuz tanedir.
7. Manevî âmiller yine her iki eserde aynı olup iki tanedir.
8- Maʻmûl ve iʻrâb bölümlerinde de Talu, Birgivî’nin takip ettiği sistemi 
takip ederek daha detaylı bir şekilde bilgi vermiştir.
9- Talu verdiği örneklerde çoğunlukla ayetlerden iktibas etmiştir. Bazen 
de Birgivî’de kullanılan örneklerin aynısını kullanmıştır.
Netice olarak şunu söyleyebiliriz ki Mehmet Talu, eserinde Birgivî’nin 
koyduğu sistemi takip etmiştir. Bazen âmillerin sayısında bazen de sıralama da 
farklılıklar olmasına rağmen Talu’nun bu eserinin ikinci, üçüncü ve dördüncü 
bölümü Avâmil’in detaylı şerhi mahiyetindedir.
40 Bk. Talu, 
Sarf ve Nahve Giriş,
1: 194-195.
41 Bk. Birgivî, 
Avâmil ve İzhâr
, 12.
42 Bk. Birgivî, 
Avâmil ve İzhâr
, 13.
43 Bk. Talu, 
Sarf ve Nahve Giriş,
1: 197.
44 Bk. Birgivî, 
Avâmil ve İzhâr
, 14-16
45 Bk. Talu, 
Sarf ve Nahve Giriş,
1: 198-205.

---