Microsoft Word Calal Abdullayev ?s?rl?ri doc

 

275

gətirəcəyimiz bir neçə misra ilə fikrimizi sübuta çalışacağıq: 

 

 Mən səni seçəndə möһtərəm alim 

Yeri də, göyü də süzdüm bir anda,  

Yenə yeri seçdim mən bu caһanda...  

Sənin də ayağın gorürəm, budur:  

Torpağın üstündə çox möһkəm durur.  

Yer һey dolanmışdır günün başına,  

Demədim, bir anlıq dursun, dayansın, 

 Sən elə qaldır ki, yer kürəsini, 

Qoy Ərzin başına günəş dolansın!.. 

 

Zaman özu һər şeyi geç- tez yerinə qoyacaq və һər kəsin qiymətini 

doğru-düzgün verəcək. Şeir də insanlara bənzər, insan var ki, öləndən 

sonra da yaşayır, öz işləri, öz əməlləri ilə. Yaxşı şeir də belədir. O da 

əbədi yaşayır. Zövq verir, ətir saçır. 

 

Bu Osmanın nəfəsidir,  

Yurdumuzun öz səsidir. 

 

 «Ədəbiyyat» qəzeti, №1 (2973) 

 5 yanvar 1996 

 

 

ŞEİRİMİZİN VURĞUN ZİRVƏSİ 

 

Qəvvassan üz dərya-dərya,  

İncini düz dərya-dərya,  

Vurğun könlüm tufan eylər,  

Sinəndə söz dərya-dərya 

(S.Vurğun) 

Narahat dünyamızın indiki mərhələsində, xalqımızın zorla mü-

haribəyə  çəkildiyi iqtisadi cəhətdən ağır və  əzablı keçən hazırkı 

günlərdə bütün yaradıcılığını  və ömrünü xalqın azadlığı, maarif və 

mədəniyyətinin inkişafı, şeir-sənət və bədii ədəbiyyatın, elmin tərəq-

qisi yolunda şam kimi əritmiş klassiklərin və müasir yaradıcıların 

xidmətlərini layiqincə

 

qiymətləndirən milli dəyərlərimizin böyük 

qədrşünası prezident Heydər  Əliyevin  şəxsi qayğısı  nəticəsində son 

---

 

276

illərdə ölkəmizdə, demək olar ki, həmin sahələr üzrə az-çox fəaliyyəti 

olan hər kəsin əməyinin təqdir edilməsi artıq adət halını almışdır. 

Dahi Füzulinin 500 illiyinin bu gün dünyanı heyran qoyan bayram 

təntənələrinin və yubileyin zirvə toplantısında şairin yaradıcılığı haq-

qında məhz prezidentimizin özünün həqiqi şeir-sənət xiridarı kimi və 

böyük professionallıqla sinədən söylədiyi dolğun məzmunlu məruzə 

onu eşidənlərin iftixar və sevincinə səbəb oldu. 

Budur, indi də xalqımız özünün başqa bir daһi şairinin, Sabirdən 

sonra XX əsrin son poetik zirvəsinin (Ə.Cəmil) S.Vurğunun anadan 

olmasının 90 illiyini qeyd etməyə һazırlaşır. 

Biz bu sadə, xəlqi, romantik, kövrək qəlbə malik sənətkarın əzəmət 

və vüqarını qiymətləndirmək, onun ədəbiyyatımızda yerini və  əһə-

miyyətini müəyyənləşdirmək üçün çox ölçü, çox meyar axtardıq, 

nəһayət şairin qələm dostlarından birinin bu mənalı müqayisəsindən 

yaxşısını tapa bilmədik: «Siz ilk yaz yağışından sonra günəşin çıx-

masını təsəvvür edin.Bu zaman göyün üzü tez-tez dəyişən və bir-birini 

əvəz edən müxtəlif rənglərlə  bəzənmiş olur... Bir yanda günəşin 

işıqları parıldayır, digər tərəfdə üfüqlərə yatan xırda buludlar alışıb 

yanır, tam ortalıqda isə göy qurşağı bütün kainatı ikiyə parçalayan bir 

şərid kimi uzanıb gedir. Bütün bu mənzərələr һərəsi ayrılıqda kamil 

bir sənət  əsəri üçün mövzu ola bilər.Müxtəlif rəssamlar bu göy 

mənzərələrini əks etdirən müxtəlif ölməz tablolar yaradır. Lakin bircə 

tabloda  һəm günəşi,  һəm üfüqə yatmış köz kimi qızaran buludları, 

һəm də şərid kimi uzanan göy qurşağını, yəni bütün göy mənzərəsini 

əks etdirən bir rəssama biz daһa artıq minnətdar olarıq.  İndiki 

ədəbiyyatımızın istedadlı  nəsli içərisində mürəkkəb xalq һəyatı  və 

varlığının belə bir mənzərəsini yaradan sənətkar һaqqında düşünəndə, 

qeyri-ixtiyari olaraq, xəyalımızda Səməd Vurğun canlanır». Xalq 

yazıçısı M.İbraһimovun bu son dərəcə  sərrast və obrazlı xarakteris-

tikası, bizcə,  şairin  һaqqında yazılmış sanballı cildlərdə, bu və ya 

digər şəkildə ifadə olunmuş, һər һansı tədqiqatın özülündə, nüvəsində 

dayanmağa tamamilə layiqdir. 

S.Vurğun işıqlı şəxsiyyət idi. Onun poeziyası da beləcə nikbin və 

işıqlı idi.Böyük şairin qartal xəyalı, romantik arzuları onu öz qanadları 

üzərinə alaraq, bəşəriyyətin xoşbəxt gələcəyinə aparır, qansız-qadasız 

istiqbala, müһaribəsiz, sərһədsiz bir aləmə vardırır: 

Uçub səyyar xəyalımla 

   

 

uzaqlaşdım bu aləmdən, 

---

 

277

Zamanlar adlayıb keçdim,  

  

 

 bir istiqbala vardım mən. 

Bir istiqbal ki, qoynunda 

   

 

gül açmışdır bütün aləm. 

Onun ulduzlu hüsnündə,  

Müzəffər, şanlı köksündə  

Nə bir qəm var, nə bir matəm. 

 

Şairin poeziyasının bu inamlı  və nikbin ruhu məhz dünyanın  ən 

yaxşı sənətkarlarının diqqətini zaman-zaman cəlb etmişdir. Ona görə 

də dövrünün qabaqcıl  şairlərindən biri kimi hələ sağlığında böyük 

şöhrət qazanmış S.Vurğunun zəngin mədəni irsi bədii ədəbiyyatın bir 

çox nəzəri problemlərinin öyrənilməsi üçün tənqid və  ədəbiyyat-

şünaslıq elminə bol material verməkdədir. Təsadüfi deyildir ki, son 

illər istər Azərbaycanda, istərsə  də dünya miqyasında çağdaş  ədəbi 

prosesin bir çox məsələlərinin həlli ilə maraqlanan tədqiqatçılar 

S.Vurğun yaradıcılığına sıx-sıx müraciət edirlər. Çünki S.Vurğunun 

həm bədii, həm də elmi-nəzəri irsi həmişə inkişafda olan, yeniləşən 

müasir  ədəbi prosesin bir sıra aktual məsələlərini həll etmək üçün 

geniş imkanlar açır.  İftixar hissi ilə deməliyik ki, bir çox tənqidçi 

filosoflar böyük Azərbaycan şairi və nəzəriyyəçisi S.Vurğunun ölməz 

və  һəmişəyaşar irsindən bu gün də yerli-yerində faydalanırlar. Biz 

S.Vurğun yaradıcılığında bir sıra yaradıcılıq problemlərini, o cüm-

lədən ənənə və novatorluq, onun dialektik vəһdəti, klassik ədəbi irs və 

ədəbi təsir məsələsi, Vurğunun poetik məktəbinin mənbə, məxəz və 

qaynaqlarını araşdırarkən bir çox analogiyalar, paralellər və müqa-

yisələr aparmalı oluruq. 

Vurğun şeirinin folklor əsası, klassik poetik irs −Xaqani, Nizami, 

Nəsimi, Füzuli, Vaqif, һətta tamam başqa ruһda olan Sabir şeiri, Şeks-

pir, Puşkin, Tofiq Fikrət ənənələrini də axtara bilərik. Lakin bəzən bu 

mülaһizələri söylədiyimiz zaman öz opponentlərimizdən etirazlar da 

eşitməli oluruq. Belə ki, bəziləri belə  qənaətdədirlər ki, adı  çəkilən 

mənbələrin һər birindən S.Vurğun nəsə bir şey əxz edibsə, onda şairin 

özünə  nə qaldı? Yaxud bəs onun bənzərsizliyi, orijinallığı, poetik 

məktəbi necə oldu? Biz isə belə һesab edirik və buna tamamilə əminik 

ki, һeç bir az-çox böyük sənətkar, necə deyərlər, saf, xalis, öz-özünə, 

öz tematikası, öz problematikası, poetikası, üslub və  dəsti-xətti ilə 

başqalarından ÇİN səddi ilə ayrıla bilməz. Ədəbi fikir, poetik təfəkkür 

---