MergedFile
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.4.4. Qorxunun üstələnməsi
- 3. ƏDƏBİYYATLARIN AXTARILMASI
- 3.1. Axtarış yerləri Kitabxana
Elmi işlərin tərtibi 65 Vaxtın düzgün bölünməsi tələbələrdə “özünütəşkiletmə” qabiliyətinin səviyyəsindən asılıdır. Müəllimlər tərəfindən birbaşa idarəetmə olmadıqda, tədrisdə özünütəşkil bir çox mənbələrdə tələbələrin təhsil fəaliyyətinin bir növü kimi təsvir edilir. Sərbəst işin düzgün və adekvat təşkili qarşıda duran böyük spektrdə problemləri həll etməyə şərait yaradır və təhsilin, eləcə də tədqiqatın effektivliyini artırmaq üçün böyük ehtiyat rolunu oynayır [32]. Bu baxımdan hər bir tədqiqat işinin uğurlu yerinə yetirilməsi tədqiqatçının özünütəşkiletmə qabiliyətindən birbaşa asılıdır. Tədqiqatçı öz intellektual və emosinal – iradə keyfiyyətləri ilə cizgilənən şəxsi qabiliyyəti əsasında öz işini səmərəli təşkil edir. Özünü təşkiletmənin əsas məqsədi [33]: Öz şəxsi imkanlarından maksimal istifadə etmək, İşin axınını şüurlu idarə etmək və Kənar halları üstələməkdən ibarətdir. Özünütəşkilin yüksək səviyyədə olması insanın öz həyatının təşkilində avtonomluğunu, onun sərbəst və şüurlu şəkildə məqsədi müəyyənlşdirmək, situasiyanı analiz etmək, qoyulmuş məqsədə çatmaq üçün işi model- ləşdirmək, onun qiymətləndirilməsi üçün meyarların təyini, eləcə də həm aralıq, həm də son nəticələrə nəzarət etmək və hər bir dəyişikliyə adekvat reaksiya vermək kimi keyfiyyət göstəricilərini səciyyələndirir. Özünü- təşkiletmə nə qədər yüksək səviyyədə olarsa, tələbə bir o qədər ona məlum olmayan, yeni situasiyalarda özünə inamlı, onun uğurları isə stabil və davamlı olur. Bu göstəricilər tələbəyə vaxtın yaxın və uzaq gələcək üçün düzgün planlanmasına, onun rasional təşkilinə imkan yaradır. 2.4.4. Qorxunun üstələnməsi Tələbələrin elmi işə maraqlarının analizində digər amillərlə bərabər qorxu və həyacan hissləri də nəzərə çarpacaq dərəcədədir [28]. Qorxu deyəndə burada təhsilin maliyyələşdirilməsi, təklik qorxusu, işin öhdəsindən gələ bilməmək qorxusu başa düşülür. Bu qorxuların çoxu tələbənin ilk dəfə olaraq ali məktəbə qədəm qoyması ilə başlayır və pis halda uzun müddət onu müşaiyət edir. Bu problemlərlə məşğul olan bir çox alimlərin gəldiyi qənaət budur ki, ali məktəbə qədəm qoyan tələbə ilk anlarda özünü yad hiss edir [37]. Bu yad mühitdə digərləri ilə eyni səviyyədə qəbul olunmaq istəyini digərləri Elmi işlərin tərtibi 66 yanında özünü biabır etmək qorxusu üstələyir. Onlar digərləri kimi normal davranmağa can atırlar. Qorxunu üstələmək üçün onlar özünümüdafiə xassələrini inkişaf etdirməlidirlər. Bu xassə alt şüurda aktiv olaraq, qorxu yarada biləcək situasiyaların elə başlanğıcda onu dəf etməyə xidmət etməlidirlər. Aşağı kurs tələbələri çox vaxt ətrafa suveren bir hiss saçsalar da, onlar daxillərində çox qeyri-stabil olurlar. Ümumilikdə, sosial qorxu sosial müdaxilə ilə müalicə olunur. Ali məktb daxilində bunun həll yolları digər tələbələrlə yaxın təmasın qurulması, həmçinin “etibar ediləbiləcək müəllimin“ tapılmasından ibarətdir. Qeyd olunanlarla bərabər ən geniş yayılmış, elmə qarşı olan yüksək ehtiramdan irəli gələn qorxunu vurğulamaq yerinə düşərdi. Əgər ali məktəbdə elm bir sərt ideologiya kimi təbliğ olunursa və “Elmi araşdırmalar sayəsində bu nəticəyə gəlinmişdir ki,...” kimi ritorikadan istifadə edilirsə, onda yada salmaq lazımdır ki, çoxlu sayda elm sahələri olduğu kimi, çoxlu sayda da alimlər mövcuddur və belə subyektv ifadələr gərək tələbələri çaşdırmasın. Digər tərəfdən qeyd emək lazımdır ki, elm cəmiyyətə xidmət edir. Bu, bütün elmi aktyorlardan etik baxımdan həssas olmalarını tələb edir. Elmi reprezentasiya edən şəxslərlə münasibətdə olmaq da qorxu ilə rəftara aiddir. Tələbə ilə professor arasındakı söhbət bir növ “mədə- niyyətlərarası“ qarşılaşmadır. Tələbələr praktikaya və normal həyat tərzinə daha yaxındırlar. Professorlar isə xüsusi elmlə əlaqəsi olan adamlardır. Onlar bu elm aləmində bəlkə də artıq 30 ildir ki, ömür sürürlər. Kitablardan oxuduğu və uzaqdan gördüyü insanla görüşmək ilk anlarda tələbədə həyacan yarada bilər [34, 38, 39]. Çox hallarda professorlar elmi-tədqiqat işlərinə daha çox üstünlük verdiklərindən, tələbələrə az vaxt ayrır və işlərinin müəyyən hissəsini assistentləri tərəfindən icra etdirirlər. Belə mühitdə müəllimlərin və dosentlərin fəaliyyəti müəyyən qədər fərqlənir. Onlarla tələbələr arasında intensiv görüş əsasında yaranan sıx münasibət, tələbələrin təhsil müddətində qarşılaşdıqları problemlərin həlli üçün müraciət edə biləcək etibarlı şəxsi tapmağa şərait yaradır. Bu da tələbələrlə müəllimlər arasında olan gərginliyin, eyni zamanda tələbələrdə bununla bağlı qorxunun aradan qaldırılmasına müsbət təsir göstərir. Ə dəbiyyatların axtarılması 67 3. ƏDƏBİYYATLARIN AXTARILMASI Tədqiqat işlərinin yazılı şəkildə təsvirindən öncə elmi ədəbiyyatların axtarışı və əldə olunmuş məlumatların analizi və yazılması vacibdir. Ə dəbiyytaların axtrarışı müasir EHM texnikasının tətbiqi ilə daha geniş sahələri əhatə etməyə imkan versə də, digər tərəfdən axtarış prosedurasının özü mürəkkəb bir prosesi əhatə edərək özlüyündə elmin yeni bir sahəsinə çevrilməkdədir. Bu sahənin vərdişləri elmi-tədqiqat işləri ilə məşğul olan hər bir mütəxəssisin yaradıcılıq fəaliyyətinin tərkib hissəsini təşkil edir [40]. Məlumatların toplanmasında üç əsas aspekti nəzərdən keçirmək gərəkdir: Axtarış yerləri, Elmi ədəbiyyatların növləri, Vacib məlumatların seçilməsi və təsviri. 3.1. Axtarış yerləri Kitabxana Lazım olan məlumatların axtarışına başlamazdan öncə tələbə və ya elmi işçi onların harada axtarılması haqqında ilkin təsəvvürə malik olmalıdırlar. Burada kitabxana və digər elmi təşkilatların rolunu öyrənmək yerinə düşərdi. Kitabxana − ədəbiyyatların axtarıldığı ənənəvi yerdir. Funksiyası və işləmə prinsipinə görə kitabxanalar elmi və xüsusi olaraq bir-birilərindən fərqlənirlər. Onlar ilk növbədə tələbələr, müəllimlər, elmi işçi və mütə- xəssislərə xidmət göstərirlər. Kitabxanalar texniki təchizatına və məlumat daşıyıcıları bazalarına görə müxtəlif imkanlara malikdirlər. Onlar oxuculara: sorğu-biblioqrafik, oxu zalı, abonoment, kitabxanalararası mübadilə, qiyabi abonoment, şəkil və sürətlərin çıxardılması, mikrofilmlərin hazırlanması xidmətləri göstərirlər [40, 41, 42]. Sorğu biblioqrafik xidmətlər üçün kitabxanalarda xüsusi şöbə nəzərdə tutulur. Bu şöbədə məqsədyönlü mövzular ətrafında kitabların axtarışı üçün lazım olan bütün sorğu materialları oxucuların xidmətində durur. Biblioqrafik şöbədə həmçinin oxuculara ədəbiyyatlarla işləmək qaydaları öyrədilir. Xüsusi ədəbiyyatların sayı məhdud olduğundan onların yalnız Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|