Microsoft Word 2017-ci№ doc

Filologiya məsələləri, 2017 
 122
par rapport au présent, le conditionnel exprime l’avenir par rapport au 
passé : Virginie pense que Paul viendra/ Virginie pensait que Paul 
viendrait’’. Ils continuent :’’ Le procès indiqué au conditionnel n’est pas 
repéré par rapport au point d’énonciation, mais par rapport à un  repère 
temporel antérieur. Dans cette relation de postériorité par rapport au passé, 
rien n’empêche que le procès soit situé après le présent du locuteur : Je 
pensait que Paul viendrait demain’’. Pour prendre cette valeur temporelle, le 
conditionnel doit être relié à une indication explicite du passé. Celle-ci est le 
plus souvent fornie par une proposition principale à un temps du passé 
(imparfait, passé composé, etc.) 
 
Ces idées nous prouvent encore une fois que le futur dans le passé est 
rangé tantôt parmi les temps de l’indicatif et tantôt parmis les temps du 
conditionnel. 
 
BIBLIOGRAPHIE 
 
1.  Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Grammaire 
méthodique du français.PUF. Quadrige. Presses Universitaires de France, 
1994, p.312 
2.  Штейнберг  Н.М.  Так  называемое  будущее  предварительное (Futur 
antérieur)  в  современном  французском  языке.  В  сб: «Вопросы 
грамматического 
строя 
и 
словарного 
состава», 
Ленинград,1959,стр.265 
3.  Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p312-313 
4.  Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p314 
5.  Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p315 
6.  E.A.Référovskaïa, A.K.Vassiliéva, Essai de grammaaire française, Cours 
théorique. L.,1973,p265-269 
7.  Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p316 
 
 
AYGÜN QOCAYEVA 
 
FRANSIZ DİLİNDƏ FELİN GƏLƏCƏK ZAMANI 
 
XÜLASƏ 
 
Aparılmış elmi araşdırmalar bir daha sübut edir ki, gələcək zaman 
formasının tədrisin ilk mərhələsində  dərsliklərə daxil edilməsi məntiqi və 
ağlabatandır. Müasir fransız dilində, xüsusilə, canlı danışıqda «futur proche» 
zamanı «futur simple» zamanına nisbətən daha çox işlənilir. «Futur proche» 

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 123
bilavasitə indiki zamanla bağlı olan gələcək hərəkəti ifadə edir. Fransız 
dilində bu yaxın gələcək zaman  adlanır və o elə  hərəkət ifadə edir ki, bu 
hərəkət yaxın gələcəkdə baş verməlidir. Bu zaman formaları dilöyrənənlərin 
fransız dilində sərbəst danişmaları üçün əlverişli şərait yaradır.  
 
ГОДЖАЕВА АЙГЮНЬ 
 
БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ  ГЛАГОЛА НА ФРАНЦУЗСКОМ ЯЗЫКЕ 
 
РЕЗЮМЕ 
 
Проведённые  научные  исследования  ещё  раз  подтверждают,  что 
включение будущего времени в учебники в начальной стадии обучения 
логично и приемлемо. В современном французском языке, особенно в 
живой  разговорной  речи  ближайшее  будущее  время    больше 
употребляется  по  сравнению  с  будущим  временем. «Futur proche» 
выражает  действие  будущее,  непосредственно  связанное  настоящим. 
Это  ближайшее  будущее  время  во  французском  языке,  которое 
обозначает  должно  произойти    ближайшем    будущем.  Это  время 
глагола  создаёт  благоприятное  условие  для  свободного  общения  на 
французском языке. 
 
Rəyçi: prof.Çəmən Babaxanova 
 
 
 
 

---

Filologiya məsələləri, 2017 
 124
SAMİRƏ BABAYEVA 
ADPU 
[e-mail] 
 
SÖYLƏM VƏ KONTEKSTİN SÖYLƏM BÖLGÜSÜ 
 
Açar sözlər:  söz, söz birləşməsi, söyləm, sintaqma, cümlə, kontekst, əlaqə, 
sintaqmatika 
Key words: a word, a word combination, a syntagma,  a sentence, a context, 
coherence, syntagmatics.  
Ключевые слова: слово, словосочетание, синтагма, предложение, 
контекст, связь, синтагматика, высказывание 
 
Söyləm anlayışı dilçilikdə müxtəlif  şəkildə  təyin olunur. Bu terminə 
münasibət də fərqlidir. Azərbaycan dilinin sintaksisinə aid bəzi mənbələrdə bu 
termin haqqında məlumat verilmir (1; 2).  
Y.Seyidov söz birləşməsi ilə sintaqma arasında müqayisə aparmışdır. O 
göstərir ki, «sintaqma məsələsi müstəqil mövzu kimi çox da qədim tarixə malik 
deyildir. Hətta bu haqda nə ümumi dilçilik aspektində, nə də ayrı-ayrı dillərin 
materialları əsasında müstəqil tədqiqat əsərləri də yazılmamışdır»(3, 66). 
Kommunikasiya nəzəriyyəsi, nitq aktları  nəzəriyyəsi, koqnitiv dilçilik 
kimi elmi istiqamətlərdə nitqdə istifadə olunan söyləmlərə fərqli prizmalardan 
yanaşılmışdır. Söyləm semiotikada və semantikada tədqiqat obyektinə 
çevrilmiş, onun fonetik semantikada diqqət mərkəzinə  çəkilməsinin  şahidi 
oluruq. Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, söyləm anlayışı  və söyləmin 
linqvistik statusu hələ də dəqiq izahını tapmamışdır. «Söyləm - Müəyyən fikir, 
anlam ifadə edən ünsiyyət vahidir. Söyləm cümlənin nitqdə reallaşması kimi 
cümləyə uyğun gələ bilər, habelə cümlənin sxemlərinə  sığmaya da bilər. 
Xüsusilə danışıq dilində söyləm cümlədən daha geniş miqyas alır» [4, 258].   
Hər  şeydən  əvvəl, qeyd etməliyik ki, söyləm və sintaqm/sintaqma eyni 
anlaıyş kimi qəbul olunur. F.V.Veysəllinin  fikrinə görə, «cümlənin 
leksemlərdən (sözlərdən) ibarət olması və leksemlərin də (sözlərin) daha kiçik 
söyləmələrdə -sintaqmlarda qruplaşması artıq qəbul olunmuş aksiomdur. 
Dilçilik  ədəbiyyatında sintaqmın müxtəlif açılışı var. F.de Sössür hər cür dil 
vahidlərinin sintaqmatik oxda birləşməsini sintaqm adlandırırdı. Şerba məktəbi 
isə sintaqm danışıq aktında yaranan, fonetik və qrammatik cəhətdən bölünməz 
konkret məna daşıyan vahid kimi dəyərləndirir. Məsələn, //Dünəndən bəri/ ara 
vermədən yağan yağış/ yalnız bu gün kəsdi// Göründüyü kimi, cümlə 3 
sintaqma bölünür» [5, 167-168]. 
Söz birləşməsi ilə sintaqmın fərqli vahidlər olduğunu izah edən Y.Seyidov 
yazır: “Biz sintaqmanı belə başa düşürük: sintaqma cümlə daxilində (nitqdə) 

---