devalvatsiya m am lak at savdo balansining yaxshilanishiga olib
kelmaydi. V aluta q ad rin in g pasayishi, m u vo zan atn in g tik lan ish i-
ni sezilarsiz darajad a ra g ‘batlan tirish i m u m k in .
2. J — egri ch izig ‘i. M illiy valutaga n isb atan devalvatsiya
q o ‘llan ilg an d an so ‘ng, savdo balansi h o la tin in g
yaxshilanishi
uchun m a ’lum davriy oraliq talab etiladi. E m p irik jih a td a n real
devalvatsiya qisqa m u d datli davriy o raliqda jo riy hisob balansi
ho latin i yom onlashishiga olib keladi va b ir nech a (odatda 3—12)
oy o ‘tgach, aksin ch a u n in g holatini yaxshilaydi. Joriy hisobvaraq
o ‘zg arish in in g m a zk u r davriy oralig‘i J (ji)— egri ch izig ‘i deb
ataladi. C h u n k i, real devalvatsiyadan so ‘ng,
savdogarlar bozorda
m a m lak a tn in g eksport tovarlarga n isbatan qulay raqobat sha-
roiti vujudga kelganligini anglagunga q ad ar m a ’lum vaqt kerak
b o ‘ladi. M asofa va til m uam m olari tufayli bozor ishtirokchilariga
m a ’lum ot kech yetib borishi sababli m ahalliy bozorlarga nisbatan
xalqaro b o zorlarda qo ‘proq vaqt talab etiladi.
3. Im k o n siz u c h lik yoki trilem m a (ingl.
Im possible trin ity
(trilem m a)). M am lak at valuta siyosati natijasida hal etiladigan
uch ta asosiy vazifa, ya’ni valuta kursi b arq arorlig in i ta ’m in lash
(q at’iy belgilangan valuta kurslari rejim i), to ‘liq moliyaviy integ-
ratsiyaga erishish (ochiq kapital bozorlari), m o n e tä r o rganlar
valuta siyosatida m u staq illik (p u l-kredit
va b udjet-soliq siyosati
m u staq illig i)n i saqlashni bir vaqtda b ajarish n in g im k on iy ati mav-
ju d em asligi «Im konsiz uchlik» nazariyasida o ‘z ifo d asini topadi.
4. M an d ell — F lem in g m odeli. O ch iq iq tiso d iy o tn in g m ak-
ro iq tisodiy m o deli b o ‘lib, iqtisodiy siyosatdagi p arad o k sal ho lat-
n i k o ‘rsatad i. X ususan, q a t’iy b elg ilangan
valuta k u rslari sh aro i-
tida p u l-k re d it siyosati, suzuvchi valuta k u rslari rejim i sh aroitid a
esa, fiskal siyosat sam arasiz b o ia d i. Bu esa, h a r qan d ay valuta
k u rslari rejim i sh aro itid a m a ’lum bir m aqsadga erish ish uchu n
iq tiso diy o tn i davlat to m o n id an ta rtib g a so lish n in g
tu rli u sullari
m ajm u asid an foydalanish m aqsadga m uvofiqligini k o ‘rsatadi.
B oshqacha qilib aytganda, M andell — F lem in g m od eli mavjud
L M -IS m odeliga xorijiy valuta bozori va kapital o q im larin i kiri-
155
tilishini nazarda tutadi va quyidagi um um iy xulosaga olib ke-
ladi: agar xalqaro kapital o q im in in g elastikligi ju d a yuqori b o ‘lsa,
q a t’iy belgilangan valuta kurslari va m o n etär suverenitet (m usta-
qillik)
bir-biriga m os kelmaydi, ya’ni birin ing b o ‘lishi ikkinchisini
inkor etad i19 (yoki im konsiz sh artin in g tasdig‘i). M azkur model
optim al valuta zonalari va im konsiz uchlik nazariyasiga asos solib
berdi.
Dostları ilə paylaş: