Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əqli Mülkiyyət Hüquqlarının Ticarı Məsələləri üzrə Saziş (TRIPS - Trade Related Intellectual Property Rights).
- 23.4. Xidmətlər sahəsində Ticarət üzrə Baş Saziş (GATS - The General Agreement on Trade İn Services)
- ÜTT-nin Kankunda keçirilən V Nazirlər konfransının (2003-cü il), Honkonqda keçirilən VI Nazirlər konfransının (2005-ci il), Cenevrədə
- Kənd təsərrüfatı.
investisiya tədbirlərinin siyahısı vardır. Qadağan edilən tədbirlərə bunlar daxildir: •
buraxılan malları müəyyən həcmdə yaxud dəyərlə satın almaq yaxud istifadə etmək («yerli komponentlərin istehlakı») tələbinin qoyulması; •
malların ixracının həcmi yaxud dəyəri ilə uzlaşdırılması («balanslaşdırılmış ticarət») tələbinin qoyulması; •
hesablarına valyuta daxilolmalarının məbləği ilə əlaqələndirilməsi, başqa sözlə, xarici valyutanın əldə olunma imkanının məhdudlaşdırılması («xarici valyuta balansına dair tələblər») tələbinin qoyulması; •
müəssisənin ixracının təsbit olunmuş həcmlə yaxud buraxdığı məhsulun pay hissəsi ilə məhdudlaşdırılması («ixrac komponentinə dair tələblər») tələbinin qoyulması. Xarici kapitallı müəssisənin yaradılması üçün şərt yaxud subsidiyaların verilməsi və ya vergilərdən müvəqqəti azadolma ilə əlaqələndirilməsindən (bəzi hallarda inkişaf etməkdə olan ölkələrə istisna kimi şamil edilməyə bilər) asılı olmayaraq, sadalanan tədbirlərin tətbiqi qadağandır. Eyni zamanda ÜTT üzvlərinə ticarətlə əlaqəli olan, lakin əhalinin həyatının və sağlamlığının müdafiəsi, milli təhlükəsizlik, tədiyyə balansının tarazlaşdırılması mülahizələri əsasında ümumi istisnalar kateqoriyasına daxil edilən investisiya tədbirlərini tətbiq etmək qadağan deyil. İnvestorlara qarşı texnologiyaların verilməsi, nou- hau və s. barədə tələblərin irəli sürülməsi ticarət şərtlərinin təhrif olunması kimi nəzərdən keçirilmir. Sazişin digər maddələri prosedur-təşkilati xarakter daşıyır. Məsələn, bu maddələrə əsasən blokun tələblərinin başqa ölkələr üzrə fərqləndirilmiş qaydada tətbiqi mümkündür. Əqli Mülkiyyət Hüquqlarının Ticarı Məsələləri üzrə Saziş (TRIPS - Trade Related Intellectual Property Rights). Əqli Mülkiyyət Hüquqlarının Ticari Məsələləri üzrə Sazişin (TRIPS) məzmunu beynəlxalq ticarətdə əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunmasının təmin olunmasından ibarətdir. Mütləq qeyd olunmalıdır ki, daha bÖ3dik əhəmiyyətli müqavilələrin (məsələn. Sənaye mülkiyyətinin qorunması haqqında Paris Konvensiyası (1967), Ədəbi]/yat və İncəsənət əsərlərinin qorunması haqqında Bern Konvensiyasının (1971) və s.) 724 iştirakçısı olmayan ÜTT üzv-dövlətləri bağladıqları beynəlxalq müqavilələri TRIPS-ə əsasən tətbiq etməlidir. Bundan əlavə, TRIPS-in əqli mülkiyyət üzərində hüquqların başqa növlərinə dair tələblərinə riayət olunması bütün iştirakçı ölkələr üçün məcburidir. Bu cür yanaşma, ölkənin müvafiq beynəlxalq müqavilədə iştirakından asılı olmayaraq, hamı üçün vahid hüquqi rejim təmin edir. TRIPS çərçivəsində Saziş iştirakçıları öz üzərinə bu öhdəlikləri qəbul edir: •
•
əmtəə nişanları barədə; •
coğrafi adlardan istifadə olunması barədə; •
sənaye nümunələri haqqında; •
patentlər; •
inteqral mikrosxemlərin topologiyaları haqqında; •
konfıdensial informasiyanın qorunması haqqında. Qeyd etmək vacibdir ki. Saziş müəyyən olunmuş hüquqi rejimə bütün səviyyələrdə nəzarətin bütöv sisteminin yaradılmasını nəzərdə tutur. Milli səviyyədə dövlətlər əqli mülkiyyət üzərində hüquqların qorunmasının milli mexanizmlərini hazırlamalıdır. Milli qanunvericiliklərdə bu müdafiənin vasitələri və mexanizmləri nəzərdə tutulmalıdır. Əqli mülkiyyət sahibinin hüquqlarının pozulması haqqında əsaslandırılmış şikayəti (məsələn, malın saxta olması barədə) əsasında dövlətin gömrük orqanlanna əmtəəni sərbəst dövriyyəyə buraxmamaq imkanı verən prosedur mexanizmi yaradılmalıdır. TRIPS-də milli nəzarət sistemində məhkəmə sisteminə xüsusi diqqət yetirilir. ÜTT səviyyəsində nəzarət Əqli mülkiyyət üzərində hüquqlann ticari məsələləri üzrə Şura vasitəsilə həyata keçirilir. İştirakçı ölkələr Sazişin təsiri altına düşən bütün qanunlar, qanunaltı aktlar, prosedurlar barədə Şuranı xəbərdar etməlidir.
Bu Saziş iqtisadi qanunvericiliyin Uruqvay raundu tərəfindən qəbul olunan yeniliklərindən biridir. Xidmətlərlə ticarətin çoxtərəfli hüquqi tənzimləmə ilə əhatə olunması əvvəlcə mallarla ticarətin tənzimlənməsinə çox bənzəyirdi. Yekun aktının tərkib hissəsi olan xidmətlərlə ticarətin tənzim- 725
ləmənin 3 növü ilə təmin olunur; •
bütün üzv-dövlətlərə şamil edilən, baza öhdəliklərindən ibarət olan çərçivə razılaşması; •
öhdəliklərini əks etdirən milli qanunvericilik; •
xidmətlərin konkret sahələrində ayrı-ayrı xüsusi hallara aid olan bəzi əlavələr. Əsas Sazişin I hissəsi onun təsir sahəsini, yəni bir iştirakçının ərazisindən digərinin ərazisinə göndərilən xidmətləri; iştirakçıların birinin ərazisində digər iştirakçının istehlakçılarına göstərilən xidmətləri (məsələn, turizm); bir iştirakçının digərinin ərazisində fəaliyyət göstərən təşkilatları tərəfindən göstərilən xidmətləri (məsələn, bank xidmətləri); bir iştirakçının fiziki və ya hüquqi şəxsləri tərəfindən başqasının ərazisində göstərilən xidmətlər (məsələn, tikinti yaxud məsləhətvennə xidmətləri) müəyyənləşdirir.
qeyd etdiyimiz kimi, beynəlxalq ticarət danışıqlarının yeni raundu 2001-
arasında ən mühüm məsələlər üzrə ciddi ziddiyyətlər baş qaldırmışdır. Belə ki, Kankunda (2003-cü il) növbəti dəfə 2 əsas tərəfin - inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrin maraqları toqquşdu. Kankundakı konfransın özəlliyi vahid blokla çıxış edən və inkişaf etmiş ölkələrdə kənd təsərrüfatı subsidiyalarının ixtisarı tələbini qoyan inkişaf etməkdə olan ölkələrin G-21 qrupunun formalaşması oldu. Ölkələrin bu qrupunun mövqeyinin başa düşülməsi və danışıqların iflasa uğramasının səbəbləri bunlardır; kənd təsərrüfatı məsələləri, investisiyalar sahəsində razılaşmalar və onlar tərəfindən həyata keçirilən gömrük siyasəti.
biri kənd təsərrüfatıdır. Reallıq budur ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyəti xarici bazarlara kənd təsərrüfatı məhsullarından başqa heç nə təklif edə bilmir, inkişaf etmiş ölkələr isə öz sərhədlərini bu məhsullar üçün bağlamaqla yanaşı, fermerlərinə böyük məbləğdə subsidiyalar verir. Əvvəlki onilliklərdə inkişaf etmiş ölkələr inkişaf etməkdə olanları öz aqrar sektorunun maliyyələşdirilməsi üçün dövlət subsidiyalarından həddən çox istifadədə
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|