Microsoft Word Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti Darslik 2006. doc
Agrosanoat majmuasi uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab
Yüklə 3,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.2. Agrosanoat majmuasi uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab
chiqaruvchi sohaning ahamiyati va iqtisodiyotdagi o’rni Agrosanoat majmuasi uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqarish mamlakat iqtisodiyoti uchun katta ahamiyatga ega. Uning rivojlanganlik darajasini umuman agrosanoat majmuasining rivojlanishini belgilaydi. Agrosanoat majmuasi uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqarishni rivojlantirish ob’yektiv zarurat hisoblanadi. Uni rivojlantirish mamlakatni sanoatlashgan davlatga aylantiradi. Aholini ish bilan ta’minlashni yaxshilaydi va uning turmush darajasini oshiradi. Bir so’z bilan aytganda mamlakatning iqtisodiy salohiyatini mustahkamlaydi. Rivojlangan davlatlarda YAIMda sanoatning ulushi o’rtacha 32-35% ni, qishloq xo’jaligi 2-4 foizni, xizmat ko’rsatish sohasi – 55-60 foizni tashkil etadi. 2000-2005 yillarda O’zbekiston Respublikasi jami yalpi ichki mahsulotining 15- 16 foizi sanoat tarmoqlari ulushga to’g’ri keldi. Keyingi yillarda bu ko’rsatkich ijobiy o’sish tendentsiyasiga ega. 2004 yilda jami yalpi ichki mahsulotla sanoatning ulushi 17,5 foizni, 2005 yilda 20,7 foizni tashkil etdi. 2010 yilga kelib sanoatning ulushini 15 foizdan 25-26 foizga, xizmatlar ulushini 35% dan – 38-39 foizgacha, qurilishning ulushini 7,8% dan 10-11 foizga oshirish, qishloq xo’jaligining ulushini 36,4 foizdan 19 foizga tushirish belgilangan. Kelajakda qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish ko’paytirilgan holda uning ulushini mamlakat yalpi mahsulotida 10 foizdan kamaytirish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Mamlakat sanoatining asosiy qismi agrosanoat majmuasi bilan bog’liq. Agrosanoat majmuasi yaxshi, samarali ishlashi uning 1-sohasining rivojlanish darajasi bilan belgilanadi. Agarda mamlakatda agrosanoat majmuasining 1- sohasi yaxshi rivojlangan bo’lmasa, zarur ishlab chiqarish vositalarini, texnikalarni tashqaridan sotib olish zarurati tug’iladi. Bu esa har yili katta miqdordagi moliyaviy resurslarni sarflanishini talab qiladi. Eng yomoni, mamlakat agrosanoat majmuasining muvaffaqiyatli faoliyati boshqa davlatlardan kerakli ishlab chiqarish vositalarini olib kelishga bog’liq bo’lib qoladi. Bunday bog’liqlik, odatda, salbiy oqibatlarga olib keladi. 51 Albatta, har bir mamlakat o’z iqtisodiyoti uchun kerakli barcha ishlab chiqarish vositalarini o’zi ishlab chiqarishini tashkil eta olmaydi. Tashkil etganda ham samarasi past bo’lishi mumkin. Lekin imkon boricha mamlakatining imkoniyatlarini hisobga olgan holda eng samarali tartibda ishlab chiqarish vositalarini mamlakatda yaratish yo’llarini izlab topish maqsadga muvofiq. Sifatli va bizda yaratilganiga nisbatan arzon ishlab chiqarilgan vositalarni chetdan sotib olish mumkin. Bu masala doimiy e’tiborni talab qiladi. Mamlakatda fan, texnika, texnalogiya va mehnat resurslarining bilim, malaka darajasi oshib borgan sari talabga qarab ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarishning tarkibi va hajmi ko’payib borishi maqsadga muvofiq. Sohaga kiruvchi tarmoqlarning rivojlantirilishi iqtisodiyotni sanoatlashtiradi. Sanoatning rivojlanishi mamlakat iqtisodiyotini barqaror rivojlantirish imkonini kuchaytiradi. Ma’lumki qishloq xo’jaligining natijalari ko’pincha tabiiy sharoitlarga, Yog’ingarchilik darajasi, issiqlik, suvning yetarli bo’lishi, tabiiy kataklizmalarning oqibatlariga bog’liq. Sanoat esa bu omillarga bog’liqligi minimumlashgan sohadir. Agrosanoat majmuasining birinchi sohasiga kiruvchi tarmoq korxonalarining rivojlanishi mamlakat mehnat resurslarini ish bilan ta’minlashni yaxshilaydi. Sanoatda ish bilan ta’minlangan mehnat resurslarining malakasi yuqori bo’ladi. Natijada mehnat resurslarning sifati yaxshilanadi va raqobatbardoshligi oshadi. Qolaversa, sanoatda yuqori malakali, intensiv mehnat bo’lganligi uchun unga to’lanadigan haq ham yuqori. Bu bir tomondan aholining turmush darajasini oshiradi, uning mahsulot va xizmatlarni sotib olish qobiliyatini yaxshilaydi. Ikkinchi tomondan esa davlat byudjetiga to’laydigan daromad soliqlari miqdori ham yuqori bo’ladi. Bu davlat byudjetining mustahkamlanishiga, iqtisodiy – ijtimoiy masalalar yechimining yaxshilanishiga olib keladi. Yüklə 3,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|