International scientific conference of young researchers
Yüklə 24,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS Baku Engineering University 1712
- FRANSA İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ ƏRƏFƏSİNDƏ
- II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS Baku Engineering University 1713
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS Baku Engineering University 1712 27-28 April 2018, Baku, Azerbaijan güclü hökümdar Səfəviyyə təriqətini bölgədəki təsirinin fərqindəydi və təriqət şeyxlərini öz tərəfinə çəkərək bu gücdən istifadə etməyə çalışırdı. Dövrün güclü hökmdarlarından bir çoxu isə Səfəvi şeyxləri ilə üzun müddət mübarizə aparsa da, onların dövlət qurmaq yolunda ilərləməsinə mane ola bilmədilər. Şeyxlərin başlamış olduqları bu uzun və çətin yolun sonunda Səfəvilər dövləti quruldu.
1.
Aşik Paşazade. Osmanoğullarının tarihi. hazırlayan: Kemal Yavuz, Yekta Saraç.İstanbul: “MAS matbaacılık, 2003, 615 s. 2.
Ayasofya kütübhanesi.Mühimat belgeleri. BOA.XXVII.sıra nöm:957 3.
Ayhan Ürkündağ. Ahmet Dürri Efendinin İran Seyahetnamesi. Afyon, 2006. 140s. 4.
Faruk Sümer. Safevi devletinin kuruluşu və gelişiminde Anadolu türklerinin rolu.Ankara: “ Güven matbaası”, 1976, 265 s. 5.
Feridun M. Emecen. Osmanlı Devleti’nin Sark Meselesi’nin Ortaya Çıkısı ve ilk Münasebetler ve iç Yansımalar. Tarihten Günümüze Türk-İran iliskileri Sempozyumu. Ankara, 2003. s 40-52. 6.
7.
İsmail AKA. Anadolu’dan İran’a Göçler, Tarihten Günümüze Türk-İran İliskileri Sempozyumu.Ankara, 2003, s. 54-63 8.
Mustafa Ekinci, Anadolu Aleviliği’nin Tarihsel Arka Planı, İstanbul: Beyan yayınları, 2002 , 232 s. 9.
Müneccimbaşı Dede Derviş Ahmed. Sahaif- ül- Ahbar. cilt III. Türkceleşdiren: İsmayıl Erünsal. İstanbul, 1869, s 286. 10.
Oktay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: “Azərnəşr”,1993, 299 s. 11.
Ömər Faruk Təbər. XVI yüzyılda Kızılbaçlık farklılaşması. Ankara, 2005, 210s. 12.
Salih Aliyev. "Erdebil". İslam Ansklopedisi,İstanbul, 1991, numara XI, s. 277. 13.
Tadhkirat al-Muluk. (Ed. Minorsky), London, 1943. repress, Cambridge, 1980.543 p. 14.
Walther Hinz. Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd. Çeviren Tevfik Bıyıklıoğlu. Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992, 176 s.
FRANSA İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ ƏRƏFƏSİNDƏ
Azərbaycan Dillər Universiteti chafouniya85@yahoo.fr
və xüsusilə Almaniya qüvvələrini birləşdirərək Versal sistemini dağıtmağı və Avropada dominantlığı ələ keçirməyi qərara almışdılar. İkinci dünya müharibəsinə aparıb çıxaracaq bu yeni təhlükələrlə üz-üzə qalan Fransa çətin vəziyyətdə idi, belə ki, ölkədə ciddi iqtisadi problemlər, fikir ayrılıqları, rejimin böhranına yol açan uzun sürən siyasi qeyri-stabillik hökm sürürdü. Yanvarın 22-si radikalların artan təzyiqləri qarşısında Şuranın prezidenti Pier Laval nəticədə istefa verir. Mətbuat qarşısında o, özünü hər şeydən razıymış göstərdi: “Düşünürəm ki, mən öz vəzifəmi yerinə yetirdim. Bütün sahələrdə götürülmüş ölçülər öz bəhrəsini verməyə başlayır və iqtisadi fəaliyyətin bərpasını göstərən əlamətlər artır.” Bu, çox qəribə bir məmnuniyyət idi. Halbuki Lavalın həyata keçirdiyi deflyasiya siyasəti məmurların narazı qalması və işçilərin əmək haqlarının 10% aşağı düşməsi ilə nəticələnmişdi. Bütün iqtisadi sahələr uzun sürən böhranın qurbanına çevrilmişdi. Sənaye məhsullarının istehsalı 30%-dən çox aşağı düşmüş, qiymətlər 20% yuxarı qalxmışdı ki, bu da əsasən tacirlər və fermerlərə öz təsirini göstərirdi. Beləliklə, 50 000 yardıma ehtiyacı olan işsiz var idi. Ölkənin xarici siyasəti də bir o qədər yaxşı vəziyyətdə deyildi. Fransanın mövqeyi zəifləməkdə davam edirdi. 1935-ci ilin yanvarında Saar plebisiti Hitler üçün böyük müvəffəqiyyətlə nəticələndi. Bu qələbədən güclənən və tərk-silah konfransının uğursuzluğundan istifadə edən Fürer martın 16-sı Almaniyanın yenidən silahlanmasını elan edə bildi. Belə ki, o, icbari hərbi xidməti bərpa etdi, 36 diviziyadan ibarət ordu təşkil etdi və Luftvaffe döyüş aviasiyası yaratdı. Versal müqaviləsinin əsas zəmanətlərindən birinin ləğvi yalnız Fransanın sözdə reaksiyasına və 11-14 aprel tarixlərində Böyük Britaniya və İtaliya ilə birlikdə Avstriyanın müstəqilliyini qorumaq məqsədi daşıyan “Stresa konfransı”nda iştirakına sövq etdi. Digər dövlətlər də uzun müddətli razılıqlara gəldilər. “Sabitliyin” xoş niyyətinə inanan London rəsmi Parislə məsləhətləşmədən iyunun 18-i Berlinlə dəniz sazişi imzalamağa qərar verdi. Sazişə əsasən yeni alman donanmasına Royal Navy-nin (Krallıq Donanması) tonajının üçdə birini əldə etməsinə icazə verilirdi. “Stresa cəbhəsi”nə gəlincə isə o, payızdan etibarən ləğv olundu. Efiopiya hücumunun ardınca “sanksiyalara” səs verilməsi Mussolininin qəzəblənməsinə səbəb oldu və onu qərb güc dövlətləri ilə münasibətləri pozmasına sövq etdi. II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS Baku Engineering University 1713 27-28 April 2018, Baku, Azerbaijan Nəticədə 1935-ci ildə baş verənlər qaranlıq sonluğa doğru aparırdı. Fransa zəifləyir və getdikcə proseslərdən təcrid olunurdu. Yeganə müsbət tərəf SSRİ ilə hərbi əhəmiyyətə malik müttəfiqliyin yaradılması idi. Yeni yaradılmış kabinetə gəlincə, ona Albert Sarro rəhbərlik edirdi və o isə vəziyyətin düzəldilməsi yönündə heç bir addım atmırdı. Bu, yalnız növbəti ilin yazı üçün ümumi seçkilərin keçirilməsini gözləyən keçid hökuməti idi. 1936-cı ilin ilk ayları heç də yaxşı əlamətlərlə yadda qalmadı. Almaniya üçün mühasirə təhlükəsi yaradan fransız-sovet paktının ratifikasiyasından ehtiyatlanan Hitler martın 7-si Reynin yenidən hərbiləşdirilməsinə davam etmək qərarına gəldi. Səhər əhalinin alqışlarla müşayiəti ilə Vermaxtın (Almaniya silahlı qüvvələri) əsas tərkib hissəsi Reyni keçərək Koblans, Kolon və Mayansa, axşama isə fransız sərhədi yaxınlıqlarına gedib çıxırlar. Bir il əvvəl Reyxin qərarı ilə yenidən silahlanma prosesinin ardınca bu hərbiləşdirmənin həyata keçirilməsi 1925- ci il Lokarno sazişləri ilə təsdiqlənən Versal müqaviləsinin əsasını sarsıtdı. Fransa birbaşa hədəf mərkəzində idi. Albert Sarronun idarə etdiyi hökumətin hərəkətə keçməyi qərara alması görünürdü. Şuranın przidentinin radioyayım vasitəsilə etdiyi bəyanat bunu sübut edirdi: “Biz Strazburqu alman toplarının atəşi altında qalmağa qoymayacağıq.” Lakin Matinyonda keçirilən yığıncaq zamanı Hərbi nazir, general Morən, Ordu və donanmanın baş qərargah rəisləri, general Qamlən və admiral Düran-Viel açıq-aydın reaksiya bildirirdilər ki, ümumi səfərbərlik, ən azından bir çox zümrələrə çağırış edilməsə, Reynin sol sahilinin işğalı, yaxud alman sahillərinin blokadası qaçınılmazdır və bu da real müharibəyə təhrik etməyə təhlükədir. 1928-ci ildə bir illik hərbi xidmətin qəbul edilməsi nəticəsində fəal ordunun azalması ilə bu sonuncu tədbirin görülməsi Vermaxtın nizamlı birləşmələri ilə üz-üzə gələ bilmək üçün zəruri görünürdü. Vermaxt hərbi sahədə təcrübəsi olan (hücum bölmələri, polis...) 2 milyon nəfərlə gücləndirilmişdi. Fransa hərbi rəhbərlərinin ehtiyatlı davranmasının digər səbəbi o idi ki, hökumətin qətiyyətliliyindən şübhə edirdilər. Əksinə, Londondakı kabinet gizlənirdi. İngiltərəyə görə Hitlerin zərbəsi təcavüz məqsədli deyil və onu Britaniyaya doğru təşviq edə bilməz. Fransanın cavabı sonda Millətlər Cəmiyyəti qarşısında etirazla məhdudlaşdı, o, tamamilə formal bir əqidə nümayiş etdirdi ki, bu da olanlarla razılaşmağa bərabər bir mövqe idi. Fransa geri çəkilməsi ilə böyük imkanları əlindən qaçırdı. Fransanın sərgilədiyi xülyanın əksinə olaraq Hitler fikrində ciddi idi. O, OKW – yəni Alman Silahlı Qüvvələrinin Ali komandanlığı ilə razılığa gələrək müqavimət göstərməyə və Reyn xəndəkləri yaxınlığında döyüşə girməyə qərar verdi. Fransa əsl müharibə ilə üz-üzə qalmışdı, lakin bu elə bir müharibə idi ki, onun qalib gəlməsi üçün şansı çox idi, belə ki, həm silah-sursat, həm də ehtiyatda olan kadr baxımından üstünlük onun tərəfində idi. Lakin Şotan hökuməti İngiltərənin həyata keçirdiyi “qarışmamaq və təcavüzkarları sakitləşdirmək” siyasətini dəstəkləyirdi. Faşist dövlətləri tərəfindən həyata keçirilən təcavüzkarlıq siyasəti aktuallaşmışdı. 1936-cı ildə Berlin-Tokio oxu, 1937-ci ildə Berlin-Tokio-Roma üçbucağı yarandı. Şotan hökuməti 1935-ci ildə bağlanmış Sovet-Fransa müqaviləsinə əhəmiyyət vermədi. Bu hökumət çalışırdı ki, SSRİ hesabına Hitlerlə müqavilə imzalasın və xarici işlər naziri Bonne belə müqavilənin tərəfdarı idi. Almaniya tərəfindən Avstriya və Çexslovakiyanın işğal ediləcəyini bilən Bonne 1937-ci ilin oktyabrında alman səfirinə bildirmişdir ki, Fransa Almaniyanın bu istəyinə qarşı çıxmayacaqdır. Almaniya İngiltərə və Fransanın maneçiliyinin olmayacağını bildikdən sonra 1938-ci il 11 mart tarixində Avstriyanı işğal etdi və martın 13-ü Avstriya reyxin ərazilərindən biri sayıldı. Sovet İttifaqı Almaniyaya qarşı təsirli tədbirlərin həyata keçirilməsinin zəruriliyini İngiltərə və Fransa hökumətinə bəyan etmişdi. Avstriyanın işğalı ilk növbədə Fransanı və onun müttəfiqi Çexiyanı qorxuya salmışdı. Şotan hökumətinin siyasəti nəticəsində Xalq Cəbhəsinin nüfuzu enməyə başladı. Fransa Kommunist partiyasının 1937-ci ilin dekabrında keçirilmiş IX qurultayı sosialistlərin tələblərini nəzərə alaraq Xalq Cəbhəsinin proqramına bir sıra əlavələr etdi. Buna misal, sənaye və sığorta komissiyalarının bir çox sahələrinin milliləşdirilməsidir. Fransada Xalq Cəbhəsi iri kütləvi hərəkat idi. Xalq Cəbhəsi Fransada respublika quruluşunun saxlanılmasına nail oldu. Bu cəbhənin səyi nəticəsində əhalinin əmək haqqı artırıldı. Fəhlə sinfinin cəmiyyətdə rolu yüksəldi. Xalq Cəbhəsi illərində (1934-1938) Fransa Kommunist Partiyasının sıraları 10 dəfə artdı, yəni 32 mindən 350 minə çatdı. Öz sinfi mahiyyətinə görə Xalq Cəbhəsi fəhlə sinfinin orta təbəqələrlə ittifaqını zehni əməklə fiziki əmək arasındakı əlaqələri ifadə edirdi. Beləliklə, Xalq Cəbhəsi Fransanın sonrakı inkişaf tarixinə böyük təsir göstərdi. Blumun II kabineti istefaya çıxdıqdan sonra 1938-ci ilin apreli Eduard Daladye Fransanın baş naziri oldu. Radikallar partiyasının sol qanadına daxil olan Xalq Cəbhəsinin tərəfdarı Daladye tədricən sağların Yüklə 24,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|