425
130. Ayıltmak (-i) ayıltmaq 0. Ayılmasını sağlamak//özündәn ketmiş vә ya sәrxoş
adamı özünә gәtirmәk, huşa gәtirmәk; 0.1.2.1. Yuxudan oyatmaq, ayılmağa, gözlәrini açmağa
mәcbur etmәk; 0.1.2.2. mәc. Gözünü açmaq, başa salmaq, qәflәt yuxusundan oyatmaq; bilmәdiyi,
xatırında olmayan şeyi yadına salmaq.
131. Ayna is. Far. Ayna 0. Işığı yansıtan, varlıkların görüntüsünü veren, cilalı ve sırlı
cam//güzgü; 0. mec. Bir olayı, bir durumu yansıtan, göz önünde canlandıran olay, durum, şey//
saflıq, duruluq, parlaqlıq, şәffaflıq mәnasında tәşbeh; 0.1.1.1. den. Gemilerde işaretçi erlerin
kullandığı dürbün; 0.1.1.2. den. Akıntı veya anaforun birleştiği yerde oluşan su burgacı; 0.1.1.3.
Doğramacılık ve yapıcılıkta çerçeve içine geçirilen tahta veya taş levha; 0.1.1.4. Küreğin yassı iç
bölümü; 0.1.1.5. (atlarda) Diz kapağı; 0.1.1.6. argo. İyi durumda, yolunda. İşimiz ayna. 0.1.1.7.
(Karagöz oyununda) Perde; 0.1.2.1. Pәncәrә, pәncәrә şüşәsi 0.1.2.2. ◊ Aynası açıq (dan.) 1)
Özünü bir qәdәr yaxşı hiss edәn xәstә haqqında; 2) Xoşrәftar, mehriban, üzügülәr adam
haqqında. Aynası açılmaq – 1) Ağır xәstәlikdәn ayılmaq, әhvalı yaxşılaşmaq; 2) Kefi açılmaq,
ürәyi açılmaq.
132. Aynalı s. ve is. Aynalı 0. Aynası olan//aynası, güzgüsü vә ya şüşәsi olan; 0.1.1.
argo. Parlak yüzlü, yakışıklı güzel; 0.1.2. Pәncәrәli, pәncәrәsi olan; 0.2.2. (
esk.) Patronu üstdәn
qoyulan tәklülә tüfәng (bәzәn “aynalı tüfәng” şәklindә işlәdilir).
133. Aynacı is. ve s. aynacı 0. Ayna yapan veya satan kimse//şüşәsalan, aynasalan,
aynasaz; 0.1.1. mec. Hileci, işine hile karıştıran; 0.1.2. (esk.) Keçmişdә zadәgan ailәlәrinndә
xanım geyinәrkәn onun qabağında ayna tutan xidmәtçi.
134. Ayran is. Ayran 0. Süt veya yoğurt yayıkta çalkalanarak yağı alındıktan sonra
kalan sulu bölüm//yağı alınıb su qarışdırılmış qatıq; 0. Yoğurdu sulandırarak yapılan
içecek//qatıqdan su qatılaraq hazırlanan ayran; 0.1.1. ◊ Ayranı kabarmak 1) öfkelenmek,
coşmak//hirslәnmәk; 2) Aşırı bir cinsel arzu duymak//şәhvәtlәnmәk. Ayranı yok içmeye, atla
(veya tahtırevanla) gider sıçmaya.
135. Ayrım is. Ayrım 0. Ayrılma noktası//bir neçә yolun ayrıldığı vә ya bir yolun bir
neçә tәrәfә haçalandığı yer (adәtәn “yol” sözü ilә bәrabәr işlәnilir). Yol ayrımı//yol ayrıcı;
0.1.1.1. Ayırmak işi, tefrik; 0.1.1.2. Bir kimsenin veya nesnenin bir başkasıyla karıştırılmamasını
sağlayan ayrılık; benzer şeyleri birbirinden ayıran özellik; başkalık, fark; 0.1.1.3. Alt bölüm;
0.1.1.4. man; Cinsleri ve türleri birbirinden ayıran ana karakter, fark; 0.1.1.5. sin. Bir veya daha
çok sahne içinde geliştirip, olayın tamamlanmış bir parçasını veren film bölüğü; 0.1.1.6. ◊ Ayrım
426
yapmak//Ayrı-seçkilik etmәk; 0.2.2. Azәrbaycannın Gәncә, Gәdәbәy vә başqa rayonlarının
dağlıq yerlәrindә yaşayan azәrbaycanlıların adı vә onlara mәnsub adam.
136. Ayva is. Heyva 0. Gülgillerden, çiçekleri iri ve pembe, yapraklarının altı tüylü,
orta yükseklikte bir ağaç ve bu ağacın meyvesi//sarı rәngli, turşmәzә, üstü tüklü, xırda çәyirdәkli
meyvә (Cydonia vulgaris); 0.1.1. ◊ Ayva göbekli göbeği çukur olan (kimse); Ayvayı yemek
argo. kötü
duruma düşmek, işi pozulmak.
137. Azap is. Ar. әzab 0. (Müslümanlıkta) Dünyada günah işlemiş olanlara ahrette
verilecek ceza//әziyyәt, üzüntü, işgәncә; 0.2.1.1. (Anadolunun birçok bölgesinde) çiftlik uşağı;
0.2.1.2. tar. Anadolu beyliklerinde donanmadaki görevlerde kullanılan asker.
138. Azat is. ve s. Far. Azad 0. Serbest bırakma//azadlıqdan istifadә edәn, başqasından
asılı olmayan, sәrbәst; 0. Serbest bırakılmış olan//mane- әsiz, әngәlsiz, sәrbәst, heç bir şeylә
mәhdud edilmәyәn; 0. □ Azad etmek//azad etmәk; Azad olmaq//özgür olmaq; 0.1.1. esk.
Okullarda paydos; 0.2.2. (bot.)Cәnubda bitәn bәrk oduncaqlı ağac növü.
139. Azgın s. ağzın 0. Azmış olan//azmız, yolunu itirmiş; 0.1.1.1. (ten için) Çabuk
iltihaplanan, yarası hemen kapanmayan; 0.1.1.2. (Çocuk için) Çok yaramaz; 0.1.1.3. Cinsel
istekleri aşırı olan; 0.1.2.1. mec. Qudurmuş, vәhşi, yurtıcı, amansız, önü alınmaz, sәrt, şiddәtli;
0.1.2.2. Pozğun, namussuz.
140. Azgınlaşmak (nsz.) azğınlaşmak0. Ağzın duruma gelmek//qudurmaq, yolundan
çıxmaq, öz hәrәkәtlәrindә heç bir hәdd-hüdud bilmәmәk, vәhşilәşmәk; 0.1.1. Cinsel istekleri
aşırılaşmak.
141. Azı is. ve zf. Azı 0. Köpek dişlerinden sonra içeriye doğru, alt ve üst çenenin iki
yanında beşer tane bulunan ve yiyecekleri öğütmeye yarayan dişlerin ortak adı, azı dişi, öğütücü
diş; 0.1.1. hlk. Öküz arabalarında ön ve arka yastıkları dingile bağlayan ağaç çivi; 0.1.2. Әn az,
әn cüzi; minimum. Bu şeyi almaq üçün azı 5 manat lazımdır.
142. Azıcık s. ve zf. Azacıq 0. Çox az, biraz// çox az, çox az miqdarda; 0.1.1. (süre ve
miktar için) Az olarak, biraz. ◊ Azıcık aşım kaygısız başım//Azacıq aşım ağrımaz başım;
0.1.2. ◊ Azacıq aşın duzu deyil.
143. Aziz s. ve is. әziz 0. Sevgide üstün tutulan, muazzez//sevimli, istәkli, ürәyә yaxın;
0.1.1. Ermiş, eren; 0.1.2.1. Әn çox istәnilәn, әn çox tәlәb olunan, әn çox sevilәn. □ Әziz olmaq –
az tapıldığı, çәtin әlә düşdüyü üçün çox qiymәtli, hörmәtli olmaq, müqәddәs bir şey kimi