K. E. Qocayev Hüquq üzrə fəlsəfə doktoru

105
məhkəmədə iddia qaldır mışdır. Lətifova uşağının atasının Tahi-
rov olmasının sübutu olaraq sonuncunun sa natoriyadan ona gön-
dərdiyi  məktubu  təqdim  etmişdir.  Tahirov  məktubda  yaz mışdır 
ki, onu sevir və uşaqlarının olmasına çox şad olardı. Bundan baş-
qa,  Ləti fova  göstərmişdir  ki,  onun Tahirovdan  hamilə  olmasını 
sonuncunun anası da bil miş və o, Lətifovanı qadın məsləhətxana-
sına aparmış, hamiləliyin müddətinin çox ol ması ilə bağlı abort 
etdirmək  mümkünsüz  olmuşdur.  Cavabdeh  iddiaçının  başqa 
kişilərlə  görüşməsi  və  yaxınlıq  etməsi  barədə  məlumat  təqdim 
etməsə də, özünün uşağın atası olmasına şübhə etməsi səbəbindən 
iddiadan imtina etmişdir. Belə olduqda Lətifova «genetik dakti-
loskopiya» metodu ilə ekspertiza aparıl ma sın da təkid edərək bu-
nun cavabdehin atalığını sübut edəcəyini göstərmişdir. 
Məhkəmə  atalığın  müəyyən  olunması  haqqında  işlər  üzrə 
hansı məqsədlə və hansı əsaslar olduqda ekspertiza təyin edir? 
Məhkəmə atalığın müəyyən olunması haqqında işlər üzrə məh-
kəmə hansı ekspertiza növlərini təyin edə bilər? Lətifovanın iddi-
asının təmin edilməsi üçün əsas varmı?
Məsələ 12.
Ər-arvad Vahabovlar oğullarının xəstəliyi və əlilliyi ilə bağlı 
onun təhsil al masını müqavilə əsasında evə müəllim dəvət etmək 
yolu ilə təşkil etməyi qərara al mışlar. Bu məsələni rayon təhsil 
şöbəsində müzakirə edərkən onlara oğullarını xüsusi tipli inter-
nat məktəbdə yerləşdirməyi təklif etmişlər. Bununla bağlı Vaha-
bovlarla rayon təhsil şöbəsinin vəzifəli şəxsləri arasında müba-
hisə yaranmışdır.
Valideynlər əlil uşağın təhsilini evdə təşkil etmək hüququna 
malikdirlərmi? Əgər ma likdirlərsə, belə hallarda təhsil orqanla-
rı  əlil  uşaqların  müstəqil  təhsil  almasına  valideynlərin  çəkdiyi 
xərci kompensasiya etməlidirmi? Vahabovlarla rayon təhsil şö-
bəsinin vəzifəli şəxsləri arasındakı mübahisə necə və kim tərə-
findən həll edil məlidir? 

---

106
Məsələ 13.
Mütəmadi olaraq sərxoşluq etmələrinə və əxlaqsız həyat tərzi 
keçirmələrinə  görə  ər-arvad  Veyisovlar  2008-ci  ilin  iyununda 
məhkəmənin qətnaməsi ilə 1998-ci il təvəllüdlü oğulları Bəhrama 
münasibətdə valideynlik hüquqlarından məhrum edilmişlər. Bun-
dan sonra Bəhram uzaq qohumu F.Q.Cəfərovun himayəsinə ve-
ril miş,  bir  ildən  artıq  onun  ailəsində  yaşamışdır.  2009-cu  il 
ərzində Veyisovlar al koqolizmdən müalicə kursu keçmiş və işə 
düzəlmişlər. 2010-cu ilin martında Ve yi sovlar özlərinin valideyn-
lik hüquqlarının bərpa edilməsi və oğullarının qay tarılması haq-
qında iddia ərizəsi ilə məhkəməyə müraciət etmişlər. Məhkəmə 
ic lasında qəyyumluq və himayə orqanının nümayəndəsi Veyisov-
ların  həyat  tər zində  və  davranışında  müsbət  tərəfə  dəyişikliyin 
baş  verməsini  nəzərə  alaraq  on ların  valideynlik  hüquqlarının 
bərpasının  mümkünlüyü  haqqında  rəy  vermişdir.  Ancaq 
məhkəmədə dindirilən Bəhram valideynlərinin keçmişdəki dav-
ranışını  və  ona  pis  münasibətini  unuda  bilmədiyini  bildirərək 
valideynlərinin yanına qayıtmaqdan qəti imtina etmişdir. 
Məhkəmə  Veyisovların  iddia  ərizəsi  üzrə  hansı  qətnaməni 
qəbul etməlidir? Məhkəmədə valideynlərin valideynlik hüquqla-
rının  bərpası  haqqında  məsələyə  baxılarkən  uşağın  razılığının 
nəzərə alınması məcburidirmi? 
 

---

107
Èñòèôàäя åäèëìèø яäяáèééàò
1.  Äÿìèð÷èéåâà
 Ì.Ä. Óøàãëàðûí òÿðáèéÿñèíäÿ âàëèäåéíëÿðèí 
ùöãóã âÿ âÿçèôÿëÿðè. Áàêû, 1996, ñ.72.
2.  Äÿìèð÷èéåâà Ì.Ä. Àèëÿ-íèêàù ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ èñëàì 
ùöãóãóíóí òÿêàìöëö. Áàêû Óíèâåðñèòåòèíèí õÿáÿðëÿðè. Соñèàë-
ñèéàñè åëìëÿð ñåðèéàñû
, 2000, ¹ 1, ñ.22.
3. Äÿìèð÷èéåâà
 Ì.Ä. Àëèìåíò þùäÿëèêëÿðè. Áàêû Óíèâåðñèòåòè-
íèí
 õÿáÿðëÿðè. Соñèàë-ñèéàñè åëìëÿð ñåðèéàñû, 2001, ¹ 3-4.
4.  Äÿìèð÷èéåâà
  Ì.Ä.  Àèëÿ  ùöãóãó.  Äÿðñ  âÿñàèòè.  Áàêû, 
Ãàíóí
, 2003, ñ.83.
5. ßñÿäоâ
  ß.È.  Соâåò  àèëÿñèíè  äàùà  äà  ìþùêÿìëÿíäèðìÿê 
ùàããûíäà
 ïàðòèéà âÿ ùþêóìÿòèí òÿäáèðëÿðè. Áàêû, 1953, s.93.
6. Ãóëèéåâ
  À.È.  Ùöãóã  åíñèêëоïåäèéàñû.  Áàêû,  Ãàíóí,  2007, 
s.145.
7. Ìàíàéåâ
 Ã.È. Соâåò àèëÿ ùöãóãó. Áàêû, Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò 
Óíèâåðñèòåòè
, 1989, s.63.
8. Ìàðêñ
 Ê., Åíýåëñ Ô. Сå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè. II úèëä. Áàêû, 1972, 
s.194.
9. Àêòóàëüíûå
  ïðîáëåìû  ñîâðåìåííîãî  äåòñòâà:  (Ñá. 
íàó÷íûõ
 òðóäîâ). Ì., 1992, ñ.132.
10. Àíäðååâà
 Ò.Ê., Èñåðñòþê Â.Ì. Èñïîëíèòåëüíîå ïðîèç­
âîäñòâî
 â Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè. Ì., 2000, ñ.78.
11. Àíòîêîëüñêàÿ
 Ì.Á. Ñåìåéíîå ïðàâî. Ì., 1996, ñ.142.
12. Àñàäîâ
 À. Ñåìåéíîå ïðàâî. Áàêó, 1959, ñ.89.
13. Áàåâ
  À.À.,  Óòÿòîâ  Ý.Ê.  Ñåìåéíîå  ïðàâî.  Ì.:  èçä-âî 
«ÐÈÎл, 2005, ñ.135.
14. Áîëüøîé
  þðèäè÷åñêèé  ñëîâàðü.  Ïîä  ðåä.  Ñóõàðåâà 
À
.ß., Çîðüêèíà Â.Ä., Êðóòñêèé Â.Å. Ì., 1997, ñ.210.
15. Áîëüøîé
  ýíöèêëîïåäè÷åñêèé  ñëîâàðü.  Ïîä  ðåä. 
Ïðîõîðîâà
 À.Ì. Ì., 1997, ñ.293.
16. Áîëüøàÿ
  ñîâåòñêàÿ  ýíöèêëîïåäèÿ.  2-å  èçä.  Ïîä  ðåä. 
Âàâèëîâà
 Ñ.È. 1951, VI ò., ñ. 314.

---

108
17. Áîëüøàÿ
  ñîâåòñêàÿ  ýíöèêëîïåäèÿ.  3-å  èçä.  Ïîä  ðåä. 
Ïðîõîðîâà
 À.Ì. Ì., 1970, III ò., ñ.405.
18. Áîíäîâ
 Ñ.Í. Áðà÷íûé äîãîâîð. Ì., 2000, ñ.71.
19. Áîøêî
  Â.È.  Î÷åðêè  ñîâåòñêîãî  ñåìåéíîãî  ïðàâà. 
Êèåâ
, 1952, ñ.64. 
20. Áðàíäåíáóðãñêèé
 ß.Í. Êóðñ ñåìåéíî-áðà÷íîãî ïðàâà. 
Ì
., 1928, ñ.128.
21. Áþëëåòåíü
  Ãîñóäàðñòâåííîãî  Êîìèòåòà  ÑÑÑР ïî 
íàðîäíîìó
 îáðàçîâàíèþ. Ì., 1989, ¹ 1, ñ.84.
22. Âåðõîâñêèé
  Ï.Â.  Íîâûå  ôîðìû  áðàêà  è  ñåìüè  ïî 
ñîâåòñêîìó
 çàêîíîäàòåëüñòâó. Ë., 1925, ñ.90.
23. Âèêóò
 Ì.À., Èñàåíêîâà Î.Â. Èñïîëíèòåëüíîå ïðîèç­
âîäñòâî
. Ì., 2001, ñ.190.
24. Âèøíÿêîâà
 À.Â. Êîììåíòàðèé ê Ñåìåéíîìó Êîäåêñó 
Ðîññèéñêîé
 Ôåäåðàöèè. Ì.: Þðèäè÷åñêàÿ ôèðìà «Êîíòðàêò», 
2009, ñ.114.
25. Ворожейкин Е. Правовые основы брака и семьи. М., 
1969, ñ.183.
26. Ãèäóëÿíîâ
 Ï.Â. Áðàê, ðàçâîä, îòûñêàíèå îòöîâñòâà è 
óñûíîâëåíèÿ
. Ì., 1999, ñ.89.
27. Ãðàæäàíñêîå
  ïðàâî.  Ïîä  ðåä.  À.Ï.Ñåðãååâà,  Þ.Ê. 
Òîëñòîãî
. ×. 3, Ì., 1996, ñ.73.
28. Ãðàæäàíñêèé
 ïðîöåññ. Ïîä ðåä. Â.Â.ßðêîâà. Ì., 2000, 
ñ
.170.
29. Ãðàæäàíñêîå
  ñóäîïðîèçâîäñòâî  (îñîáåííîñòè  ðàññ­
ìîò  ðå íèÿ
 îòäåëüíûõ êàòåãîðèé äåë) /Îòâ. ðåä. Â.Â. ßðêîâ. Ì., 
2001, ñ.84.
30. Ãðàæäàíñêîå
, òîðãîâîå, ñåìåéíîå ïðàâî êàïèòàëèñòè­
÷åñêèõ
 ãîñóäàðñòâ. Ïîä ðåä. Ëó÷èíñêîãî Â.Ê., Êóëàãèíà Ì.È. 
Ì
., 1986, ñ.99.
31. Ãðèãîðîâñêèé
 Ñ. Î ðàçâîäå ïî ðóññêîìó ïðàâó. Ñàíêò­ 
Ïåòåðáóðã
, 1908, ñ.209.
32. Ãðèãîðîâñêèé
 Ñ. Ñáîðíèê öåðêîâíûõ è ãðàæäàíñêèõ 
çàêîíîâ
 î áðàêå è ðàçâîäå. Èçä-å 9-å. Ñàíêò-Ïåòåðáóðã, 1908, 
ñ
.314.

---