M. M. Musayev

419 

 

salmaq. Arabaçı dәrәdә arabanı aşırdı; 0.1.2.5. Atlatmaq, keçirmәk, yaxa qurtarmaq. Bu bәlanı 

da başımızdan aşırdıq; 0.1.2.6. mec. (hlk) Öldürmәk, vurub öldürmәk; vurmaq, vurub öldürmәk; 

vurmaq, vurub yıxmaq. Ovçular dünәn üç canavar aşırdılar; 0.1.2.7. mәc. Bir şeyi acgözlüklә vә 

cәld  yemәk;  0.1.2.8.  mec.  (hlk.)  Birinin  malını, pulunu,  vә  s.-  ni  mәnimsәmәk,  yemәk,  udmaq, 

dağıtmaq,  xәrclәyib  puç  etmәk;  0.1.2.9.    mec.  (hlk.)  Öhdәsindәn  gәlmәk,  hәll  etmәk.  ◊Alığını 

aşırmaq//devirmek.  

95. Aşk is. Ar. eşq  0.  Aşırı  sevgi  ve  bağlılık  duygusu,  sevi//sevgi,  mәhәbbәt,  sevda; 

0.1.2.1. Şiddәtli arzu, hәvәs, meyl, istәk; 0.1.2.2. Müxtәlif obrazlı tәrkiblәrdә: eşq әhli, eşq alәmi, 

eşq yarası, eşq afәti vә s. 

96. Aşk olsun! ünl. Eşq olsun! 

0.  “Aferin”  sözünden  daha  güçlü  olarak  bir 

davranışın,  bir  tutumun  çok  beğenildiğini  bildirir//mәdh,  tәrif  yerindә  işlәnir;  0.1.1.1. 

Beğenilmeyecek  bir  davranış,  bir  tutum  karşısında  kınama,  sitem  bildirir;  0.1.1.2.  Dervişler 

arasında selam sözü olarak kullanılır. 

97. Aşmak (-i) aşmaq 

0.  Yüksek,  uzak  veya  geçilmesi  güç  yerin  öte  yanına 

geçmek//bir şeyin üzerinden atılıb keçmәk; 0.1.1.1. (Süre) Geçmek, bitmek; 0.1.1.2. (-e) (erkek 

heyvan)  Dişiyle  çiftleşmek;  0.1.1.3.  (nsz)  argo.  Görünmeden  kaçmak;  Herif  çoktan  aşmış; 

0.1.2.1. Keçmәk, düşmәk, çıxmaq; 0.1.2.2. mec. Tәmin olunmaq, düzәlmәk, әmәlә gәlmәk. 

98. Ata is. ata 

0.3.1.  Dedelerden  ve  büyük  babalardan  her  biri;  0.3.2.1.  Öz 

övladlarına nisbәtәn kişi, dәdә; 0.3.2.2. Yaşlı vә hörmәtli kişiyә xitab, müraciәt//”Atam” şәklindә 

- xahiş, bәzәn narazılıq ifadә edir. 

99. Ateş iş. ve s. atәş 

0. Yanıcı  cisimlerin tutuşmasıyla beliren ısı ve ışık//  od;  0. 

Patlayıcı  silahların  atılması//tüfәng  vә  ya  topdan  atәş,  □  Ateş  açmak//atәş  açmaq;      ◊Ateş 

olmayan  yerden  duman  çıkmaz//Od  olmayan  yerden  tüstü  çıxmaz.  Türkiye  Türkçesindeki 

“ateş”  sözünün  yerinde  Azerbaycan  Türkçesinde  “Od”  kelimesi  kullanılmaktadır;  0.  mec. 

Coşkunluk//qızğınlıq, hәrarәt,  ehtiras mәnasında; 0.  mec. Kırmızı, alev renginde olan//işıqsaçan 

şey,  işıqsaçan  nöqtә;  0.1.1.1.  Tutuşmuş  olan  cisim//od;  Isıtma  veya  pişirme  için  kullanılan  yer 

veya  araç;  0.1.1.2.  Vücut  ısısı//qızdırma;  0.1.1.3.  mec.  Tehlike,  felaket;  0.1.1.4.  mec.  Büyük 

üzüntü, acı; 0.1.1.5. Öfke, hırs, hınç. 

100. Atış is. atış 

0. Atmak işi veya biçimi//tüfәng, tapança vә s. atmaq işi vә üsulu; 

0.1.1.1.  Bir  silahın  mermisini  amaca  ulaştırmak  için  gereken  iş  ve  bilgi:  Topçu  Atış  Okulu; 

0.1.1.2.  (kalp,  nabız  için)  Vuruş,  çarpış:  0.  mec.  Ağız  kavgası  etme//  sözlәşmә,  bir-birinә  ağır 

---

420 

 

sözlәr demә; söyüşmә, dava- dalaş, 0.1.1. ed. Saz şairlerinin deyişle tartışmaları; 0.1.2. İki tәrәfin 

ya iki adamın qarşı-qarşıya durup bir-birinә güllә atması, atәş açması. 

102. Atışmak (nsz, -e; -le) atışmaq 

0.  Ağız  kavgası  etmek//birbirinә  ağır  sözlәr 

demәk,  söyüşmәk,  dalaşmak;  0.1.1.1.  Kendisine  dargın  olan  bir  kimseye  barışıkmış  gibi  söz 

söylemek;  0.1.1.2.  Saz  şairleri  belli  bir  ayak  üzerine  birbirlerini  küçük  düşürmek  amacıyla 

karşılıklı  deyiş  söylemek;  0.1.2.1.  Qarşı-qarşıya  durub,  bir-birinә  güllә  atmaq;  0.1.2.2.  Atışda, 

nişançılıqda yarışmaq. 

103. Atkı is. atqı  0. 

Dokuma  tezgahlarında  mekikle  enine  atılan  iplik, 

argaç//toxuculuqda:  әrişin  üstünә  gәlәn  vә  mәkiklә  atılan  arğac  ipi;  0.  hlk.  Büyük  yaba//şana, 

büyük yaba; 0. Kapı ve pencerelerin yapımında üst tarafa konan ağaç, taş veya beton destek, üst 

eşik//bir şeyin üzәrindәn atılan tir vә s.; 0.1.1.1. Soğuğa karşı omuzlara, başa, sırta veya boyna 

atılan  örtü;  0.1.1.2.  Bazı  kadın  ayakkabılarında  ve  çocuk  patiklerinde  ayağın  üstünden,  yandan 

iliklenen ince uzun parça. 

104. Atlama is. atlama 

0.  Atlamak  işi//  “Atlamaq”  dan.  f.  is.  ;  0.1.1.1.  Belirli  bir 

yerden getirip hız olarak yapılan sıçrama ile vücudu yerden kesip daha uzak bir yere kondurma 

veya belli bir yerden aşırma//tullanma; 0.1.1.2. sp. Bu biçimde en uzağa atlamak veya en yükseği 

aşmak  amacıyla  yarışılan  atletizm  dalı;  0.2.2.  Su  qatılaraq  vә  ya  içәrisinә  göyәrti  dә  әlavә 

edilәrәk duru hala salınmış qatıq; ayran. Yayın atlaması, qışın umacı (Atalar sözü). 

105. Atlamak (-den; -e, -i,) atlamaq 

0.  Bir  engeli  sıçrayarak  veya  fırlayarak 

aşmak//aşmaq, aşıb keçmәk, üstündәn keçmәk, keçmәk; 0. Okuma, yazı yazma, sayı sayma gibi 

işlerde  bazı  bölümleri  bırakıp  geçmek//buraxmaq,  buraxıb  keçmәk;  0.1.1.1.  Yüksek  bir  yerden 

alçak bir  yere, ayak üstü  gelecek bir biçimde kendini bırakmak; 0.1.1.2. Binmek;  0.1.1.3.  (nsz) 

(basında)  Haberi  zamanında  vermemek  veya  diğer  gazetelerden  öğrenmek;  0.1.1.4.  Sınıfı 

okumadan  geçmek:  Birinci  sınıfı  atladı.  0.1.1.5.  (-de)  mec.  Yanılmak,  aldanmak;  0.1.1.6. 

Çıkmak, inmek; 0.1.2. Keçmәk, ötmәk, aşmaq. 

106. Atlanmak (nsz) atlanmaq  0.2.  Ata  binmek  veya  at  edinmek//ata  minmәk;  0.2. 

Atlamak işi yapılmak//tullanmaq, sıçramaq, hoppanmaq; 0.2.2. Döyünmәk, çırpınmaq.  

107. Atmak (-i, -e, -den) atmaq  0. Bir cismi bir yöne doğru fırlatmak//bir şeyi әlindәn 

buraxaraq, yaxına ya uzağa tullamaq, fırlatmaq; 0. Bir şeyi yere doğru bırakmak//bir şeyi hündür 

yerden aşağı tullamaq, salmaq; 0. (bir kimseyi) Uzaklaştırmak, göndermek, ilgisini kesmek// vә 

ya hәbsә atmak; □ Özünü atmaq//acele etmek; 0. Koymak//qoymaq; 0. Yerleştirmek, bir kenara 

---