M ü n d ə r I c a t

518 

 

burada, ∆M

it

 – yerləşdirilmiş i tullantısının faktiki kütləsinin müəyyən 

olunmuş limitdən nə qədər artıq olunduğunu göstərir, tonla.  

Ödəmənin ümumi ölçüsü  P

ü

  (manat) aşağıdakı ifadə ilə hesablanır:   

 

                           

P

ü  

 =   P

l 

 + P

sl                                                                 

(7.8) 

   

  Qeyd :    

 

1.

 

Tullantıların  qanunsuz  zibilliklərdə  yerləşdirilməsinə  görə  ödəmənin 

ölçüsü (7.7)  formulu ilə təyin olunur. 

2.

 

İkinci  maddi  ehtiyat  olan  tullantıların  yerləşdirilməsinə  görə  ödəmə 

regionda  bu  ehtiyatlara  razılaşdırılmış  qiymətlər  səviyyəsində  müəy-

yən  olunur.  BMT-nın  yerləşdirilməsinə  görə  ödəmə  qeyri-toksiki  tul-

lantıların ödəmə normativlərinə  görə (7.5) formulu ilə təyin olunur. 

3.

 

Gübrələrin, zəhərli kimyəvi maddələrin saxlanma qaydasının pozulma-

sına tullantıların qanunsuz zibilxanalarda yerləşdirilməsi kimi baxılır. 

4.

 

Toksiki  tullantıların  onları  zərərsizləşdirmək  üçün  ixtisaslaşdırılmış  

poliqonlarda  yerləşdirmə  zamanı  təbiətdən  istifadəçidən  ödəmə  alın-

mır,  təbiətdən  istifadəçilər  isə  ekoliji  risklə  əlaqədar  olaraq,  tullantı-

ların sığortasını həyata keçirdilər. 

 

Cədvəl 7.4 

Istehsal və istehlak tullantılarının yerləĢdirilməsinə görə  ödəmə  

normativləri,  N

ö 

, manat/ton 

Tullantının növü (ətraf mühit üçün 

təhlükəlilik sinfinə görə) 

 

Ölçü 

vahidi  

Tullantıların bir vahi-

dinin ölçülməsinin, 

tullantıların yerləş-

dirilməsinin müəyyən 

olunmuş limit həd-

dində yerləşdiril-

məsinə görə, ödəmə 

normativləri. 

1.

 

I  sinif  təhlükəli  tullantılar  (fövqəladə 

təhlükəlilər)  

t 

 

1739, 2 

2.

 

II 

sinif 

təhlükəli 

tullantılar  (yüksək 

təhlükəlilər)  

 

t 

 

745, 4 

3.

 

III  sinif  təhlükəli  tullantılar  (mülayim 

təhlükəli)   

 

t 

 

497 

4.

 

IV sinif təhlükəli tullantılar (az təhlükəlilər)    

t 

248, 4 

5.

 

V  sinif 

təhlükəli  tullantılar  (praktiki 

təhlükəsizlər)  

Mədən sənayesi,  

Emal sənayesi    

 

 

t 

m

3

 

 

 

0, 4 

15 

---

519 

 

Misal. Qeyri - zəhərli, III və IV təhlükəlilik sinifinə mənsub olan tul-

lantıların  yerləşdirilməsinə  görə  ödəmənin  qiymətini  hesablamaq  tələb 

olunur. 

Verilənlər. Müəssisədə hər il 40 ton istehsal tullantısı toplanır. Onlar-

dan 20 t tullantı III sinif  zəhərliliyə  məxsus olanı şəhər (qanuni) zibilxana-

larına  daşınır,  10  ton    IV  zəhərlilik  sinifinə  mənsub  olan  tullantı  qanunsuz 

zibilxanalara göndərilir və 10 ton qeyri-toksiki tullantılar müəssisənin ərazi-

sində yerləşdirilir. III sinif tullantılara görə ödəmənin baza normativi – 12,4 

manat/t,  IV  sinif  –  6,2  manat/t,  qeyri-toksiki  tullantılar  –  0,01  manat/t 

(cədvəl 7.4). Ərazinin ekoloji əhəmiyyətlilik əmsalı, E

s

 = 2 (cədvəl 7.2).  

Həlli. 

1.

 

(7.5) formuluna görə 20 ton III sinif zəhərli  tullantıların qanuni şə-

hər zibilxanalarda yerləşdirilməsinə görə ödəmənin qiymətini təyin  edirik:   

             

P

l 

 =  20 

.

 12,4 

.

 2 = 496 manat 

 

2. (7.7) formuluna əsasən 4-cü təhlükəlilik sinfinə məxsus olan 10 ton 

tullantının  qanunsuz  zibilxanalarda  yerləşdirilməsinə  görə  ödəmənin 

qiymətini təyin edirik:  

          

P

sl   

=   5 

.

 10

 . 

6,2 

.

 2 = 620 manat 

 

3. 10 ton qeyri-toksiki tullantının müəssisəsinin ərazisində yerləşdiril-

məsinə görə ödəmə (7.6) formulu ilə təyin olunur:   

          

P

l 

 =  0,3 

. 

10 

.

 0,01

 . 

2  =  0,06 manat 

 

4.  Tullantıların  yerləşdirilməsinə  görə  cəmi  ödəmə  (7.8)  formulu  ilə 

təyin olunur. 

           

P

ü 

 =  496 + 620 + 0,06  =  1116,06  manat. 

 

7.3.

 

Su hövzələrinə

 

çirkləndirici maddələrin atılmasına görə 

ödəmənin hesablanması 

 

Təbiətdən  istifadəçiyə  müəyyən  olunmuş  yol  verilən  normativi  keç-

məyən,  səthi  və  yeraltı  su  mənbələrinə  çirkləndirici  maddə  atılmasına  görə 

ödəmə P

n

(manat), aşağıdakı formula ilə hesablanır:   

                           

                         

F

N

M

P

n

i

yvh

i

n











1

        

(7.9)

  

---