1. H a r ikki m am lak at iste’m ol savatidagi o ‘xshash tovarlarni
b ir xil deb hisoblanishi (u larn i yetishtirish, yaratish yoki tayyor-
lash tehnologiyalari va sharoitlari tu rlich a b o ‘lishi,
natijada sifati
va narxi h am farq qilishi m um kin);
2. M am lakatlar iste’mol savatidagi tovarlar va xizm atlar tur-
lari sonining h ar xilligi (bir m am lakatda 100 xil tovar va xizm atlar
iste’mol savatiga kirsa, solishtiriladigan boshqa m am lakatda 500 xil
va h.k.)
V alutalarning xarid qobiliyati (yoki tovar)
pariteti bilan birga
m a m lak a tla rin g valuta m u n osabatlari taraqqiyotida valutalarning
o ltin va valuta paritetlari h a m am ald a b o ‘lgan. V alutalarning ol-
tin -v alu ta paritetlari ja h o n valuta tizim id ag i fiksirlangan (qat’iy)
belgilangan k u rslar rejim i paytida davlatlarning m uom aladagi
m illiy valutasini u n in g oltin-valuta zaxirasiga
nisbati orqali to -
p ilg an nisbatga aytilgan. M asalan, oltin tanga stan d arti (Pari),
1876—1913-yillar) davrida 1 unsiya oltin A Q SH da $20,67, Buyuk
B ritaniyada £4,2474 ga tenglashtirilgan. Bu shakldagi valutalar
n in g oltin tarkibi valu talarn in g oltin pariteti deb nom olgan.
S huningdek, v alutalarn in g oltin tarkibi,
yoki oltin pariteti orqali
valuta kurslari ham aniqlangan. X ususan, ($20,67/ 1 unsiya oltin)
/ (£4,2474 / 1 unsiya oltin) = $4,8665/£
Valuta kursiga ta ’sir etuvchi om illar. Valuta kursiga ta ’sir etuv-
chi fu n d am en tal o m illa rn in g 4 tu rin i alohida ajratib ko'rsatish
m u m k in . X ususan:
1.
Iqtisodiy om illar. Iqtisodiy o m illarn in g asosiylari sifati-
d a m am lak a tn in g iqtisodiy rivojlanishi to ‘g ‘risidagi m a’lum otlar
(Y IM , S anoatning o ‘sishi, ishsizlik va ah olin ing m ehnat bilan
bandligi,
inflyatsiya, foiz stavkalar va h.k.)ning o ‘zgarishi (5.1-jad-
valga qarang), m am lak atlar m arkaziy banklari boshliqlarining
chiqishlari va yig‘ilishidagi qarorlar, valuta interventsiyasi,
moliya
b o zo rin in g valutadan tashqari boshqa bozorlaridagi o‘zgarishlarni
qayd etib o ‘tish m um kin.
139