Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc

“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium 

 

82 

(T K.m.361),  şirkətin  borc  bataqlığına  düşməsinin 

əngəllənməsi  üçün  tədbirlər  alınması  (TK.m.376 

və  377). (3)  Nəzarət-təftişə  dair  normalar; müstə-

qilliyə,  obyektivliyə,  milli  standartlara  əməl  edi-

lərək nəzarət-təftişin həyata keçirilməsi. (4) Ümu-

mi  heyətə  dair  nomalar.  Ümumi  heyətin mühasib 

səlahiyyətlərinin  təsbit  edilməsi  (T K.m.408); 

ümumi  heyətin  əsasnaməsi  (T K.m.419),  orqanın 

təmsilçisi,  müstəqil  təmsilçi,  təşkilatın  təmsilçisi 

(T K.m.  428  və  digərləri);  səsvermək  hüququnda  

verilən  imtiyazların  məhdudlaşdırılması  (T K.m. 

479); şəffaflıq; we b adresinin tənzimlənməsi (T K. 

m.1502). 

ö. Bağlı Adlı Səhmlə r 

6762  saylı  Qanundakı,  bağlı  adlı  səhmlər  ilə   əla-

qədar  normalar  məhdudiyyəti  olmayan  bağlılıq 

prinsipinə istinad edirdi. Məhdudiyyətin olmaması 

şirkət  rəhbərliyinin  istəyinə  görə  geniş  səlahiy-

yətlər verirdi. Bu isə, bir tərəfdən bölünməyə (par-

çalanmağa),  imkan  verdiyi  kimi,  digər  tərəfdən 

də,  “ mülkiyyətçi,  lakin  şirkətdə  səhmi  yoxdur/ 

şirkətdə  səhmi  var  amma,  mülkiyyətçi  deyildir” 

kimi normal olmayan vəziyyəti meydana gətirirdi. 

1991-ci  ildə  Đsveçrə  Borclar  Qanununda  tənzim-

lənən  və  gözlənilməyən  dərəcədə  müvəffəqiyyət-

lər  gətirən  sistemi  qəbul  edən  layihə  aşağıdakı 

tənzimləmələri  həyata  keçirdi;  (a)  bağlılığın  sə-

bəblərinin  məhdudlaşdırılması  yolu  ilə  şirkət  rəh-

bərliyinin  imtina  etmək  səlahiyyətinin  azaldılma-

sı; (b) imtina səbəbi, birjada alınıb-satılmayan adlı 

sənədlər  baxımından  haqlı  səbəbdən  imtina  et-

mək  səlahiyyətinin  birjada  alınıb-satılan  (yer-

ləşdirilən)  adlı  səhmlər  baxımından  daha  da  azal-

dılması  və  sənədi  olan  şəxsin  səhmdar  olaraq 

tanınmasının  faizlə  təsbit  edilən  limitin  üstünə 

çıxılması  kimi  uyğun  bir  səbəbə  bağlanması;  (c) 

əsas  müqavilənin  (nizamnamənin)  dəyişdirilməsi 

yolu ilə yeni bağlılıqlarının gətirilməsinin ağırlaş-

dırılmış kvorumlara tabe tutulmasıdır. (421,3b,3). 

Birjada  yerləşdirilməyən  (alınıb-satılmayan)  səhm-

lər baxımından da haqlı səbə blərin təsbit edilməsi 

də yeni sistemin xüsusiyyətidir. 

Parçalanma anlayışını sistemdən çıxarmaq məqsə-

di ilə, birjada yerləşdirilməyən (alınıb-satılmayan) 

adlı  səhmlər  baxımından  şirkət  rəhbərliyi  icazə 

vermədiyi  müddət  ərzində,  həmin  sənədlərin,  sə-

nədi  verən  şəxsdə  qalacağı  qaydası  tənzimləndi. 

T əbii  ki,  bu  qaydanın  bəzi  istisnaları  mövcuddur.  

Yenə,  eyni  məqsədlə,  yəni  parçalanmanın  qarşı-

sını  almaq  məqsədi  ilə,  birjada  yerləşdirilən 

(alınıb-satılan) adlı səhmlərin birjaya verilməsi ilə 

hüquqları  əldə  edən  şəxsə  keçdiyi  qəbul  edilərək, 

məsələ birja üçün, faydalı bir şəkildə həll edildi.  

egemenlik  tanıyor,  diğer  taraftan  da,  "malik 

fakat şirkete karşı paysahibi değil/şirkete kar-

şı paysahibi fakat malik değil" anormal konu-

munu yaratıyordu. 1991'de Đsv. BK'ya alınan, 

beklenilmeyen  ölçüde  başarılı  olan  sistemi 

benimseyen T asarı  düzeninin temeli,  (a)  bağ-

lam sebeplerinin sınırlandırılması yoluyla şir-

ketin  red  hakkına  kısıtlama  getirilmesi,  (b) 

red  sebebi  borsaya  kote olmayan  nama yazılı 

senetlerde  haklı  sebep  iken  red hakkının  bor-

saya kote edilmiş nama yazılı senetlerde daha 

da  kısıtlanması  ve  iktisap  edenin  paysahibi 

olarak tanınacağı yüzdesel sınırın aşılması gi-

bi  nesnel  bir  sebebe  bağlanması  ve  (c)  esas 

sözleşmenin  değiştirilmesi  yolu  ile  ba ğlam 

getirilmesinin  ağırlaştırılmış  nisaplara  tâbi 

tutulmasıdır (m. 421, 3 b.3). Borsaya kote ol-

mayan  hisse  senetlerinde  haklı  sebebin  de 

sınırlılığı pekiştirir şekilde tanımlanması yeni 

konseptin özelliğidir.  

Bölünme  kuramını  sistemden  çıkarmak  ama-

cıyla borsaya kote edilmemiş nama yazılı his-

se  senetlerinde,  şirket  onay vermediği  sürece 

hisse  senetlerinin  mülkiyetinin  -istisnalar  dı-

şında- devredende kalması kuralı getirilmiştir. 

Gene  aynı  amaçla,  yani  bölünmeye  olanak 

tanımamak  için,  borsaya  kote  nama  yazılı 

hisse  senetlerinde,  borsada  iktisap  halinde 

hakların devir ile devralana geçtiği kabul edi-

lerek borsaya dost bir çözüme gidilmiştir. 

r. Şarta Bağlı Se rmaye  Artırımı 

T asarı’nın  bir yeniliği  de  şarta  bağlı  sermaye 

artırımıdır. Bu suretle değiştirme ve alım hak-

larına  dayalı,  artırımın  gerçekleşme  düzeyi-

nin  ve  zamanının  üçüncü  kişinin  davranışına 

bağlı olduğu,  şarta bağlı sermaye artırımı ku-

rumunun  getirilmesiyle,  hem  yeni  menkul 

değerler  yaratılmış,  hem  şirketin  finansma-

nında etkili yeni bir araca yer verilmiş hem de 

işçilerin  şirkete ortak olmaları  için  bir olanak 

yaratılmıştır . 

s. Đşçile rin Şirke te Katılımı 

T asarı’da  işçilerin  şirkete  katılmalarını  sağla-

yan  iki  araçtan  biri  şarta  bağlı  sermayedir. 

Gerçekten  işçilere  alım  hakları  tanınabilir. 

Đkinci  olanak  ise  rüçhan  hakkının  sınırlandı-

rılmasına  ilişkin  maddede  yer  almaktadır. 

T asarı’da  yeni  çıkartılacak  payların  işçilere 

sunulması  rüçhan  haklarının  sınırlandırılması 

için  haklı  sebep  olarak  kabul  edilmiştir  (T K 

m. 461).  

t. Tazminat Tale binin Đle ri Sürülme si 

6762  sayılı  Kanun'un  dolayısıyla  zararın 

paysahipleri  ve  şirket  alacaklıları  tarafından 

---