Kilic cevdet
Yüklə 290,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
- 576 -
ve varlıkları kendindendir. 41 4. dealar tikel ey’lerden farklı olarak, zamanın dı ındadır. Zamanın dı ında olduklarından dolayı, de i imden uzaktırlar ve her zaman kendi kendilerinin aynı kalırlar. Örne in “Beyaz” her zaman “Beyaz”dır. 42 5. dealar cisimsel ve maddi olan herhangi bir eyle karı maz. Bu yüzden “saf ve katı ıksızdırlar. Bu özelli in sadece idealar ve maddesel ey’ler arasında geçerli olmaması, aynı zamanda ideaların kendi aralarında da geçerli olması nedeniyle, kendi içlerinde ideaların birbirlerine karı masından da söz edilemez. 43 6. dealar parçalardan meydana gelmemi tir. Bunun için idealar parçalardan meydana gelmi bir bütün olmadı ı için “basit”tirler. 44 7. dealar en gerçek varlıklardır. Ancak ideaların sahip oldu u bu gerçeklik, nesnel nitelikte olan bir gerçekliktir. 45 8. dealar bilginin nesneleridir. Zira gerçek, zamana ve insanlara göre de i meyece i için, onun nesneleri olan ideaların da de i iminden söz edilemeyecektir. Ancak ideaların bilginin nesneleri olması, onların dü üncede olan bir nesne olması anlamına gelmemektedir. Çünkü idealar akıl tarafından kavranmasına ra men akılda olan bir dü ünce de ildir. Zira idealar sadece zihin tarafından “kavramsal olarak kavranan” evrensel ey’lerdir. 46 9. dealar genel kavramlar veya genel adlardır. Di er bir ifadeyle idealar, insan zihninin duyumlardaki çoklu u bire indirgedi inde ortaya çıkan tikel ey’lerin üzerindeki “tümel gerçekliklerdir. 47 10. dealar kendi içlerinde a amalar dizisine sahiptir. dealar arasında var olan, ancak Platon tarafından kesin bir ekilde ifade edilmeyen bu hiyerar iye göre, en tepede, di er bütün iyi ey’lerin nedeni olan “iyi ideası” bulunur. yi ideasının bilginin en yüksek konusu olmasının altında yatan neden de budur. Bunun en güzel örne ini ise Devlet’in VII. kitabında yer alan ma ara benzetmesinde görmekteyiz. 48 11. dealar, renksiz, biçimsiz, gözle görülemezler, Tanrısal ey’ler olup Tanrı tarafından yaratılmamı lardır. 49
d. dea-Nesne li kisi Platon için idealardan varlı a geçi süreci kolay olmamı tır. Tikel varlıklar dünyası Platon açısından inkâr edilemez görünmekle birlikte evrende var olan düzen de onun için açıklanması zorunlu olan bir olgudur. te Platon, Timaios diyalogunda dikkatleri, düzeninden ve i leyi inden etkilendi i tikel varlıkların dünyasına çevirmi tir. Ancak Timaios’tan hareketle tikel varlıkların açıklamasında kesin cümleler kullanmadı ından Platon'un tabiat felsefesi ve ontoloji anlayı ı, onun için muhtemel olan görü ler toplamı oldu u fikrini vermektedir. 50 Yani onun tabiat felsefesi ve ontolojisi kesin ey’ler olarak de il de akla en yakın ihtimaller, ya da di er bir ifadeyle mümkün ey’ler olarak ileri sürmektedir. Burada Platon”un böyle bir yakla ım geli tirmesinin temel nedeninin ne oldu u sorusu akla gelmektedir. Bunun cevabı onun idealar anlayı ıyla ba lantılı oldu unu söylemek mümkündür. Yanı idealar dünyasının dı ındaki tikel varlık âleminin durmadan de i mesi Platonu böyle bir yakla ım geli tirmesine sevk etmi olabilir. Çünkü ona göre durmadan de i en bir dünyada kesinlikten bahsetmek mümkün de ildir. Bunun için tikel varlıkların dünyasında kesin gerçekliklerden de il, sadece akla en yakın ihtimallerden bahsetmek en do ru yoldur. 51
ında olan tikel varlıkların dünyasını a ar durumdaki boyutu, ikincisi onun daima de i en ve
41 Platon, Timaios, 48e, 51d; Devlet, 493e; Sofit, 248a; Phaidon, 100b 42 Platon, Sofist, 248a; Timaios, 37c,52a. 43 Platon, Phaidon, 81b; Philebos 15a-d; Symposion 211e 44 Platon, Phaidon, 79b-e; Parmenides, 137d; Philebos, 15a-b,16d; Devlet, 608d-611c 45 Platon, Devlet 486d, 490a; Phaidon, 65d; Philebos, 58a; Sofist 247d.; Turgut, a.g.e., s. 17. 46 Platon, Phaidros, 247d; Timaios, 51d; Theaitetos, 186d 47 Platon, Devlet 596a; Menon,72c; Phaidon, 74a, 100c; Phaidros, 249c; Sofist 255e. 48 Platon, Sofist, 255e; Devlet, 505a 508c-e; Ma ara benzetmesi için bkz: Devlet, 514a-517d. 49 Platon, Phaidros, 247d; Parmenides, 137e; Phaidon 79a, 83d; Devlet, 529d, 596c-e. Phaidon, 79a; Devlet Adamı, 309c. ; Köni, a.g.e., s. 71 vd.; Gılson, Etienne, Tanrı ve Felsefe, çev.: Mehmet Aydın, 1999, s. 27; Heimsoeh, Heinz, (1986). Felsefenin Temel Disiplinleri, çev.: T. Mengü o lu, stanbul, s. 90-91; lbo a, a.g.tez, s. 15vd; Weber, a.g.e., s. 52; Collingwood, a.g.e., s. 68;
50 Copleston, Frederick, (1946). A History Of Philosophy – Greece And Rome, Volume 1,Burns & Oates, Great Britain, ss. 245–246.
51 Platon, Timaios, 27c; Marias, a.g.e., s. 56; Weber, a.g.e., s. 59.
Yüklə 290,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|