Microsoft Word Cami baharistan doc
Yüklə 457,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
10
və hazırcavablığa, yeddinci fəsli şairlərin həyat və yaradıcılığına həsr edilmişdir. Sonuncu, səkkizinci fəsli heyvanların dilindən danışılan hekayət və rəvayətlərə aiddir. «Baharistan» dünyanın bir çox dillərinə tərcümə edilmiş və Caminin şöhrətini daha da artırmışdır. 1846-cı ildə Vyanada alman dilində tərcüməsi farsca orijinalı ilə birlikdə ixtisarla nəşr edilmişdir. İki dəfə ingilis dilinə tərcümə olunmuşdur: birinci dəfə 1887-ci ildə (Beneras), ikinci dəfə 1899-cu ildə (Bombey). Bunlardan birincisi, məşhur fransız şərqşünası Anri Masenin fikrinə görə, çox səthi tərcümə edilmiş və orijinalın ruhunu özündə saxlaya bilməmişdir. 1925-ci ildə Anri Mase «Baharistan»ı fransız dilinə bütünlüklə tərcümə etmiş, mənanın dəqiqliyini saxlamaq xatirinə orijinalda şerlə olan yerləri də nəsrlə vermişdir. İlk dəfə olaraq «Baharistan»ın on dörd hekayəsi 1935-ci ildə K.Çaykin tərəfindən ruscaya tərcümə edilmiş və ayrıca kitabça şəklində orijinalı ilə birlikdə çap edilmişdir. Burada şerin şer, nəsrin nəsrlə tərcümə edilməsinə baxmayaraq, K.Çaykinin etirafına görə, metrikaya, yəni vəzn və bəhrə riayət edilməmişdir. «Baharistan» ilk dəfədir ki, Azərbaycan dilində nəşr edi- lir. Biz fikrin dürüstlüyünə, tərcümənin orijinala yaxın ol- masına səy göstərmiş, imkan daxilində səc, qafiyə və sözlərin ahəngdarlığının və beləliklə, əsərin məna sərrastlığı və uslub dəqiqliyinin saxlanmasına çalışmışıq. Bundan əlavə, bizim tərcüməmizdə bir çox ixtisarlar edilmiş və bunları göstərmək üçün üç nöqtə (...) qoyulmuşdur. Yeddinci fəsli isə tamamilə buraxılmış və bunun səbəbi kitabda göstərilmişdir. Altı və səkkizinci rövzələrdəki şerlərin tərcüməsi M.Sol- tanındır. «Baharistan»da ixtisar olunan yerlər əsasən əxlaqi cəhətdən namünasib və ya məzmunca təkrar edilən hekayə, qitə, rübai və lətifələrə aiddir. Xatırlatmaq lazımdır ki, Cami XV əsrdə yaşamış, nəqşbəndilər təriqətinin başçılarından biri olmuşdur. Bütün mütərəqqi fikirlərinə baxmayaraq, onun
11
yaradıcılığında dövrünün məhdudiyyəti ilə əlaqədar olan kölgəli cəhətlər, müasir tələblərə cavab verməyən hekayə və rəvayətlər vardır. Lakin bunların heç biri Cami yaradıcılığının mahiyyətini təşkil etmir. Cami yaradıcılığında bizim üçün faydalı olan cəhət onun əsərlərindəki humanizm, ədaləti və düzlüyü tərənnüm etmək motivləridir. Belə parçalar «Baharistan»da çoxdur. Dünya xalqları Caminin anadan olmasının 550 illik yubileyini təntənə ilə qarşılamağa hazırlaşır. Biz də bu münasibətlə Azərbaycan dilinə tərcümə olunan «Baharistan» əsərini böyük tacik şairi, alim və musiqişünası Ə. Caminin yu- bileyinə hədiyyə olaraq oxucularımıza təqdim edirik. 12
DİBAÇƏ ...İndiki ürəkaçan bir vaxtda, ürəyimin parçası oğlum Ziyaəddin Yusif ərəb dilini yenicə öyrənməyə, ədəb elmini təzəcə dərk etməyə başladığı bir çağda onu xatırlatmaq istəyirəm ki, yeniyetmələr və zəhmətə alışmamış uşaqlar ürəklərinə yatmayan, ağıllarına batmayan sözlər eşitdikdə qəlblərinə bir dəhşət, beyinlərinə bir vəhşət çökür. Onun başını qarışdırmaq, könlünü şənləndirib tədrisə alışdırmaq üçün mən, bəzən, məşhur şeyx, böyük ustad Müsləhəddin Sədi Şirazinin ən qiymətli və nəfis təbərrüklərindən (hesab edilən) «Gülüstan»dan bir neçə sətir oxuyardım.
Elə bir «Gülüstan» ki behişttək ürək açır, Torpağı gül qoxuyur, yarpağı ətir saçır. Babları da behiştin qapıları qədərdir 1 ,
Mənaları gizlənmiş, bürünərək pərdəyə, Hurilər qibtə edir, ona «afərin!» deyə. Şerinin sərv ağacı buludlara dayanmış, Lütfünün şəbnəmindən böyük çaylar yaranmış.
Bu zaman birdən fikrimə gəldi ki, mən də onun qiymətli fikirləri və lətif şerlərinə oxşar bu səpgidə bir neçə sətir, bu üslubda bir neçə varaq yazım ki, hazırlar üçün bir dastan, qaiblər üçün bir ərməğan olsun. Fikrimə necə gəlmişdisə, elə də yerinə yetirildi.
1 Баблары да бещиштин гапылары гядярдир – Китабын сяккиз фясилдян ибарят олдуьуна ишаря едилир. Дини китабларын дедийиня эюря, бещиштин дя сяккиз гапысы вардыр.
13 14
Q i t ə !
Əgər Sədi yaratmış məndən əvvəl «Gülüstan», Səd ibni Zəngi 1 üçün vurmuş ona hər rəngi. Mənsə «Baharistan»ı o şah üçün yazmışam, Qul olmağa layiqdir ona Səd ibni Zəngi 2 .
Q i t ə
Gəlin tamaşaya «Baharistan»ı, Siz orada «Gülüstan»lar görərsiz. Gülüstanın hərəsinin lütfündən, Çiçək yığar, sünbül, reyhan dərərsiz.
Bu «Baharistan» səkkiz rövzəyə 3 (fəslə), hər rəvzə isə müxtəlif rəngli və müxtəlif ətirli ayəyə (bölməyə) ayrılmışdır; nə xəzanın pozucu yeli onun rəngini soldura bilər, nə zamanın dağıdıcı əli onun ətrini öldürə bilər... Tikan, alaq, kol-kos, çör-çöpü olmayan bu bağa tama- şaya gələnlərdən bircə şey xahiş olunur ki, mübarək qədəmlərini buraya qoyub, etibarlı nəzərlərini buraya saldıqda, onu əkib yetişdirməkdə ürəyinin qanını, bəsləyib böyütməkdə şirin canını əsirgəməyən bağbana dua oxumaqla onu yad, səna qılmaqla onu şad etsinlər...
1 Сяд ибн Зянэи – Атабяйлярдян олуб, 1195-1226-ъы иллярдя Ширазда
Щюкмранлыг етмишдир. Сяди «Эцлцстан» ясяринин яввялиндя ону тярифляйир вя китабыны онун адына йаздыьыны сюйляйир. 2 Гул олмаьа лайигдир она Сяд ибни Зянэи – «Бащаристан» теймурилярин ян мяшщур щюкмдарларындан бири Султан-Щцсейня итщаф едилмишдир. Эюрцнцр, Ъами бурада Султан-Щцсейни (1469–1506) нязярдя тутур. 3 Рювзя – Бир нечя мянасы вардыр. Бурада «баь» мянасында ишлянмишдир.
15
Yüklə 457,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|