Lingvistik tahlil metodlari

Shu bilan birga, kompyuter tilshunosligi “odatda, kompyuter vositalari (dasturlari, ma’lumotlarni tashkil qilish va qayta ishlash uchun kompyuter texnologiyalari)ni muayyan sharoitlarda, vaziyatlarda, muammoli sohalarda va tillardagi modellarning ko‘lamini nafaqat tilshunoslikda, balki boshqa fanlarga ham qo‘llashni nazarda tutadi”[1.13]. Korpus tilshunosligi kompyuterni aniq vosita sifatida ishlatadi va ularsiz, albatta, u bajaradigan vazifalarni bajarolmaydi.
Korpus tilshunosligi o‘z materiallarini yaratadi, anirog‘i, uni mustaqil ravishda tuzadi. Bu esa, mustaqil tilshunoslikni o‘z ichiga oladi – u ishlatilgan og‘zaki materiallarning o‘ziga xos xususiyati va vositalari, ya’ni korpuslar tahlili uchun dasturlarga egadir. Ilm-fanning mustaqilligi tahlil materiallari yoki tadqiqot usullari mavjudligi bilan belgilanadi. Korpus tilshunosligi unisiga ham, bunisiga ham ega [4].
Korpus lingvistikasiga tilshunoslikning lisoniy korpuslar yaratish va ulardan foydalanishni o‘rganadigan bo‘limi sifatida qaraymiz va bu tanlab olingan matnlar asosida ifodalangan tillarni o‘rganish demakdir. Ba’zi olimlar esa korpus lingvistikasini kompyuter lingvistikasi qamrovidagi soha deya e’tirof etishadi: Korpus lingvistikasi – kompyuter lingvistikasi bo‘limi bo‘lib, kompyuter texnologiyalari yordamida til korpuslarini yaratish va qo‘llash muammolari bilan shug‘ullanadi. “Kompyuter lingvistikasi – kompyuter texnologiyalardan til faoliyatlarini modellashtirishda ma’lumotlar yig‘ish, saralash va keng ko‘lamda foydalanishdir. Ba’zi muammoli vaziyatlarga ko‘ra, tilning kompyuter modeli nafaqat tilshunoslikda, balki u bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan fanlarda ham qo‘llash nazarda tutiladi” [2].
A.N.Baranov ta’kidlaganidek, “kompyuter lingvistikasiga tilga asosiy urg‘u berilmasdan, balki eng so‘nggi o‘rinlarda e’tibor qaratilib, bunda tilning kompyuter modellashtiruvi tilshunoslik sohalaridagi programmalashtirishga oid texnik ta’minot nazariyalarigagina ahamiyat beriladi” [1]. Korpus lingvistikasi esa kompyuterlardan vosita sifatida foydalanadi. Tan olish kerakki, agar kompyuterlar bo‘lmaganida u hozirdagi faoliyatini amalga oshira olmas edi. Fanlarning taraqqiyoti natijasida korpus lingvistikasi barcha fanlarda tatbiq etiladi, lekin bu orqali ushbu fanlar kompyuter sohasi (computer science)ning bir qismi bo‘lib qolmaydi.
Zamonaviy tilshunoslikda har ikkala fanning o‘rganilish darajasi va mazkur sohalar bo‘yicha dunyo olimlarining izlanishlari va ilmiy qarashlariga tayangan holda kompyuter lingvistikasi korpus lingvistikasidan quyidagi xususiyatlariga ko‘ra keskin farqlanishi bo‘yicha xulosalar chiqarildi:

1. 
   nomlanishidagi farq;
   

2. 
   mazkur ikki sohaning belgilangan maqsadlari jihatidan:
   

1. 
   kompyuter lingvistikasi tilga oid programmalarni ishlab chiqishni o‘z oldiga asosiy maqsad qilib qo‘yadi. Ta’kidlash joizki, bu bevosita tilshunoslik oldidagi muamolarni hal etishga qaratilmagan;
   
2. 
   korpus lingvistikasi esa, fanning maqsadi sifatida mavjud tilning korpusini yaratish va uning yordamida tildagi so‘zlar, iboralar hamda boshqa lisoniy birliklarning qo‘llanilish chastotasini aniqlashni belgilab qo‘ygan. Bu esa korpus lingvistikasini aynan tilshunoslikka oid ekanligini ko‘rsatadi.
   

3. 
   kompyuterning barcha fanlarda foydalanish o‘rni va ahamiyati tomonidan:
   

1. 
   kompyuter lingvistikasida kompyuter qurilmalari asos bo‘lib, ushbu fandagi barcha izlanishlar kompyuterlar va ularning afzalliklarini oshirishga qaratiladi;
   
2.