Majidov taxir shadmanovich
Yüklə 17,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
| birinchisi
-havo basseynining ifloslanishi (oltingugurt oksidi – SO 2 , ugleroda oksidi – SO 2 , azot oksidi – RO 2 , va uglevodorodlar bilan). Asosan kislarod va azotdan tashkil topgan er shari atmosferasining og‘irligi 5x10 12 tonnaga tengdir. Bu massaga kelib qo‘shiladigan 168 qandaydir 100 mln. tonna boshqa moddalar uning tarkibiga o‘zgartirish kirita olmagandek tuyuladi. Ammo bunday emas. Masalan, oltingugurt oksidining odam uchun mumkin bo‘lgan konsentratsiyasi – 30 qism oltingugurt oksidiga 1.000.000.000 qism havo aralashishi zarur. SHaharlarda oltingugurt oksidi 15-20 qismga to‘g‘ri kelmoqda. Bu inson salomatligini yomonlashuviga va uni sekin – asta o‘limga olib kelishi mumkin. Ko‘mir va neft maxsulotlarining yonishi jarayonida hosil bo‘ladigan zaharli gazlardan havoni tozalash usullari mukammal bo‘lmaganligi sababli bu masala yanada chuqurlashib bormoqda. Ikkinchisi - suv havzalariga issiq tashlamalarni tashlash tufayli atrof-muhit temperaturasining ko‘tarilib borishi, bazi bir holatlarda suv havzalarining isishi va unda kislarodning borligi sababli, suv havzalarida o‘zidan zararli moddalar ajratuvchi mikroorganizmlarning rivojlanishiga qulay sharoit yaratib berilar ekan. SH sababli, elektrostansiyalarni sovutish uchun suv resurslarini tejash va sovutishning boshqa usullarini ishlab chiqish hamda tadbiq qilishi orqali ham qilinadi Uchinchisi - atrof-muhitni isishi natijasida sun’iy energiya zichligining o‘rtacha 1m 2 ga 0,03 vattga tengligi. Ammo quyosh nurlanishining quvvati bu miqdordan 10 ming barobar ortiq bo‘lganligi sababli, uning planetaga hech qanday zarari tegmasligi mumkin. Ammo er yuzida shunday mamlakatlar borki, ularda sun’iy energiya zichligi katta bo‘lib (masalan, YAponiyada 1m 2 ga = 2 vatt to‘g‘ri keladi.), atrof - muhitga xavf tug‘dirishi mumkin, chunki u mikroiqlimga ta’sir qiladi. Sun’iy issiqlikni quyosh nurlari energiyasidan 2-3% ko‘tarilishi; er yuzidagi issiqlik balansining buzilishiga va iqlimning keskin o‘zgarishiga olib keladi. Biroq erning isishi asosan parnik effekti hodisasiga bog‘liqdir. Parnik effekti – atmosferada hosil bo‘lgan karbonat angidrid gazi, qaytarilgan infraqizil nurlarni kosmosga qaytishiga yo‘l qo‘ymaslik hodisasidir. SHuning uchun karbanat angdrid gazi konsentratsiyasini belgilangan miqdordan yuqori bo‘lishiga yo‘l qo‘ymasligi kerak. Boshqa tomondan olib qaraganda, atmosferaning chang bilan qoplani-shi natijasida, er shari temperaturasining pasayishi kuzatilmoqda (aniqlashlarga ko‘ra er 169 yuzida muzlash davri, erni boshqa planetalardan kelgan zich chang bulutlari bilan qoplanganligi sabab bo‘lgan ekan). Qachongacha energetikani rivojlantirish mumkin degan savolga javob berish hozircha mumkin emas. Insoniyatning har xil faoliyati natijasida, er sharining har xil rayonlarida iqlim o‘zgarish yuz berishi mumkin (masalan, daryo suvlarining ko‘p qismidan sug‘orishda foydalanish, bug‘lanishning ko‘payishi, atmosferada energetik balansning qayta taqsimlanishi va boshqalar). Odamlar o‘zalari hosil qilgan muammaolarni echish yo‘llarini topishlari mumkin, ammo bu ishlarni ham energiyasiz amalga oshirib bo‘lmaydi. SHuning uchun «toza energiya» zarurdir. Yüklə 17,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|