Mətanət yaqubqizi azərbaycan folklorunda tolerantliq və multikulturaliZM
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mayıl B.Əsgərov, Filologiya üzrə elmlər doktoru, AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Sosiolinqvistika və dil siyasəti şöbəsinin müdiri Məsud Mahmudov
8 bilər. Bu mülahizədə irəli sürülən əsas ideyanı bir qədər bayağı- laşdırmış olsaq belə, bunu qeyd edə bilərik ki, qlobal dil və ya din, əslində, “metis” yaxud da “mulat” dil və ya din deməkdir. Son illərdə dünya gözəllik yarışmalarında birinci yer əksər halda məhz “metislərə”, “mulatlara” verilir 1 . Bundan əlavə, əksər psixoloqlar tərəfindən məhz “metis” və “mulat”ların daha üstün zəkaya və anatomik-fizioloji kamilliyə malik olduğu ən yüksək tribunalardan elan edilir. Bu kimi faktlar bu nəzəri mülahizənin təbliğinə xidmət edir və dünya birliyini məhz bu mülahizə ətra- fında birləşdirməyə yönəlir. Təqdim edilən monoqrafiya da təx- minən eyni düşüncə tərzinin, yəni Azərbaycan Multikulturalizmi fonunda formalaşan vahid Azərbaycan xalqı ideyasının aşılanma- sına və təbliğinə yönəlmişdir. Mətanət Yaqubqızı tarixi faktlardan bəhs edərkən, Şəki-Za- qatala regionunun tarixini araşdırmış olan ən tanınmış, ən öndə gedən tarixçilərin, arxeoloqların, sosioloqların, etnoqrafların əsər- lərinə istinad edir. Dil məsələlərindən bəhs edəndə isə, bu region- dakı dillərin ən böyük tədqiqatçılarının fikir və mülahizələrindən bəhrələnir. Əsərdə nəzərdən keçirilən istənilən məsələnin araş- dırılması prosesində müəllifin bir tədqiqatçı kimi özünün də to- lerantlığının şahidi oluruq. Belə ki, bu tədqiqat əsərində istinad edilən fikirlər, əksər halda müəllifin qənaətlərini dəstəkləməyə 1 Bunun səbəbini “Linqvo-psixoloji vəhdət nəzəriyyəsi” əsasında izah etmək mümkündür. Belə ki, dilin dominant vahidləri ən ilkin və ən çox təmasda olduğumuz vahidlərdir və onlar yaddaşımızda daha dərin iz qoyan “parlaq element” mahiyyəti daşıyır. Ən çox təmasda olunan gerçəklik vahidləri şüuraltı səviyyədə bütün davranışlarımıza təsir edir, onları istiqamətləndirir, bu və ya digər məcraya yönəldir. Gözəllik axtarışında olan insan, Mətanət Yaqubqızının da qeyd etdiyi kimi, “gözünün önündə və ya əlinin altında olan şeyləri”, yəni daima təmasda olduğu gerçəklik vahidlərini ən gözəl şeylər kimi qəbul edir. “Metis” və “mulat”lar müxtəlif xalqlara və irqlərə məxsus zahiri elementlərə malik olduğuna görə əksər xalq və irqlərin nümayəndələri öz şüurundakı “parlaq elementləri” məhz onlarda görür. Elə bu səbəbdən dünya gözəllik yarışmalarında böyük əksəriyyətin müsbət rəyini məhz “metis” və “mulat”lar qazanır (Daha ətraflı bax: Mayıl B.Əsgərov. Linqvo-psixoloji vəhdət nəzəriyyəsi. Bakı, “Elm və təhsil”, 2015, 192 s.). 9 yönələn mülahizələrdir. Müəllif razılaşmadığı, qəbul etmədiyi fi- kirləri ya ümumiyyətlə nəzərdən keçirmir, ya da onların yanlış olduğunu qeyd etməyə ehtiyac belə duymadan, birbaşa doğru he- sab etdiyi şəxsi fikir və mülahizələrini irəli sürür. Bizcə, Azərbay- can elmindəki tolerantlığın və multikulturalizmin ən bariz nümu- nələrindən biri də elə məhz budur. Mayıl B.Əsgərov, Filologiya üzrə elmlər doktoru, AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Sosiolinqvistika və dil siyasəti şöbəsinin müdiri Məsud Mahmudov AMEA Dilçilik İnstitutunun Kompüter dilçiliyi şöbəsinin baş elmi işçisi, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor 10 GİRİŞ Azərbaycan müxtəlif dinlərin, dillərin və mədəniyyətlərin birgə yaşadığı tolerant bir ölkədir. Fərqli dinlərə, dillərə və mədə- niyyətə mənsub olan bu xalqlar və etnik qruplar daima dostluq və əmin-amanlıq şəraitində yaşamışlar. Birgə yaşam tərzi həmin xalqlarda ortaq inancların və mədəniyyətin əmələ gəlməsinə şərait yaratmışdır. Bu birgə və ortaq dəyərlərdən rişələnən vahid Azər- baycan xalqı hər zaman və hər yerdə seçilmiş, hətta örnək olmaq səviyyəsinə yüksəlmişdir. Azərbaycanın etnik, dini tolerantlığının köklərini bu ortaq mədəniyyəti yaşadan insanların əski inancla- rında axtarmaq lazımdır. Günü bu gün də inanc yerlərini, pirləri Azərbaycanda yaşayan bütün xalqların və etnik qrupların paralel şəkildə ziyarət etməsi, eyni yerləri müqəddəs sayması həmişə ha- mı tərəfindən təqdir olunur. Eyni müqəddəs yerlərin ziyarət edil- məsi, hətta oxşar ayinlərin birgə icra olunması müasir Azərbaycan reallığıdır. Azərbaycan dövləti dilindən, dinindən və irqindən asılı olmayaraq hər zaman bütün ölkə vətəndaşlarına, onların inancları- na sayğı ilə yanaşmış, dəstək olmuşdur. Məhz buna görə də iki il öncə – 15 may 2014-cü ildə “Multikulturalizmin həyat tərzinə çevrildiyi, Azərbaycanın dünyaya tolerantlıq nümunəsi olaraq da- ha geniş tanıdılmasının vacibliyini, eləcə də ayrı-ayrı ölkələrdəki müxtəlif multikultural modellərə xas fəlsəfi, sosial, siyasi və digər aspektlərin Azərbaycan reallığında təhlili və təşviqinin əhəmiyyə- tini nəzərə alan prezidentimiz Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradılması ilə bağlı fərman imzalamışdır” (bax: 249). Bu fərman imzalandıqdan sonra istər respublika daxilində, istərsə də respublikadan kənarda multikulturalizmlə bağlı geniş tədbirlər planı işlənib hazırlanmış və həyata keçirilmişdir. Bütün bu tədbirlər Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikul- turalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin (BBMM) Himayəçilər Şurasının sədri, Azərbaycan Yaradıcılıq Fondunun sədri, akademik Kamal Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|