3
AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI
AZƏ
RBAYCAN DÖVLƏ
T IQTISAD UNIVERSITETI
Fakultə
“Maliyyə
”
Kafedra “Maliyyə
”
Ə
lyazma hüququnda
Balaxanova Lə
tifə
Çingiz
MAGISTR DISSERTASIYASI
Mövzu: «
Büdcə
xə
rclə
ri və
onların maliyyə
ləş
dirmə
sisteminin
tə
kmilləş
dirilmə
si
»
stiqamə
tiin ş
ifrin və
adı:
M 010000
xtisasın ş
ifrin və
adı:
: MM 010003 – Maliyyə
və
kredit
Elmi rə
hbə
r: prof. D. A. Bağ
ırov
Proqramın rə
hbə
ri: prof. A.M. Kə
rimov
Bakı – 2015
4
Mövzu: «
Büdcə
xə
rclə
ri və
onların maliyyə
ləş
dirmə
sisteminin
tə
kmilləş
dirilmə
si
»
MÜNDƏ
R CAT
Giriş
.............................................................................................................................3
FƏ
S L I Dövlə
t büdcə
si xə
rclə
rinin nə
zə
ri və
konsptual ə
sasları.......................5
1.1 Dövlə
t büdcə
si xə
rclə
rinin mahiyyə
ti və
iqtisadi proseslə
rdə
onun rolu........5
1.2. Azə
rbaycanda dövlə
t büdcə
sinin xə
rclə
rinin
tərkibi və strukturu.............14
FƏS L II Azərbaycanda büdcə xərclərinin müasir durumunun təhlili...............22
1.1 Azərbaycan Respublikasında büdcə xərclərinin müasir vəsiyyətinin
təhlili...................................................................................................................22
2.2 Büdcə xərclərinin düzgün istiqamətləndirilməsi və beynəlxalq təcrübə......41
FƏS L III Büdcə xərclərinin səmərəli istifadəsinin təkmilləşdirilməsi
istiqamətləri.........................................................................................55
3.1 Büdcə xərclərinin səmərəliliyinin təmin edilməsi və onun
təkmilləşdirilməsi.....................................................................................................55
3.2
Бцдъя хяръляринин прогнозлашдырылмасынын
тякмилляшдирилмяси мясяляляри.........70
Nəticə və təkliflər.....................................................................................................77
stifadə olunmuş ədəbiyyat siyahisi........................................................................80
XÜLASƏ...................................................................................................................82
SAMMARY..............................................................................................................83
5
G R Ş
Mövzunun aktuallığ
ı. XX əsrin sonu və XXI əsrin başlanğıcında Azərbaycan
Respublikasının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında dünya
ölkələri təcrübəsi nəzərə alınmaqla, beynəlxalq maliyyə təşkilatları ilə sıx əmək-
daşlıq şəraitində ölkəmizin sosial – iqtisadi inkişaf strategiyası müəyyən edilmiş və
prezidentimiz lham Əliyev tərəfindən müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməkdədir.
Bu strategiyanın əsas məzmunu bazar iqtisadiyyatının formalaşması yolu ilə
sabit sosial – iqtisadi inkişafın təmin olunmasından, əhalinin həyat səviyyəsinin
daim yaxşılaşdırılmasından ibarətdir.
Bununla əlaqədar olaraq, Azərbaycan Respublikasında “Iri, kiçik və orta
sahibkarlığın inkişafı”, aqrar bölmənin inkişafına dair dövlət proqramı”, “Enerji və
su sektorunda maliyyə intizamının gücləndirilməsi”, “Xüsusi maşınqayırma və
konversiya sənayesinin inkişafı” proqramları təsdiq olunmuş, qeyri – neft,
energetika sektorları üzrə sahəvi proqramlar hazırlanmış, bank, maliyyə və vergi
sistemlərinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirilmişdir.
Bütün bunları nəzərə alaraq ölkənin gələcəkdə də dayanıqlı sosial – iqtisadi
inkişafı üçün əsas prioritetləri müəyyənləşdirmək və mövcud vəsaitlərin həmin
proritetlərə uyğun olaraq daha da səmərəli xərclənməsini təmin etmək dövlətimizin
qarşısında duran aktual məsələlərdəndir. Belə ki, dövlət gəlirləri və xərcləri dövlətin
iqtisadi siyasətini reallaşdırmağın ən güclü alətidir. Dövlət büdcəsinin xərcləri
iqtisadi imkanlar bazasında formalaşır və ölkənin sosial – iqtisadi inkişafına, xalqın
rifahı naminə maddi təminatının yaxşılaşdırılmasına xidmət edir. Məhz dövlət
büdcəsi xərclərinin səmərəli istifadəsi mövzunun aktuallığnı şərtləndirir.
Problemin öyrə
nilmə
sə
viyyə
si. Azərbaycan Respublikası dövlət büdcəsi
xərclərinin səmərəliliyinin artırılması ilə bağlı ölkəmizdə son illər bir sıra elmi təd-
qiqat işi aparılmışdır. Dissertasiya işində yerli alimlərin elmi yanaşmaları dərindən
öyrənilmiş və istifadə edilmişdir. Ə.C. Müradovun, D.A.Bağırovun, Ə. .Bayra-