İnformasiya təHLÜKƏSİZLİYİ

BELLA-LAPADULA TƏHLÜKƏSİZLİK MODELİ 
 
İndiki zamanda tanınmış təhlükəsizlik modellərindən biri – 
Bella-LaPadula  modelidir  (əlçatanlığın  mandat  idarəetmə 
modeli). Modeldə çoxlu sayda əlçatanlıq ilə bağlı olan anlamlar 
vardır,  bunlara  subyektin  müəyyən  edilməsi,  obyektlər  və 
əlçatanlıq  əməliyiyatları  və  bunların  təsvir  edilməsi üçün  riyazi 
aparat  aiddir.  Model  əsas  iki  təhlükəsizlik  qaydaları  ilə 
məşhurdur: birinci qayda oxumağa, ikinci qayda isə verilərlərin 
yazılmasına aiddir. 
Nəzərə  alaq  ki,  sistemdə  iki  verilən  (fayl)  mövcuddur: 
məxfi  (gizli)  və  qeyriməxfi  (gizli  olmayan).  Sistemdən  istifadə 
edən  istifadəçi  də  iki  kateqoriyaya  mənsubdur:  gizli  olmayan 
verilənlərə  əlçatanlıq  səviyyəsində  (gizli  olmayanlar)  və  gizli 
olan verilənlərə əlçatanlıq səviyyəsində (gizli olanlar).  
1.Sadə  təhlükəsizlik  xüsusiyyətləri:  qeyriməxfi  istifadəçi 
gizli faylda olan verilənləri oxuya bilmir. 
2.*-xüsusiyyəti:  səviyyəli  məxfi  verilənlərə  əlçatan  (daxil 
ola  bilən)  istifadəçi  qeyriməxfi  verilənlərdən  lazım  olanlarını 
yaza  bilmir.  Qayda  az  da  olsa  ehtimallı,  bir  o  qədər  də 
lazımlıdır. Həqiqətəndə istifadəçi məxfi (gizli) faylın surətini alıb 
onu adi fayla köçürürsə (bu səhvən, bəzən də düşünülmüş ola 

---