İsmayil haciyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
117 Amerikalı tədqiqatçı Səmyuel A.Vimzin «Ermənis- tan-terrorçu «xristian» ölkənin gizlinləri. Ermənilərin bö- yük fırıldaq seriyaları» (I cild) kitabında naxçıvanlıların prinsipial mövqeyi barədə iki mühüm faktı xatırlayır: «1.Ermənistan Araz vadisinin onlara verilməsi tələbini qaldıranda Haskel öyrəndi ki, Araz vadisində yaşayan mü- səlmanlar erməni nəzarətindən çıxmaq üçün hər cür razı- lığa əvvəlcədən hazırdılar. Sentyabrın 9-da «cənub-qərbi Azərbaycan»ın nümayəndələri Haskelə məlumat verdilər ki, özünütəyin prinsipləri yerinə yetirilənə və Paris sülh konfransı ərazini Azərbaycanın tərkibində təsbit edənə qədər onlar Amerikanın nəzarətini məğbul hesab edə bi- lərlər... Daşnak quldurlarının zülmünü qəbul etməkdənsə, onlar ələ silah götürüb şərəfli ölməyi üstün tutacaqdır... 2. Amerika rəsmi zabitinə deyildi ki, Şərur-Dərələyəz, Nax- çıvan və Vedibasar Azərbaycanın ayrılmaz hissələri ol- muşdur və yalnız Azərbaycan qanunları altında fəaliyyət göstərəcəkdir. Onlar amerikalı qubernatoru deyil, nüma- yəndələri qəbul edəcəklər... Başa düşülməlidir ki, əgər bi- zim istəyimizin əleyhinə olaraq kimsə torpaqlarımızı Ermənistana verməyə cəhd göstərsə, biz onu özümüzə düşmən hesab edəcəyik; biz onu əlimizdə silahla qarşıla- yacağıq və bizim düşmənlər yalnız meyitlərimizin üstün- dən evlərimizə girə bilərlər». 1 Erməni daşnakları «başa düşdülər» ki, nə siyasi, nə də silahlı yolla Naxçıvana sahib ola bilməyəcəklər. Bun- dan sonra ərazi qoparmaq, yalan və uydurma təbliğat apar- maq yolunu tutdular. 1 Səmyuel A. Vimz. Ermənistan – terrorçu «xristian» ölkənin gizlinləri. Ermənilərin böyük fırıldaq seriyaları. - Bakı, 2004, s.175. 118 Naxçıvana Azərbaycanın tərkibində muxtariyyət statusu verən Moskva müqaviləsi, onun sərhədlərini də- qiqləşdirən Qars müqaviləsi (Ermənistan SSR-in nüma- yəndəsi imzalasa da) bu gün də erməni daşnaklarının, er- məni «tədqiqatçılarının» müraciət etdiyi, bu müqavilələrin ləğvinə çalışdıqları beynəlxalq sənədlərdir. Lakin onlar başa düşmürlər ki, müqavilələr müddətsiz imzalanmış və birtərəfli qaydada müqavilələri imzalayan dövlətlərdən hər hansı biri onu ləğv edə bilməz. Belə olan halda, erməni- lərin əlacı qalıb saxta və uydurma təbliğata. Naxçıvanı «böyük Ermənistana» birləşdirə bilməyən ermənilər fürsət düşdükcə himayədarlarının köməyi ilə Naxçıvan ərazisindən müəyyən torpaqları qopara bilmişlər. Zaqafqaziya MİK Naxçıvan MSSR-in ərazi problemlərinə məhəl qoymadan, Moskva və Qars müqavilələrinin şərtlərini kobud surətdə pozaraq 1929-cu il fevralın 18-də qərar qəbul etdi. Həmin qərara görə Naxçıvan MSSR-in 10 kənddən ibarət 657 kv. km ərazisi – Şərur qəzasının Qurdqulaq, Xa- çik, Horadiz, Naxçıvan qəzasının Şahbuz nahiyyəsinin Oğ- bin, Ağxəç, Almalı, İtqıran, Sultanbəy kəndləri, Ordubad qəzasının Qorçevan kəndi, Kilid kəndi torpaqlarının bir hissəsi Ermənistana verildi. 1 1930-cu ildə isə Aldərə, Leh- vaz, Astazur, Nüvədi və s. yaşayış məntəqələri Ermənistana verilmiş və həmin ərazidə Mehri rayonu yaradılmışdır. Ermənistanın Naxçıvanla bağlı ərazi iddiaları sonrakı dövr- lərdə də davam etmişdir. Ermənilər bilməmiş deyillər ki, 1918-ci ildə Ermənistanın ərazisi cəmi 9,2 min kv. km olduğu halda, 1922-ci ildə 28,1 min kv. km-ə çatdırıldı. 2 1 Naxçıvan Muxtar Respublikası. - Bakı, 2001, s.95. 2 Zeynalova T.M. Azərbaycanda milli dövlət quruculuğu tarixindən (1920- 30-cu illər). - Bakı, Elm, 2004, s.49. 119 Sonrakı illərdə Ermənistanın ərazisi daha da artırıldı. Qəri- bədir ki, əsasən ermənilərin yaşadığı ərazi genişlənir, azər- baycanlıların yaşadığı ərazilər, xüsusən də Muxtar Res- publikanın ərazisi daralır. 1926-1932-ci illərdə Azərbaycan SSR-in itirdiyi 774,2 kv. km ərazinin 658,4 kv. km-i, yaxud 80 faizdən çoxu Naxçıvanın payına düşür. 1 1938-ci ildə Kərki kəndinin torpağının bir hissəsi, 1969-cu ilin may ayında yenə Kərki kəndinin başqa bir sahəsi Ermənistana verilmişdi. 1990-cı il yanvarın 18-19- da Kərki kəndi ermənilər tərəfindən işğal edildi, sonrakı illərdə Naxçıvanın başqa ərazilərini tutmağa cəhd göstəril- sə də buna yol verilmədi. Keçən əsrin 50-ci illərindən ermənilərin Naxçıvana yiyələnmək arzuları artdı. 1952-1953-cü illərdə A.Mikoya- nın başçılığı və tövsiyyəsi ilə Naxçıvanı iqtisadi cəhətdən məğlubiyyətə uğratmaq üçün bu əraziyə axan Arpa çayının istiqamətini Göyçə gölünə çevirmək planı hazırlandı. Güman edirdilər ki, Naxçıvan əhalisini sudan, dolanışıqdan məhrum edərək, insanları çıxılmaz vəziyyətə salmaqla Naxçıvanı Ermənistana birləşdirməyə məcbur etmək asanlaşacaqdı. Bu baş tutmadıqda Naxçıvan camaatını ələ almaq, onları Vedi və yaxın rayonlarda işə qəbul etmək, şərait yaratmaq, güzəştli əmək haqqı vermək və b. şirnikləndirici tədbirlər görülməlidir. Ermənistan hakimiy- yəti Azərbaycan rəhbərliyini ələ almaq, onun razılığı ilə güya Naxçıvan camaatına kömək etmək, Azərbaycanın yü- künü azaltmaq məqsədi ilə Naxçıvanın Ermənistanla birləş- dirilməsi barədə Axundovun razılığını almaq istiqamətində 1 Məmmədov A. Naxçıvan MSSR-in ərazi problemləri (sovet və çağdaş tarixşünaslığımızda). «Naxçıvan: tarixi gerçəklik, müasir durum, inkişaf perspektivləri». Beynəlxalq simpoziumun materilları. - Bakı, «Təhsil», 2006, s. 129. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|