29
edilməsi prosesini həyata keçirən və yaranan məsələlər üzrə gündəlik qərarların
qəbul edilməsi səlahiyyəti risklərin idarə edilməsi komitələrinə həvalə edilə bilər.
Risklərin idarə edilməsi komitələri Müşahidə Şurası tərəfindən təsdiq edilmiş
əsasnaməyə əsasən fəaliyyət göstərirlər və öz işində risklərin idarə edilməsi
qaydalarına əsaslanmalıdırlar.
Müşahidə Şurası bankın fəaliyyəti nəticəsində məruz qaldığı bütün riskləri
başa düşməli və onlar haqqında tam məlumatlar əldə etməlidir. O, həmçinin bankın
fəaliyyəti nəticəsində üzləşdiyi bütün risklərin münasib səviyyələrini müəyyən
etməli və riskləri düzgün müəyyənləşdirən, qiymətləndirən və onlara nəzarət edən
səmərəli risklərin idarə edilməsi sisteminin yaradılmasını təmin etməlidir. Bu
məqsədlə Müşahidə Şurası risklərin idarə edilməsini həyata keçirən təskilatı
30
strukturunu və risklərin idarə edilməsi üzrə bütün qayda və prosedurları təsdiqləyir.
Müşahidə Şurası risklərin idarə edilməsi üçün tam məsuliyyət daşıdığı halda,
idarəedici məsuliyyət darə Heyətinin üzərinə qoyulur.
darə Heyəti Müşahidə Şurası tərəfindən təsdiq edilən və risklərin idarə
edilməsini həyata keçirən təskilatı strukturu yaradır və risklərin idarə edilməsi üzrə
bütün qayda və prosedurları hazırlayır. darə Heyəti mütəmadi olaraq Müşahidə
Şurasına risklərin idarə edilməsi barədə hesabat verir – bu adətən bankda müəyyən
edildiyi kimi, darə Heyətinin Müşahidə Şurasına verdiyi aylıq və rüblük
hesabatların bir hissəsini təşkil edir.
Risklərin idarə edilməsi üzrə daxili komitələr Müşahidə Şurası darə
Heyətindən asılı olmayan və risklərin idarə edilməsi üzrə müstəqil qərarlar qəbul
edə bilən daxili komitələr yaradır. Bu komitələr, bankın fəaliyyəti haqqında ətraflı
məlumata və bankda risklərin idarə edilməsi üzrə konkret məsuliyyətə malik olan
darə Heyətinin bir neçə üzvündən, eləcə də bankın struktur bölmələrinin rəhbər
işçilərindən təşkil olunurlar.
Razılaşdırılmış hesabat prosedurlarına uyğun olaraq daxili komitələr eyni
zamanda Müşahidə Şurasına və darə Heyətinə hesabat verir. Risklərin idarə
edilməsini daha da operativ həyata keçirmək və əməliyyat cəhətdən dəstəkləmək
üçün bankda adətən müvafiq riskləri idarəetmə departamenti yaradıla və ya bu işə
müvafiq əməkdaşlar müvəkkil edilə bilər. Riskləri idarəetmə departamenti və
müvəkkil əməkdaşlar daxili komitələrlə sıx fəaliyyət göstərirlər.
Daxili komitələrin funksiyaları, vəzifə və səlahiyyətləri darə Heyəti
tərəfindən məsləhətləşmələrdən sonra hazırlanan və Müşahidə Şurası tərəfindən
təsdiq edilən daxili komitələrin əsasnamələr ilə müəyyən olunur və bankın
fəaliyyəti nəticəsində üzləşdiyi risklərin idarə edilməsindən ibarətdir. Daxili
komitələr aşağıdakı sahələr üzrə konkret məsuliyyət daşımalıdır:
1) Risklərin və onlara nəzarət üsullarının müəyyənləşdirməsi, müvafiq risk
xəritəsinin tərtib edilməsi;
31
2) Risklərin idarə edilməsi qaydalarının hazırlanması və onların tətbiq edilməsinə
nəzarət edilməsi (bu qaydalarda risklərin strukturu və idarə edilməsi
metodologiyası müfəssəl təsvir edilir və bu qaydalar müntəzəm olaraq
yeniləşdirilir);
3) Risklərə nəzarət üçün limitlərin müəyyən edilməsi (buraya qarşı tərəfin
maksimal risk təhlükəsi, risk mövqeyi məbləği kimi sadə tərkibli limitlər və Riskə
məruz dəyər, Stres testlər kimi risklərin qiymətləndirməsi metodları ilə ölçülən
təkmilləşdirilmiş limitlər daxildir);
4) Bankın vəsaitlərin aktiv və passivləri üzrə bölüşdürülməsi. Bölüşdürülmə ilə
bağlı qərarlar likvidlik boşluğu (cəlb edilmiş vəsaitlərlə yerləşdirilmiş vəsaitlər
arasında fərq) təhlilləri əsasında qəbul edilməlidir. Likvidlik riski mövqeyini
bağlamaq üçün ehtimal edilən müddət müəyyən edilməlidir. Bu məqsədlə Riskə
məruz dəyər metodu tətbiq edilə bilər;
5) Bankın vəsaitlərinin səmərəli istifadəsinin təmin edilməsi məqsədi ilə
kreditləşdirmə və maliyyələşdirmə sxemlərinin təsdiq edilməsı. Bu sxemlərdə
bankın daxilində əməliyyat vahidlərinin biri birinə təklif etdiyi aktiv, öhdəliklər,
kapital və balansdankənar məhsullarının qiymətləri də əks olmalıdır.
Müşahidə Şurası bankın üzləşdiyi bütün risklərin idarə edilməsini həyata
keçirərkən, vəzifələrini spesifik risk kateqoriyasını idarə etməkdə məsul olan bir və
ya bir neçə xüsusi komitə yarada bilərlər. Məsələn:
1) Kredit komitəsi (KK) - kreditlərin təsdiqlənməsini və idarə edilməsini yerinə
yetirir;
2) Aktiv və passivləri idarəetmə komitəsi (AP K) - bankın maliyyə vəsaitlərinin
bölüşdürülməsinin təsdiqləməsini və idarə edilməsini yerinə yetirir;
3) Riskləri idarəetmə komitəsi (R K) - digər risklərin idarə edilməsi həyata keçirir
və mövcud risklərin idarə edilməsi üzrə daxili komitələrinin fəaliyyətini
əlaqələndirir. Daha iri banklarda daxili komitələrin hər biri R K-in birbaşa ümumi
nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. Onlar razılaşdırılmış prosedurlara uyğun olaraq
R K-ə hesabat verirlər, lakin buna baxmayaraq sərbəst iş qrafikinə malik olurlar.
32
Risklərin idarə edilməsi bölməsinin məqsədi gündəlik olaraq R K-in
fəaliyyətinə əməliyyat dəstəyinin təmin edilməsidir. Risklərin idarə edilməsi
bölməsinə R K tərəfindən verilən spesifik tapşırıqlar bankın fəaliyyətinin
xüsusiyyətindən asılıdır.
Risklərin idarə edilməsi bölməsi bankın fəaliyyətinin Müşahidə Şurası
tərəfindən təsdiqlənən risk limitləri çərçivəsində həyata keçirilməsinə nəzarət edir.
Risklərin idarə edilməsi bölməsi hər bir əməliyyat bölməsinin fəaliyyəti
nəticəsində üzləşdiyi bütün spesefik risklərin müəyyən edilməsini, onların idarə
edilməsi üçün qayda və prosedurları, o cümlədən hər bir işçinin risklərin idarə
edilməsi sahəsində vəzifə təlimatının hazırlamasını təmin edir. Həmçinin, Risklərin
idarə edilməsi bölməsi hər bir əməliyyat bölməsində risklərin idarə edilməsi
fəaliyyəti barədə müntəzəm olaraq hesabatları təqdim edən sistemin fəaliyyət
göstərməsini təmin etməlidir. Bu səbəbdən Risklərin idarə edilməsi bölməsini
əməliyyatlar barədə məlumatla təmin edən bölmələr bank fəaliyyətini həyata
keçirən əməliyyat bölmələrindən müstəqil olmalıdır. Əməliyyat bölmələri müəyyən
edilmiş limitləri aşarsa, baş verən pozuntu halları barədə Risklərin idarə edilməsi
bölməsinə məlumat verilir. Risklərin idarə edilməsi bölməsi yarana bilən riskləri
müzakirə edir və təcili görülməli tədbirlər barədə R K-ə məruzə edir.
Bankda Risklərin idarə edilməsi departamenti öz səlahiyyətləri
cərcivəsində aşağıda qeyd olunan vəzifələri yerinə yetirir:
1) Risklərin idarə edilməsi üzrə daxili qaydaların hazırlanması və mütəmadi olaraq
yenidən baxılması;
2) Risklərin idarə edilməsi prosesinin həyata kecirilməsi məqsədi ilə digər struktur
bölmələrdən tələb olunan məlumatların tərkibinin müəyyənləşdirilməsi və bu
məlumatların toplanması;
3) Alınmış məlumatların təhlili və müxtəlif sahələrdə risklərin müəyyən edilməsi
və bu risklərin vaxtaşırı qiymətləndirilməsi;
4) Risklər və onların meylləri barədə, həmçinin onların monitorinqi və nəzarəti
barədə R K-ə və darə Heyətinə mütəmadi olaraq məlumatların təqdim edilməsi;
Dostları ilə paylaş: |