KitabxanaşÜnasliq

178 
 
1868-ci ild
ə Şamaxı qəza  məktəbinin şagird kitabxanasında 8 man 47 qəpik 
d
əyərndə 41. Şəkidə isə 10 man dəyərində 37 kitab var idi(1,A,Ç) 
Kitabxanalarda    mü
əyyən qədər  ktabarın  olmasına  baxmayaraq 
şagirdlərin, xüsusilə  də  azərbaycanlılıarın  yaş  və  bilik xüsusiyyətlərinə 
müvafiq b
ədii və elmi kitablar yox dərəcəsində idi. Şagirdlərin sinifdənkənar 
oxusu d
ərsliklərlə  məhdudlaşdırılırdı.  Belə  kitabları  da  toplamaq çətin idi. 
Xüsusil
ə  də  azərbaycanlı  uşaqların  istər ana dili, istərsə  də  rus dilinin 
öyr
ənilməsi üçün nə müvafiq dərslik nə də digər tədris vəsaitləri var idi. 
Lakin az
ərbaycanlı  şagirdlər imkan daxilində  sinifdənxaric mütailə  ilə 
ciddi m
əşğul  olurdular. Onlar elmi biliklərə  yyələnməklə  bərabər rs dilini 
mük
əmməl öyrənməyə  cəhd göstərirdilər. O zamanAzərbaycanın  qəza 
m
əktəblərini gəzmiş  QTD  popeçiteli  Semyonov  1848-ci ildə  Qafqaz 
komit
əsinə  yazdığı  izahatında  bu  məsələni etiraf edərək deyirdi: “Mən 
müs
əlman uşaqlarının xristian dua kitabları, Bibliya kəlamı və övliyalar təsvir 
edilmiş əlifba və digər kitablar üzrə rus savadı öyrənmələrinə mat qaldım” (2). 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1. Gürcüstan Respublikası dövlət Tarix arxivi (GRDTA).Fond (f) 
a.Fond 
416.a)Siyahi(S)3, iş449, vərəq(V)7. 
b)S.3,iş 579, v.1,2 və arxaları  c) İ.3iş 474, v.48.  ç)İ.3 iş 475, v.46,48. d)İ.3, iş 449, v 5 
arxa v
ə v.7 e) İ.3 iş115, v, 31 arxa.ə)S.3, iş 449, v 4 arxa. 
B fond 423.a) İ.1, iş 454, v.216 və arxa. b)İ.1, iş 171, v.242.c) İ.!, iş171 v.56 arxa. Ç) 
İ.1, iş 171, v.174. d) İ.1. iş 171,v.58 arxa və V.155, 176, e)İ.1, iş 171, v.242. 
C. Fond. 242. a) İ.1,iş 27, v3,19.  b) İ.1, iş30,v.26-27. c)İ.1, iş 30,v.27. 
Ç  fond  425.  a)İ.1,  iş  454,v.14,17  və  iş  502,v.  19,33,36:  Kaвказский  календаръ  на 
1846г, Tiflis(tT.) 2845q b) İ.1, iş 5 ə2, v 19 
2.
учебного дела на Кавказ С 1802 по 1880, Tiflis   1881, стр17, 
3.Отчет понечителя КУО на 1882, 
4. Распор ятения попечителя КУО  в 18881г, т 1881, стр53. 
5. Распоряения попечителя КУО в 1868, Т. 1868, №4, стр 35. 
 
Ю. КАЗИЙЕВ 
 
УЙЕЗДНЫЕ ШКОЛЬНИЫЕ БИБЛИОТЕКИ 
 
РЕЗЮМЕ 
 
В  соответствии  с  политикой Царской России  пользование  местных  жителей  для 
более  благоприятных  намерений  и  политику  обрусования,  в  Азербайджане  были 
созданы  2-3  комнатные  уездные  школы  в  составе  мусульманских  школах  и  были 
предоставлены библиотеки на их базе. 
Главное значение уездных школьных библиотек было в том что, они служили не 
только  ученикам  и  учителям,  в  том  числе  они  служили  для  сельского  и  городского 
общества. Эти библиотеки сыграли главную роль в образование и учеников, и учителей 
и  народных масс. 

---

179 
 
 
 
 
 
Y. KAZIYEV 
UYEZDNYE SCHOOL LIBRARY 
 
 
SUMMARY 
 
According to Tsar Russia’s purpose of using from indigenous population for more 
suitable purposes & Russianness policy, in Azerbaijan were formed 2-3 classed secondary 
district schools in the base of Muslim schools & libraries were organized in their base. 
The main importance of district school libraries were that libraries were serving not 
only for students & teachers, they were serving also for village & city communi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

180 
 
Mətanət ABBASOVA  
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru 
Bilal 
YUSİFOV 
dosent   
 
 
TƏLƏBƏ GƏNCLƏRİN TƏFƏKKÜRÜNÜN İNKİŞAFINDA 
TƏHSİLİN ROLU 
 
Açar sözlər: Təhsil,Təhsilin keyfiyyəti, Fəlsəfi baxış 
Ключевые слова:Образование,Качество  образования, Философские 
взгляды 
Keywords: Education, Quality of education,  Philosophical views 
 
Azərbaycan Respublikasında ali təhsilə Boloniya prosesinin tətbiqinin 
genişlənməsi və dərinləşməsi ali təhsilin keyfiyyətinə diqqəti artırır və təhsil 
islahatlarının  həyata  keçirilməsi  istiqamətində  aparılan  işləri  daha  da 
sürətləndirir.  Bir  çox  ekspertlərin  rəyinə  görə  Boloniya  bəyənnaməsi  avropa 
ali təhsilinin keyfiyyəti haqqında dəqiq təsəvvür yaratmır və avropa ali təhsil 
cəmiyyətləri  keyfiyyətin  təmin  edilməsi  üçün  müəyyən  edilmiş  plana  malik 
deyil.  Lakin  təhsil  nazirlərinin  Paris  konfransından  başlayaraq  keyfiyyətin 
təmin  edilməsi  probleminin  Boloniya  prosesinin  əsas  məqsədi  olması  bu 
mövzunun  mərkəzində  duran  məsələ  kimi  qarşıya  qoyulur.  Boloniya 
prosesinin sonrakı inkişaf dinamikası da bu məsələnin aktuallığını təsdiqləyir 
və  keyfiyətə  nəzarət  qruplarının  və  təşkilatlarının  vahid  konsepsiyasının 
hazırlanması və tətbiqini bir vəzifə olaraq önə şəkir [1]. Vahid konsepsiya ilə 
kadr hazırlığı milli və dövlət maraqlarının nəzərə alınması məsələsində əngələ 
çevrilərək  bəzi  ölkələrin  göstərilən  istiqamətdə  fəaliyyətini  məhdudlaşdırır.  
         
Keyfiyyət  anlayışına  fəlsəfi  “kateqoriya”  kimi  yanaşsaq  Aristoteldən 
başlamış (Aristotel fiziki aləmə keyfiyyət yanaşması-kvalitatilizm) bu günədək 
keyfiyyət məfhumu filosoflar arasında geniş diskusiyaların yaranmasına səbəb 
olmuşdur. Müasir fəlsəfə keyfiyyət kateqoriyasına bəzi izahlar verir. Məsələn: 
“Keyfiyyət  –  əşyanın  xassələrinin  mahiyyət  çərçivəsində  sabit  külliyatıdır. 
Keyfiyyət  -  əşyanın  (təzahür,  proses)  elə  müəyyənliyidir  ki,  həmin  xassə 
yalnız bu əşyaya və bu sinifdən olan əşyalar qrupuna məxsusdur.” Keyfiyyət 
fəlsəfi  kateqoriya  olaraq  predmetin  onu  digər  predmetlərdən  prinsipcə 
fərqləndirən 
müəyyənliyi 
kimi 
xarakterizə 
edilir 
[2]. 
         
Digər predmetlərlə qarşılıqlı əlaqədə olan hər bir predmetə sistem kimi 
baxmaq  olar,  dayanıqlı  sistem  isə  öz  əlamət  və  xassələrini  müəyyən  zaman 
kəsiyində  saxlayır.  Beləliklə,  əşyanı  xarakterizə  edən  keyfiyyəti  sistemin 
keyfiyyəti  adlandırmaq  olar.  Hal-hazırda  “keyfiyyət”  anlayışına  müxtəlif 

---